Φανατισμός: Ο πυρετός της λογικής

Η αξία του ανθρώπου μετριέται με το πόση αλήθεια

μπορεί να σηκώσει».(Νίτσε)

 

Η ανθρώπινη πορεία χαρακτηρίζεται από μία ιδιάζουσα αντιφατικότητα.Από τη μια πλευρά ο άνθρωπος δηλώνει ζηλωτής της αλήθειας και ένθερμος οπαδός της. Από την άλλη πλευρά, όμως, όταν τη βρει ή του αποκαλυφθεί αδυνατεί να την αποδεχτεί και μέμφεται εκείνους που την υιοθετούν. Τα στερεότυπα, οι προκαταλήψεις, οι προσωπικές ανασφάλειες και το χαμηλό επίπεδο αυτοεκτίμησης δημιουργούν τα σύγχρονα νέφη που κρύβουν την αλήθεια.


Ο φανατισμός συνιστά – σε όλες τις αποχρώσεις του – μία κηλίδα της εποχής μας που εμποδίζει την αναζήτηση ή την αποδοχή της αλήθειας. Φανατισμός και αλήθεια βρίσκονται σε μία σχέση λατρείας και μίσους. Ο φανατικός προσκολλάται με επιμονή στη δική του αλήθεια, ενώ αποστρέφεται μετά βδελυγμίας την «άλλη άποψη». Αυτές οι συμπεριφορές ανιχνεύονται σε όλες τις μορφές του φανατισμού.


Οι τρόφιμοι του ιδεολογικού – πολιτικού φανατισμού είναι εγκλωβισμένοι στην απολυτότητα της δικής τους αλήθειας. Πάσχουν από μία sui generis ιδεοληψία που δημιουργεί «πιστούς» και οπαδούς και ακυρώνει το διάλογο, τη διαφωνία και την αμφισβήτηση. Ο ιδεολογικός φανατισμός περιχαρακώνει τα θύματά του στο βασίλειο της δικής του αλήθειας.

Οι έγκλειστοι του θρησκευτικού φανατισμού, οι πιστοί, ορκίζονται στη μοναδικότητα και ανωτερότητα του δικού τους θεού. Εμπνέονται και ενεργούν σύμφωνα με την αλήθεια της δικής τους θρησκείας που συνοδεύεται από ακλόνητα δόγματα. Δόγματα που στομώνουν την κριτική και την «αναρχική»σκέψη, ενώ αντίθετα διογκώνουν το αίσθημα της τυφλής πίστης και της άκριτης υποταγής. Ο φονταμενταλισμός είναι μία από τις ακραίες εκφράσεις αυτού του φανατισμού.

Ιδιαίτερη έξαρση εμφανίζει και ο εθνικός φανατισμός, ο Εθνικισμός. Αυτός είναι μία θρησκεία χωρίς θεό. Οι υπερ – πατριώτες μέσα από συμπεριφορές ακραίου πατριωτισμού μετασχηματίζουν την αγάπη τους προς την πατρίδα σε μίσος προς τους άλλους λαούς. Θεωρούν τη χώρα τους και τον πολιτισμό της ανώτερο από τους άλλους, κατατρύχονται από αισθήματα ξενοφοβίας και αναπτύσσουν ρατσιστικές ιδεολογίες.

«Ακόμα και το πιο ασήμαντο πράγμα, το φαινομενικά απλό, να το κοιτάτε με δυσπιστία».(Μπρεχτ)

Το αλλόκοτο πάθος του φανατισμού που παραλύει τη σκέψη και πυροδοτεί τα άλογα ένστικτα μπορεί να ιαθεί μόνο με την παιδεία, γιατί κατεξοχήν ο φανατισμός επωάζεται στην απαιδευσία και στην απουσία κριτικής σκέψης.

Ειδικότερα με την αρωγή της παιδείας διαμορφώνεται ένα διαφορετικό πλαίσιο σκέψης που ερευνά την αλήθεια και δεν την αποδέχεται ως θέσφατο. Πάνω από όλα, όμως, η παιδεία διδάσκει και εθίζει – ιδιαίτερα τον νέο – στην πρισματική θέαση της πραγματικότητας και των «αληθειών». Τρέφει τη δυσπιστία στα δόγματα και στις απόλυτες «αλήθειες». Προβάλλει την κυριαρχία της λογικής πάνω στο θυμικό και την αξία της ανεκτικότητας προς το διαφορετικό. Η «πολλαπλότητα» των πραγμάτων και η αποδοχή της αξίας των αντιθέσεων ως δημιουργικής δύναμης συνιστούν τα βάθρα μιας υγιούς παιδείας με ανθρώπινο περιεχόμενο.

Καθημερινά, λοιπόν, πρέπει να επιβεβαιώνουμε ως λογικά όντα πως η άρνηση της λογικής και η υποταγή σε δόγματα και αναπόδεικτες αλήθειες μόνον ντροπή και καταστροφές κομίζουν στο πιο έλλογο ον του πλανήτη, τον άνθρωπο.


«Αυτοί που μπορούν να σε κάνουν να πιστέψεις απιθανότητες, είναι ικανοί να σε πείσουν να διαπράξεις φρικαλεότητες».(Βολταίρος)

 

 

 

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Λυκείου (Νέες τεχνολογίες – Τεχνητή Νοημοσύνη)

Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα και τη Λογοτεχνία, Γ΄ Λυκείου (Βία)

Η «Παγίδα του Θουκυδίδη» και η Ρωσία που βρυχάται...

Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Λυκείου (Αγωνιστικότητα ή φυγή;)