ΙΔΕΟπολις

«Παιδεία:  Τροφός   της   Δ ημοκρατίας»             «Παιδεία… σημαίνει αντιλαμβάνομαι τον κόσμο που με περιβάλλει, όχι σαν ένα τετελεσμένο, αναγκαίο και χωρίς διέξοδο κόσμο, αλλά σαν μια κατάσταση που περιορίζει και καταπιέζει τον άνθρωπο και που μπορώ να αλλάξω».   (Γκαρωντύ)    Τα γεγονότα των τελευταίων μηνών (συζητήσεις στο κοινοβούλιο, μετακινήσεις – μεταγραφές βουλευτών, χαμηλό επίπεδο επιχειρημάτων, αποστεωμένο λεξιλόγιο…) και οι επικείμενες εκλογές (Ευρωεκλογές, Εθνικές και αυτοδιοικητικές) έφεραν στην επιφάνεια το θέμα της σχέσης της Πολιτικής με την Ηθική αλλά περισσότερο ανέδειξαν το ρόλο της Παιδείας ως τροφού της Δημοκρατίας . Κι αυτό γιατί η Παιδεία και η Δημοκρατία βαδίζουν παράλληλα κι αλληλοτροφοδοτούνται.    Επειδή η σχέση Παιδείας και Δημοκρατίας είναι σχέση συναρτησιακή και όχι αιτιοκρατική , καθίσταται αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός της στάσης, τόσο της κοινωνίας όσο κι εκείνων που διαμορ

     «Οι πράξεις είναι ορθές στο βαθμό που τείνουν να μεγιστοποιούν την ευτυχία και εσφαλμένες στο βαθμό που τείνουν να προκαλούν ό,τι αντίκειται σε αυτή» . (Τζων Στιούαρτ Μιλ) Απώτατος στόχος του ανθρώπου – και σε μεγάλο βαθμό ασυνείδητος – είναι η Ευτυχία. Ως  ευτυχία ορίζεται ένα αίσθημα  εσωτερικής πληρότητας . Μία πληρότητα που απορρέει από μια κατάσταση εσωτερικής  ισορροπίας . Είναι, δηλαδή, το αίσθημα της  ψυχικής ευφορίας  που βιώνει το άτομο στο βαθμό που ικανοποιεί κάποιες βασικές του  επιθυμίες  και πραγματώνει τους στόχους του. Από ψυχολογικής πλευράς (Φρόϋντ) αισθητοποιεί την ικανότητα του ατόμου να  εναρμονίζει  τις πιέσεις του  ασυνείδητου  με τις δεσμεύσεις της  συνείδησης  (Υπερεγώ) και του κοινωνικού περιβάλλοντος. Βέβαια η ευτυχία ως αίσθημα  «περισσότερο βιώνεται και λιγότερο ορίζεται» . Γι’ αυτό δεν είναι μία μόνιμη κατάσταση αλλά ένα αίσθημα εφήμερο. Όσο κι αν η ευτυχία συνιστά μία  υποκειμενική εμπειρία , δεν παύει να διαμορφώνεται κι από εξωτερικούς παρά

« Το κόκκινο πανί μου – το πιο κόκκινο – ήταν και είναι ακόμη η ευκολία»   (Ελύτης)   Από τον πρωτόγονο άνθρωπο μέχρι το σύγχρονο η  ευκολία  ήταν το ζητούμενο. Ο πολιτισμός χτίστηκε πάνω σε αυτό το ζητούμενο. Από τον άνθρωπο κυνηγό –  τροφοσυλλέκτη  μέχρι το σύγχρονο  Human  –  robot  (ο άνθρωπος της τεχνητής νοημοσύνης ) ό,τι ανακαλύφτηκε ή κατασκευάστηκε αποσκοπούσε στην ευκολία – διευκόλυνση της ζωής του. Αρχικά η ευκολία ως ζητούμενο στόχευε στη βελτίωση των όρων  υλικής διαβίωσης , που όχι σπάνια εξασφάλιζαν και την ίδια την επιβίωσή του. Από τα πρωτόγονα όπλα και εργαλεία μέχρι τους σημερινούς Η/Υ και ρομπότ εμφανής είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να διευκολύνει την  επιβίωσή  του και τον τρόπο με τον οποίο επεμβαίνει στη φύση.   Αυτή η αναζήτηση της ευκολίας που – ως ένα βαθμό είναι  φυσιολογική και καθόρισε όχι μόνο την καθημερινότητα του ανθρώπου αλλά και τον  πολιτισμό  του – προβλήθηκε ως τεχνικό επίτευγμα, ως πνευματικό παράγωγο αλλά και ως  ιδεολογία  που δι

«Η εξουσία ασκείται με τις ιδέες. Άρα με τη γλώσσα, με τις λέξεις»   Η πολιτική ζωή των ημερών μας ανέδειξε το ρόλο των λέξεων, όχι μόνο ως μέσου επικοινωνίας αλλά και ως μέσο άσκησης της εξουσίας, σε όλες τις αποχρώσεις της (πολιτική, ιδεολογική, κοινωνική…). Κι αυτό γιατί με τη βοήθεια των λέξεων ο άνθρωπος άλλοτε ωραιοποιεί την πραγματικότητα και άλλοτε με άλλες λέξεις – σημασιολογικά συγγενείς – σκιάζει την ίδια την πραγματικότητα, με αποτέλεσμα αυτή να μη γίνεται αντιληπτή από τους πολίτες.   Βέβαια οι λέξεις εφευρέθηκαν και υπάρχουν για να αποτυπώνουν και να περιγράφουν με νοηματική καθαρότητα όλες τις πτυχές (το βάθος και το πλάτος) της αντικειμενικής πραγματικότητας. Ωστόσο, αυτός ο κανόνας παραβιάζεται και οι λέξεις παραποιούν και διαστρεβλώνουν την ουσία της πραγματικότητας.   Αυτή η λειτουργία των λέξεων δεν αναιρεί μόνο τα βασικά αξιώματα της γλωσσολογίας αλλά συνοδεύεται κι από αρνητικά φαινόμενα τόσο στο επίπεδο της σκέψης όσο και στο επίπεδο της επικοινωνίας κ

   Κάθε προσπάθεια να ορίσουμε την ταυτότητα της κοινωνίας και να σκιαγραφήσουμε τα μυστικά δώματα του πυρήνα της προσκρούει στην επιλογή των μέσων και των κριτηρίων που θα επιλέξουμε. Ένα από τα βασικότερα κριτήρια – εργαλεία είναι και οι λέξεις και ιδιαίτερα εκείνες που κυριάρχησαν στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης με απώτατο στόχο τη διατήρηση ή την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας.       Στον αστερισμό των λέξεων – εννοιών που επιθετικά εισέβαλαν στη ζωή μας είναι και η «μετα-αλήθεια» (post – truth) όπως και τα Fakenews (ψευδείς ειδήσεις). Η λέξη «μετα-αλήθεια» σχετίζεται ή δηλώνει συνθήκες υπό τις οποίες τα αντικειμενικά γεγονότα ασκούν μικρότερη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης από ό,τι το συναίσθημα και η προσωπική πίστη. Συνιστά μια από τις βασικές πτυχές της πολιτικής ρητορικής ή πρακτικής που αγνοεί την αλήθεια και βασίζεται σε μια προσωπική, ενίοτε εντελώς πλαστή, εκδοχή της πραγματικότητας.   Τα Fake news (ψευδείς ειδήσεις) συνιστούν μια αλλοι