Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Γ΄ Λυκείου (Μετανάστευση και Ξενοφοβία)

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Η πρόκληση της μετανάστευσης

1.  Κάθε φορά που ένα σαπιοκάραβο αποβιβάζει σε ελληνική ακτή εξαθλιωμένους οικονομικούς μετανάστες ή πρόσφυγες, που εγκαταλείπουν την απάνθρωπη ζωή στις χώρες τους αναζητώντας την επιβίωση και ίσως την ευημερία σε άλλους τόπους, καταγγέλλονται με οργή οι αδίστακτοι «δουλέμποροι», που ανέλαβαν τη μεταφορά των μεταναστών έναντι υπέρογκης αμοιβής και υπό συνθήκες διακινδύνευσης και έσχατης ταλαιπωρίας των επιβατών των ακατάλληλων συνήθως μεταφορικών μέσων, στους οποίους περιλαμβάνονται και παιδιά.

2.  Πρόκειται για αφελή ή υποκριτική μετονομασία του πραγματικού προβλήματος. Βεβαίως οι μεταφορείς εκμεταλλεύονται αισχροκερδώς την ανάγκη των μεταναστών ή προσφύγων και τους εκθέτουν σε κίνδυνο ζωής και αφόρητης κακουχίας, όμως η χρήση του όρου είναι άστοχη και ανιστόρητη. Το ζήτημα της μεταχείρισης εκείνων που επιχειρούν την «έξοδο» από τις συνθήκες ακραίας προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στις χώρες της ακούσιας «υποδοχής» τους είναι ζήτημα σπουδαιότερο, μεταγενέστερο και άσχετο με τους κάκιστους όρους της μετακίνησής τους. Το ουσιαστικό ζήτημα δεν είναι η μεταφορά, αλλά η καθημερινά αυξανόμενη μετανάστευση και ό,τι συνήθως συνδέεται αιτιωδώς με αυτήν. Αντί, λοιπόν, να εξαντλείται η κοινωνική αντίδραση εις βάρος των ιδιοτελών μεταφορέων, είναι ασυγκρίτως σημαντικότερο να απαιτηθεί η ανθρωπιστική μεταχείριση των εξαθλιωμένων προσφύγων και η ορθολογική διαχείριση της μετανάστευσης, που οφείλεται σε οικονομικούς ή πολιτικούς λόγους. Αυτή αποτελεί πρόκληση για την κοινωνική ευαισθησία και την ενεργοποίηση της πολιτικής δράσης πολιτείας και πολιτών.

3.  Είναι κοινώς γνωστό ότι οι αναπτυγμένες περιοχές αποτελούν νησίδες στον ωκεανό της παγκόσμιας καθυστέρησης, της ανέχειας και του υποβιβασμού του ανθρώπου. Είναι, λοιπόν, νομοτελειακά αναπόφευκτη η ολοένα και μαζικότερη μετακίνηση πληθυσμών από τις χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου, προς εκείνες που υπόσχονται βελτίωση των απαράδεκτων όρων ζωής των λαών της Ασίας και της Αφρικής, αλλά και άλλων κρατών, στα οποία ενδημεί η εξουθενωτική ένδεια ή η βάρβαρη καταπίεση. Η Ελλάδα, και ως είσοδος της Ευρώπης, αλλά και ως χώρα μόνιμης εγκατάστασης, δέχεται σχεδόν καθημερινά αυτά τα καραβάνια της εξαθλίωσης και της ελπίδας μιας ανθρωπινότερης ζωής. Άσχετα, λοιπόν, από τον τρόπο με τον οποίο εισέρχονται στην επικράτεια, προστίθενται στους ήδη φιλοξενούμενους και αυξάνουν τα προβλήματα απασχόλησης και ένταξης που συνδέονται με τη μετανάστευση ως οικονομικό και πολιτισμικό ζήτημα.

4.  Πρέπει απ’ αρχής να αποσαφηνιστεί ότι ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, οι εθνικιστικές προσεγγίσεις και οι αντιλήψεις αντιπαλότητας στον ξένο εργάτη, όπως και η βολική πρακτική της εκμετάλλευσης της άφθονης φθηνής εργασίας, αποτελούν απολύτως αρνητικούς όρους, που περιπλέκουν το πρόβλημα και δεν οδηγούν σε λύσεις κοινωνικά πρόσφορες και ανθρωπιστικά αποδεκτές. Η Ενωμένη Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη μετανάστευση με την προσφυγή στις αρχές της αλληλεγγύης και της αδελφοσύνης, που εμπνέουν τη δημοκρατική πολιτική παράδοση και με σταθερό και μακροπρόθεσμο στόχο την οικουμενική συνεργασία και ανάπτυξη, για να μην αναγκάζονται οι άνθρωποι σε ακούσιο εκπατρισμό.

5.  Σε κάθε περίπτωση ο Κόσμος του μέλλοντος είναι αυτός των πολιτών όλου του Κόσμου. Στο φάντασμα της παγκοσμιοποίησης αντιπαρατίθεται η υπόσχεση της πανανθρώπινης προόδου, σύμπραξης και συνευθύνης με ελευθερία και δικαιοσύνη. Τα μείζονα προβλήματα απαιτούν γενναίες λύσεις. Η προσπάθεια συρρίκνωσης ή μετάθεσής τους είναι αποδεικτική ιστορικής μυωπίας και πολιτικής μικροψυχίας. Με τον λιθοβολισμό των «δουλεμπόρων» δεν εξορκίζεται η δική μας ευθύνη. Η δημοκρατική συμμετοχή δεν αποτελεί μόνο δικαίωμα, αλλά πρωταρχικά επιτακτικό χρέος.(Χριστόφορος Αργυρόπουλος)

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

                                      Μεταναστών, Μετ-ανάσταση

1.  Πρέπει κάποτε να το πάρουμε απόφαση. Η μετανάστευση, η προσφυγιά, το ξεκλήρισμα, δεν είναι ούτε τυχαία συμβάντα ούτε θελήματα Θεού. Και κυρίως δεν πρόκειται για συγκυριακά ή πρόσκαιρα φαινόμενα.

2.  Άνθρωποι (εξουσίας) παίρνουν τις αποφάσεις. Άνθρωποι (πόνου) πληρώνουν «τις παράπλευρες απώλειες». Τους πρώτους τους γνωρίζουμε, αλλά είτε τους φοβόμαστε είτε δεν μπορούμε (ακόμη;) ν’ αντιμετωπίσουμε. Οι δεύτεροι μάς είναι άγνωστοι, τους φοβόμαστε, αλλά πιστεύουμε ότι μπορούμε να τους κάνουμε ό,τι θέλουμε.

3.  Από τη στιγμή, όμως, που άνθρωποι καλούνται να διαχειριστούν εγκλήματα ανθρώπων εξουσίας και ν' απαλύνουν βάσανα ανθρώπων πόνου, τα οποιαδήποτε στερεότυπα, οι οποιεσδήποτε προκαταλήψεις, τα οποιαδήποτε μικροσυμφέροντα πρέπει να υποχωρούν. Στην κοινωνία της διακινδύνευσης οφείλουμε να ‘χουμε ξεκάθαρη θέση εάν είμαστε με τους αποκλειστές ή με τους αποκλεισμένους, εάν, δηλαδή, συντρέχουμε ή ρίχνουμε στον Καιάδα τους όποιους χαμένους του παιχνιδιού.

4.   Ακόμα, λοιπόν, κι αν δεν είχαμε συνηθίσει στα πολύχρωμα, στα πολύγλωσσα και στα πολύθρησκα πλήθη, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι πρόκειται γι’ ανθρώπους με δικαιώματα, με αξιοπρέπεια, με ανάγκες στήριξης αλλά και σεβασμού στην ταυτότητά τους.

5.  Τα καράβια που θα τους έστελναν αλλού, τα τρένα όπου θα στοιβάζονταν κατά χιλιάδες, τα καραβάνια της εξόδου έχουν – και ευτυχώς για την τιμή της ανθρωπότητας – ιστορικά κλείσει τον κύκλο τους.

6.  Θα μείνουν μαζί μας, θα ζήσουμε μαζί τους, θα σεβαστούμε και θα προστατεύσουμε ο ένας τον άλλο.

7.  Αν έτσι αρχίσουμε να σκεφτόμαστε και να συμπεριφερόμαστε, τότε οφείλουμε ως κοινωνία ανθρώπων (και όχι απλώς πολιτών) ν’ απαντήσουμε στα κρίσιμα ερωτήματα, τα οποία έθεσε το Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής σε ημερίδα (Ζάππειο, 21.3.05) στους εκπροσώπους των κομμάτων: θα δυσχεράνουμε ή θα διευκολύνουμε τη διαδικασία χορήγησης αδειών εισόδου, παραμονής και εργασίας; - θ’ αντιμετωπίζουμε σαν εγκληματίες τους παράνομους μετανάστες; - θα δώσουμε πολιτικά δικαιώματα στους μετανάστες;

8.  Μολονότι τα παραπάνω ή και άλλα συναφή ερωτήματα έχουν μια περίπλοκη τεχνική και διοικητική πτυχή, πιστεύω ότι η θετική ή αρνητική απάντηση κρύβεται στο τρίπτυχο της Γαλλικής Επανάστασης: Ελευθερία – Ισότητα – Αδελφοσύνη.

9.  Πρέπει συνεπώς να τους δούμε ως ελεύθερους ανθρώπους (και όχι σαν σκλάβους στα παζάρια της παγκοσμιοποίησης), ως ίσους με τον καθένα και μ’ εμάς (και όχι σαν απελεύθερους ή σε ομηρεία ευρισκόμενους μη-πολίτες απάτριδες) και «ως αλληλέγγυους αδελφούς» (και όχι σαν αποδέκτες όλων των κινδύνων και παραγωγούς όλων των φόβων).

10.  Η όποια, όμως, πολιτική ένταξης (για όσους επιθυμούν να κρατήσουν τα εθνικά πολιτισμικά και άλλα στοιχεία τους) ή και αφομοίωσης (για όσους επιθυμούν να γίνουν Έλληνες και στην ψυχή τους) προϋποθέτει συμβίωση και αναγνώριση κοινών διαδρομών και κοινής προοπτικής.

11.  Με ταρακούνησε ιδιαίτερα η έρευνα μαθητών του 2^ου Γυμνασίου Κερατσινίου (στο πλαίσιο του 2^ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού του Δικτύου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού με θέμα «Η συμβίωση σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία»). Ιδού τρία στοιχεία: Το 86,17% των μαθητών γνωρίζονται με αλλοδαπούς μαθητές στο σχολείο και 0% (κανείς) από την οικογένειά τους, το 45,56% των μαθητών προτείνουν δημιουργία «σχολείων μεταναστών», το 76,29% εκτιμάει αρνητική/ουδέτερη τη συμβίωση με τους μετανάστες.

12.  Εάν έτσι σκέφτονται τα αθώα (;) παιδιά μας, τότε τι μπορούμε να περιμένουμε από το αύριο;

13.  Η δεύτερη γενιά των μεταναστών θα διεκδικήσει όχι όρους επιβίωσης (όπως η πρώτη γενιά) αλλά όρους ίσως ευκαιριών διάκρισης. Όσο δεν ανοίγουμε την καρδιά μας και τους θεσμούς μας τόσο θα κλείνουμε τις πόρτες στο κοινό μέλλον και θα δημιουργούμε κλίμα εκρήξεων.

14.  Και σ’ αυτό πρέπει «εμείς» να διαπαιδαγωγηθούμε και όχι οι «άλλοι».(Μεταναστών μετ-ανάσταση ,Γιάννης Πανούσης)

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Δουλειά, δουλειά, δουλειά

(απόσπασμα)

1.Μετανάστης σημαίνει πολλά πράγματα. Αλλά προπαντός δουλειά. Στην ξενιτιά δεν πας για να κάνεις το μάγκα, αλλά για να μαζέψεις φράγκα. Θα κάνεις τα πάντα για να το πετύχεις. Θα κάνεις δυο και τρεις δουλειές τη μέρα, ανασφάλιστος, θα ρίξεις το μεροκάματο των ντόπιων, θα γίνει απεργοσπάστης, αν χρειαστεί θα πουλάς κακομοιριά, για να αγγίξεις την καρδιά των εργοδοτών, μέχρι να καταλάβεις ότι πολλοί λίγοι τη διαθέτουν, θα στήνεσαι από τα χαράματα στην πλατεία Ομόνοιας, σαν βρόμικο άγαλμα που ξέχασαν να το πλύνουν τα συνεργεία του Δήμου. Θα κατοικείς σε τρώγλες, δέκα, δεκαπέντε, είκοσι άτομα μαζί, καταργώντας τη διαφορά ανάμεσα στην κατοικία και το γουρουνοστάσιο. Θα τρως ψωμί και αλάτι, θα τρως σκέτο ψωμί. Θα σε πιάνει ο ύπνος πάντα στο λεωφορείο από την εξάντληση και την αϋπνία. Θα μυρίζεις ιδρώτα σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου, γιατί δε θα έχεις χρόνο να πλυθείς αλλά και γιατί δε θα θέλεις να κάνεις το ντους για να μην πληρώνεις ρεύμα. Ο πιο διάσημος τσιγκούνης σε σύγκριση με σένα θα μοιάζει κουβαρντάς. Θα μετράς τα χρήματά σου όπως μετρά ο αναιμικός τις σταγόνες αίματος. Δε θα ξοδεύεις τίποτα, δε θα αγοράζεις τίποτα, θα ζεις με τα ελάχιστα των ελαχίστων, θα χορταίνεις μόνο μετρώντας τα χρήματα και ακούγοντας πως για σένα υπάρχει και άλλη δουλειά, και άλλη, και άλλη.

2.Και ξαφνικά, χωρίς να το καταλάβεις, θα νιώσεις πως οι δυνάμεις σου λιγοστεύουν, θα νιώσεις να σε χτυπά η αρθρίτιδα, θα αισθανθείς ύποπτους πόνους στα νεφρά, στην πλάτη, στην καρδιά. Θα είσαι τυχερός εάν προλάβεις την εγχείρηση. Πολλοί άλλοι δεν πρόλαβαν. Έφυγαν πάνω στη δουλειά, τους πλάκωσε κάποιος τοίχος, γιατί οι εργοδότες δεν πληρώνουν για μέτρα ασφαλείας. Γιατί καθώς είναι γνωστό ο μετανάστης πεθαίνει αθόρυβα, σαν τη μύγα…

(Γκαζμέντ Καπλάνι, Μικρό ημερολόγιο συνόρων,

Επίκεντρο, Αθήνα, 2018)

Ε Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Σ

ΘΕΜΑ Α΄

Δώστε συνοπτικά το περιεχόμενο των § 1-3 του Κ.1(§1-3).

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β΄

Β1.Βάλτε στο τέλος των προτάσεων τη λέξη Σωστό ή Λάθος επιβεβαιώνοντας αυτό με αναφορά στο Κ.2.

α.Η μετανάστευση είναι φαινόμενο συγκυριακό και προκαλείται από την θεϊκή οργή.

β.Όταν κρίνουμε τους ανθρώπους εξουσίας οφείλουμε να απαλλαγούμε από τα στερεότυπα.

γ.Το τρίπτυχο της Γαλλικής Επανάστασης μπορεί να διευκολύνει τον τρόπο αντιμετώπισης των μεταναστών.

δ. Οι μετανάστες που επιθυμούν την αφομοίωση οφείλουν να αναγνωρίσουν στοιχεία της κοινής προοπτικής.

ε.Στο μέλλον μπορούμε να αποφύγουμε τις εκρήξεις των μεταναστών δεύτερης γενιάς όταν κλείσουμε την καρδιά μας απέναντί τους.

Μονάδες 15

Β2α.Να βρείτε στην §4 του Κ.2 δύο γλωσσικές επιλογές και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους.

Μονάδες 9

β.Στο κείμενο 1 κυριαρχεί απόλυτα το γ’ ενικό πρόσωπο∙ ωστόσο στην §5χρησιμοποιείται και το α΄ πληθυντικό«δική μας ευθύνη». Σε τι στοχεύει η χρήση και των δύο προσώπων; Δώστε με συντομία το ρόλο τους και το υφολογικό αποτέλεσμα.

Μονάδες 6

Β3.Να επισημάνετε και στα δύο κείμενα αναφορές στο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης και να σχολιάσετε με συντομία τον τρόπο με τον οποίο τον αξιολογούν.

Μονάδες 15

Εναλλακτικές

^­«Σε κάθε περίπτωση…κόσμου»(§5, Κ.1). Πώς ερμηνεύετε τη θέση αυτή και με ποιες επί μέρους θέσεις τη θεμελιώνει ο συγγραφέας;

ή

^­­Ποιες προϋποθέσεις θέτει ο συγγραφέας στο Κ.2 (§6, 9, 10) για την πολιτική ένταξης και αφομοίωσης των μεταναστών; Να τις επισημάνετε σχολιάζοντας αυτές με συντομία.

 

ΘΕΜΑ Γ΄-Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν  ΙΑ

Να βρείτε τη νοηματική σχέση μεταξύ των §1&2 σχετικά με την κατάσταση ενός μετανάστη. Πιστεύετε ότι σύμφωνα με το κείμενο – εξομολόγηση του συγγραφέα η κατάσταση ενός μετανάστη είναι προϊόν προσωπικής ευθύνης και επιλογής ή αποτέλεσμα εξωγενών παραγόντων τους οποίους καταγγέλλει και ενοχοποιεί. Να αιτιολογήσετε με αναφορές στο κείμενο κάθε απάντησή σας. Να σχολιάσετε τη λειτουργία ενός κειμενικού δείκτη. (180 λέξεις)

Μονάδες 15

 

ΘΕΜΑ Δ΄ - Έ Κ Θ Ε Σ Η

1.  Στην ιστοσελίδα του σχολείου σας δημοσιεύετε άρθρο με θέμα «Ο φόβος του ξένου» και στο οποίο αναπτύσσεται: α. Τα αίτια της ξενοφοβίας και β. Οι συνέπειές της. (350-400 λέξεις)

2.  Να αναπτύξετε σε κείμενο των 350 λέξεων τις προτάσεις σας για τον τρόπο αντιμετώπισης των μειονοτήτων στη χώρα μας. Κατά την ανάπτυξη της παραγράφου να ληφθούν υπόψη οι όροι: παγκόσμιο πρόβλημα, συλλογικές προσπάθειες, κοινωνική απόρριψη – περιθωριοποίηση, κοινωνική αφομοίωση, κοινωνική ενσωμάτωση – ένταξη, αναγνώριση του δικαιώματος στη διαφορά, «όλοι ίσοι και διαφορετικοί».

Μονάδες 30

 

Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ

ΘΕΜΑ Α΄- Περίληψη

Στο κείμενο ο συγγραφέας πραγματεύεται το πρόβλημα της μετανάστευσης και τους τρόπους αντιμετώπισής της. Αρχικά καταγράφει το στοιχείο της καταγγελίας των διακινητών μεταναστών και προσφύγων που καθημερινά αποβιβάζονται στην Ελλάδα. Τονίζει, επίσης, πως στόχος της κοινωνικής αντίδρασης πρέπει να είναι η περίθαλψη των προσφύγων – μεταναστών και όχι η καταγγελία των δουλεμπόρων που τους εκμεταλλεύονται. Τέλος, επισημαίνει πως οι πλούσιες χώρες συνιστούν τόπο εγκατάστασης των μεταναστών και αναδεικνύει τα προβλήματα που υφίσταται η Ελλάδα ως χώρα υποδοχής.

 

ΘΕΜΑ Β΄

Β1.α.Λ(§1 «Ούτε…φαινόμενα»),β.Σ(§3«Από τη στιγμή…στερεότυπα»),γ.Σ(§8«Πιστεύω…Αδελφοσύνη»),δ.Σ(§10«ή και αφομοίωσης …προοπτικής»),ε.Λ(§13«Όσο δεν ανοίγουμε…εκρήξεων»).

Β2α.Στην §4 του Κ.2 κυριαρχούν τα Επίθετα (πολύχρωμα, πολύγλωσσα, πολύθρησκα) ως συστατικά στοιχεία των σύγχρονων πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Ανιχνεύονται, επίσης, πολλά Ουσιαστικά (δικαιώματα, αξιοπρέπεια, ανάγκες, σεβασμού) που αποτυπώνουν τα βασικά δικαιώματα των μεταναστών ως ανθρώπων. Και οι δύο γλωσσικές επιλογές συνυφαίνουν το σύγχρονο σκηνικό του παγκοσμιοποιημένου κόσμου, όπου όλοι δικαιούνται στο σεβασμό ως ανθρώπινα όντα. Άτυπα υπάρχει και το ασύνδετο σχήμα που δίνει ροή, ταχύτητα και αμεσότητα στο ύφος της §. Έτσι ο αναγνώστης εστιάζει το ενδιαφέρον του σε εκείνα τα στοιχεία που θέλει να αναδείξει ο συγγραφέας (Τη θέση του ανθρώπου με τη διαφορετικότητά του στο παγκόσμιο σκηνικό). 

β.Η καθολική χρήση του γ΄ ενικού προσώπου στο κείμενο διευκολύνει το συγγραφέα να καταγράψει με ουδετερότητα και αντικειμενικότητα όλες τις πτυχές του προβλήματος της μετανάστευσης. Ο απρόσωπος χαρακτήρας του γ΄ ενικού προσώπου προσδίδει στις θέσεις του συγγραφέα την απαραίτητη εγκυρότητα και πειστικότητα. Κι αυτό γιατί βοηθά να λειτουργήσει ως αποστασιοποιημένος παρατηρητής ενός σύνθετου φαινομένου που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Έτσι οι επισημάνσεις – προτάσεις του συγγραφέα γίνονται αποδεκτές, αφού είναι αποχρωματισμένες από το υποκειμενικό στοιχείο. Ωστόσο η παρουσία του α΄ πληθυντικού στην επιλογική§ «η δική μας ευθύνη» στοχεύει στην πρόκληση ενός προβληματισμού από μέρους της ολότητας των ανθρώπων για τις ευθύνες – χρέος προς τους πρόσφυγες – μετανάστες. Δηλώνεται η καθολικότητα και ο γενικευμένος χαρακτήρας των ευθυνών αλλά και του χρέους – καθήκοντος προς τους εξαθλιωμένους μετανάστες. Ο συγγραφέας καθίσταται κοινωνός του γενικότερου προβληματισμού και συμπλέει με το συλλογικό «Εμείς». Υφολογικά με το α΄ πληθυντικό το κείμενο αποκτά ζωντάνια, αμεσότητα και οικειότητα. Έτσι και τα δύο πρόσωπα συντείνουν στην πρόκληση του ενδιαφέροντος του αναγνώστη που εστιάζει την προσοχή του στις κρίσεις και προτάσεις του συγγραφέα.

Β3.Στην §5 του Κ.1«στο φάντασμα της παγκοσμιοποίησης» το φαινόμενο αξιολογείται αρνητικά – ως απειλή απέναντι στο οποίο είναι απαραίτητο να αντιτάξουμε θετικά στοιχεία όπου θα αναδεικνύεται ο παράγων άνθρωπος. Προφανώς στην αξιολόγηση υπολανθάνει ένας φόβος για τους μηχανισμούς της παγκοσμιοποίησης που συνθλίβουν το άτομο, το περιθωριοποιούν και το καθιστούν ανελεύθερο και δευτεραγωνιστή της ζωής στο όνομα των αγορών και του υλικού κέρδους. Αντίστοιχη αναφορά γίνεται και το Κ.2 (§9) «και όχι…παγκοσμιοποίησης». Κι εδώ υπάρχει μία αρνητική αξιολόγηση της παγκοσμιοποίησης στο βαθμό που αυτή λειτουργεί ως χώρος ανελευθερίας και ετερονομίας των ανθρώπων. Οι διαπιστώσεις – προτάσεις αναδεικνύουν το σκοτεινό τοπίο – πρόσωπο της παγκοσμιοποίησης (παρενθέσεις) αλλά και τις εναλλακτικές προτάσεις για να περιοριστούν αυτές οι συνθήκες…

Εναλλακτικές

^­Η παγκοσμιοποίηση ως μία διαδικασία ενοποίησης του γήινου χώρου δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τον Κόσμο του μέλλοντος όπου οι πολίτες θα μπορούν να επικοινωνούν άμεσα και ανεμπόδιστα. Οι τεχνητοί φραγμοί και οι εθνικές διαφοροποιήσεις θα υποχωρήσουν μπροστά στην απαίτηση των πολιτών όλου του Κόσμου για συνεργασία και ελευθερία. Η πρόοδος ως αίτημα θα προκύψει μέσα από τη σύμπραξη και τη συνευθύνη των ανθρώπων που θα μπορέσουν να υπερβούν τις εθνικές περιχαρακώσεις και κάθε είδους ιδεολογικές δεσμεύσεις. Κι αυτό γιατί τα νέα δεδομένα σε οικουμενικό επίπεδο επιβάλλουν το συγχρωτισμό ανθρώπων και ιδεών ως προϋπόθεση ενός παγκόσμιου πολιτισμού που συνθέτει τις τοπικές ιδιαιτερότητες χωρίς να ισοπεδώνει τις πολιτισμικές και ατομικές διαφοροποιήσεις. Στον κόσμο του μέλλοντος ρόλο πρωταγωνιστή έχουν οι πολίτες όλου του Κόσμου χωρίς αποκλεισμούς γιατί η διαπλανητική επικοινωνία διευκολύνει την αλληλογνωριμία και αλληλοκατανόηση και δίνει διέξοδο στις δημιουργικές δυνάμεις όλων των ανθρώπων. Έτσι θα πραγματωθεί το όραμα της δημιουργίας ενός πανανθρώπινου πολιτισμού που θα οξυγονώνεται από τη συμμετοχή και τη δράση όλων των πολιτών μέσα στα πλαίσια που ορίζουν οι αρχές και οι αξίες του ανθρωπισμού και της δημοκρατίας. Ένας νέος κόσμος με συνιδιοκτήτες τους πολίτες όλου του Κόσμου.

ή

^­­ο συγγραφέας προτείνει ως βασική προϋπόθεση για την ένταξη – αφομοίωση των μεταναστών την αποδοχή από μέρους τους την ανάγκη συμβίωσης με τους πολίτες της χώρας – υποδοχής αλλά και την αναγνώριση της προοπτικής για κοινό βηματισμό με τους ντόπιους. Αυτό επιτάσσει ο σεβασμός προς την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας που φιλοξενεί τους μετανάστες. Πέραν αυτού προτείνει (§6) και την ανάγκη για κοινωνική συνύπαρξη, τον αλληλοσεβασμό και την αλληλοπροστασία. Επιπρόσθετα στην §9 προτείνει την αποδοχή των μεταναστών ως ελεύθερων όντων, ισότιμων και «αλληλέγγυων». Κι αυτό για να αρθούν οι συνέπειες της παγκοσμιοποίησης που τείνει να ισοπεδώνει τον ανθρώπινο παράγοντα και να προβάλλει ως αξία την οικονομία και τους νόμους της αγοράς.

 

ΘΕΜΑ Γ΄-Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Η §2 νοηματικά λειτουργεί ως αποτέλεσμα – συμπέρασμα της §1. Η λεπτομερής καταγραφή (§1) των καθημερινών προβλημάτων ενός μετανάστη (πείνα, κόπωση, αϋπνία, απουσία ποιότητας ζωής, περιφρόνηση, αυτοεξευτελισμός…) προοικονομούν τα προβλήματα υγείας της §2 (αρθρίτιδα…θάνατος).

Η τελική κατάσταση του μετανάστη δεν σχετίζεται, ούτε απορρέει από την προσωπική ευθύνη του αλλά από εξωγενείς παράγοντες, όπως συμπεριφορά εργοδοτών ή προκαταλήψεις, στερεότυπα και υπόρρητος ρατσισμός των ντόπιων προς τους ξένους.

Στο κείμενο κατεξοχήν καταγγέλλονται οι συνθήκες εργασίας με κύριους υπεύθυνους τους εργοδότες που αντιμετωπίζουν τους μετανάστες σκληρά και τους βλέπουν μόνον ως μηχανές παραγωγής έργου για τη μέγιστη παραγωγή. Οι αναφορές με μία έμμεση καταγγελία βρίσκονται στα χωρία «ανασφάλιστος…διαθέτουν» (§1) ή «έφυγαν…ασφαλείας» (§2).

Έτσι η ζωή των μεταναστών φαίνεται να καθορίζεται από παράγοντες που υπερβαίνουν την προσωπική ευθύνη τους, στο βαθμό που η ανάγκη της υλικής επιβίωσης τούς υποχρεώνει να κάνουν και πράγματα που ίσως δεν βρίσκονται στο αξιακό τους σύστημα (απεργοσπάστης). Παντού διακρίνεται ένας υπολανθάνων νατουραλισμός ή ρεαλισμός στον οποίο τα άτομα λειτουργούν ως θύματα κάτω από το βάρος των ανελέητων νόμων της κοινωνίας και των συνακόλουθων στερεοτύπων προς τους μετανάστες που θυμίζουν το λατινικό «res» (πράγμα).

Κυριαρχεί το β΄ ενικό πρόσωπο. Με το πρόσωπο αυτό νιώθεις ότι ο λόγος του συγγραφέα αντιπροσωπεύει και εκφράζει κάθε μετανάστη. Απευθύνεται άμεσα σε κάθε αναγνώστη – αποδέκτη του αποσπάσματός του και του δίνει με ζωντανό και παραστατικό τρόπο προβλήματα που βιώνει λίγο πολύ ο κάθε μετανάστης. Υπολανθάνει ένα σκηνικό θεατρικότητας. Οι δυνατές εικόνες με τη σκληρότητά τους αποδίδουν την κατάσταση των μεταναστών στην καθημερινότητά τους…

 

ΘΕΜΑ Δ΄ -Έ Κ Θ Ε Σ Η

1.  Ιδέες και υλικό για το θέμα Έκθεσης μπορείτε να βρείτε στο blog του συγγραφέα ΙΔΕΟπολις, iliasgiannakopoulos.blogspot.com και ειδικότερα στα άρθρα: 1.«Ο φόβος του ξένου», και 2.«Η ηθική της μετανάστευσης και η Επιστήμη»,3.«Ξενοφοβία: Τα νέα τείχη», 4.«Εμείς και οι «Άλλοι»: Ο φόβος μπροστά στο «άλλο»».

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ

ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ: Αίτια και Προτάσεις αντιμετώπισης

Ι. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

­ Γενικό ® Ειδικό (Η ταυτότητα της εποχής μας… χαρτογράφηση των αρνητικών στοιχείων αυτής… Ξενοφοβία).

­ Η αντιφατικότητα – παραδοξότητα της ύπαρξης και διόγκωσης ενός φαινομένου σε μια κοινωνία ή εποχή που επαίρεται και χαρακτηρίζεται για τον πολιτισμό, τον ανθρωπισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

­ Διαπιστώσεις – αισθητοποίηση του φαινομένου. Εικόνες και περιγραφές από την καθημερινή ζωή που αισθητοποιούν την παρουσία της Ξενοφοβίας σε πολλούς τομείς του κοινωνικού μας βίου.

­ Ορισμός…

­ Ιστορική αναδρομή… αναζήτηση παρόμοιων φαινομένων στο ιστορικό παρελθόν… η διαχρονικότητα της Ξενοφοβίας.

ΙΙ. ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΡΟΣ

Α. ΑΙΤΙΑ

­ Ψυχολογικά: Έμφυτη τάση του ανθρώπου να διάκειται δυσμενώς προς το διαφορετικό. Απουσία αυτοπεποίθησης – αυτοεκτίμησης Þ ανάγκη επιβεβαίωσης της ανωτερότητας του ΕΓΩ έναντι των άλλων – διαφορετικών.

­ Οικουμενικός Πολιτισμός: Δημιουργία πολυεθνικών + πολυπολιτισμικών + πολυθρησκευτικών κοινωνιών Þσυμπαρουσία διαφορετικών ανθρώπων Þ φόβος για απώλεια πολιτισμικής και εθνικής ταυτότητας… Þ Ξενοφοβία.

­ Εθνικισμός – Ρατσισμός: Οι θεωρίες περί ανωτερότητας του έθνους μας και περί καθαρότητας – ανωτερότητας της φυλής μας οδηγούν στον υποβιβασμό και στην απόρριψη των άλλων – διαφορετικών.

­ Δυσλειτουργία των φορέων κοινωνικοποίησης.

­ Η υιοθέτηση ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ και ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΩΝ.

­ Φαινόμενα φανατισμού, ηθικής χαλάρωσης, κρίσης αγαθών, αλλοτρίωσης, απουσίας σεβασμού προς το συνάνθρωπο, απαξίωση της βαθύτερης έννοιας του ανθρώπου.

­ Μαζική εισροή μεταναστών και προσφύγωνÞ  αισθήματα κοινωνικής ανασφάλειας + ανεργία + αύξηση βίας και εγκληματικότητας Þ αισθήματα φόβου Þ εκτρέφουν αμυντικά ή επιθετικά αισθήματα (εσωστρέφεια, εθνική και φυλετική περιχαράκωση, περιθωριοποίηση – απόρριψη του άλλου, του διαφορετικού, του ξένου…

­ Μεταβατική: Η ανίχνευση και επισήμανση των αιτιών του φαινομένου φωτίζει τη μία πλευρά αυτού. Η σκιά του στην ανθρώπινη προσωπικότητα, στις κοινωνικές και διεθνείς σχέσεις είναι έντονη και γεννά προβληματισμό όσον αφορά τους τρόπους αντιμετώπισής του. Η ατομική ενεργοποίηση, η αφύπνιση των αντιστάσεων της κοινωνίας και η θέσπιση μέτρων σε διακρατικό επίπεδο πρέπει να αποτελέσουν τους πυλώνες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της Ξενοφοβίας.

Β. ΜΕΤΡΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

­ Καλλιέργεια της αρετής της ανεκτικότητας και αποδοχή του δικαιώματος στη «διαφορά – διαφορετικότητα».

­ Σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

­ Προβολή των ανθρωπιστικών αρχών και αξιών.

­ Καλλιέργεια της κοινωνικής και πλανητικής συνείδησης.

­ Παιδεία – Ορθολογισμός.

­ Δημοκρατία.

­ Σωστή διαπαιδαγώγηση και κοινωνικοποίηση.

­ Σεβασμός των αρχών της Ηθικής και του Δικαίου.

­ Συνειδητοποίηση και αποδοχή της νέας πραγματικότητας (πολυεθνική, πολυπολιτισμική, πολυγλωσσική, πολυθρησκευτική… κοινωνία).

­ Πολιτική ενσωμάτωσης και πολιτικής ένταξης.

­ Ενεργοποίηση διεθνών οργανισμών. 

 

ΙΙΙ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο άνθρωπος λογίζεται ως αξία για την ανθρώπινη φύση του και όχι για την πατρίδα, το χρώμα του δέρματος, τη θρησκεία ή τη γλώσσα του. Η αποδοχή αυτής της απλής αλήθειας μπορεί να βοηθήσει στην πραγμάτωση του «όλοι ίσοι και διαφορετικοί»…

 

2.  Η ανάπτυξη του θέματος έκθεσης 2βρίσκεται στο blog του συγγραφέα ΙΔΕΟπολις, iliasgiannakopoulos.blogspot.com στο άρθρο: «Μετανάστες: Αφομοίωση, ενσωμάτωση ή ένταξη;».