Η ελληνική Κεντρο-Αριστερά και οι λογικές πλάνες: Το “Δίλημμα του Σκαντζόχοιρου” και το “Επιχείρημα της Oλισθηρής Πλαγιάς”.

             *Γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος, Blog "ΙΔΕΟπολις"

 "Η τέχνη της πολιτικής είναι να προβλέπεις το αναπόφευκτο και να επισπεύδεις την εμφάνιση του" (Ταλεϋράνδος Γάλλος υπουργός Εξωτερικών  (1754-1838))

           Τα πολιτικά φαινόμενα και γενικά  ό,τι σχετίζεται με τις πολιτικές ή και κομματικές διεργασίες που συντελούνται στο υπογάστριο του πολιτικού μας συστήματος μπορούμε να τα παρακoλουθήσουμε και να τα ερμηνεύσουμε με πολλούς τρόπους. Φυσικά ανάλογα με τον τρόπο που επιλέγει κάποιος ίσως η ερμηνεία να είναι και διαφορετική. 

           Στην παρούσα φάση και πολιτική συγκυρία θα δοκιμάσουμε μία αδόκιμη μέθοδο ανάλυσης και ερμηνείας των διεργασιών που συντελούνται στην ελληνική Κεντρο-Αριστερά. Θα χρησιμοποιήσουμε το χώρο της Φιλοσοφίας για να μπορέσουμε να λύσουμε το γρίφο της ελληνικής Κεντρο-Αριστεράς που για πολλούς φαντάζει ως γόρδιος δεσμός και κανείς δεν τολμά να καταφύγει στη μέθοδο του Μ.Αλεξάνδρου για την επίλυσή του. 

             Ειδικότερα θα καταφύγουμε στη συνδρομή σε δύο θεωρίες-λογικές πλάνες(;): Στο «Επιχείρημα της Ολισθηρής Πλαγιάς» και στο «Δίλημμα του Σκαντζόχοιρου».

                                Το «Επιχείρημα της Ολισθηρής Πλαγιάς»

             Στην απλούστερη μορφή του  «Το Επιχείρημα της Ολισθηρής Πλαγιάς» θα μπορούσε να σημαίνει: Αν επιτρέψουμε σε ένα θέμα την πρακτική Α (που είναι αθώα, αβλαβής ή στοιχειωδώς κατακριτέα), αυτή μπορεί να οδηγήσει ενδεχομένως στην πρακτική Ω (που χαρακτηρίζεται ως απαράδεκτη, επικίνδυνη και φυσικά ανεπιθύμητη). Οι «ολισθηρές πλαγιές» είναι πολλές και προκαλούν μεγάλα διλήμματα τόσο στον καθημερινό άνθρωπο όσο και στους ειδικούς επιστήμονες. 

                              

             Η λογική του επιχειρήματος της «ολισθηρής πλαγιάς» εδράζεται στην πεποίθηση πως μια αθώα και ηθική επιλογή ή  άλλου είδους επιλογή (π.χ πολιτική επιλογή) μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα – επικίνδυνα αποτελέσματα που δεν μπορούν να προβλεφθούν ή να αποφευχθούν.

               Ας εξετάσουμε τα δύο σενάρια του εγχειρήματος της συγκρότησης σε πολιτικό-κομματικό φορέα της Κεντρο-Αριστεράς.

             Αν, τελικά, ευδοκιμήσουν (1ο σενάριο) οι προσπάθειες συγκρότησης της Κεντρο-Αριστεράς και στις επόμενες εκλογές κατορθώσει να εκθρονίσει από την εξουσία τη ΝΔ, τότε θα πρόκειται για μία πολιτική σεισμική δόνηση πολλών ρίχτερ.

            Η προοπτική αυτή θα συνοδευτεί από ένα πλήθος άλλων κομματικών και πολιτικών ανακατατάξεων που το σημερινό πολιτικό και κομματικό σκηνικό θα θυμίζει μακρινό παρελθόν.

                Η Δεξιά, και όχι μόνον η ΝΔ, θα αναδιοργανωθεί και θα επαναπροσδιορίσει την ιδεολογική της ταυτότητα και τους στόχους της (βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους).

               Η Κεντρο-Αριστερά ως κυβερνώσα δύναμη θα δοκιμαστεί στα προβλήματα της καθημερινότητας αλλά και στα εθνικά που τόσο πολύ επηρεάζουν τη στάση των πολιτών έναντι των κομμάτων.

             Αν σε αυτή τη δοκιμασία η Κεντρο-Αριστερά κατορθώσει να δώσει λύσεις στα χρόνια προβλήματα και στα εθνικά αποφύγει τις βίαιες αλλαγές σε συμμαχίες και προσανατολισμούς και αντέξει στην παγκόσμια ρευστότητα, τότε θα μιλάμε για μία περίοδο με κυρίαρχο σύνθημα το «Κλίνατ΄ επ΄αριστερά».

                      Είναι, όμως, αυτό το σενάριο πιθανό και εύκολο;

              Το δεύτερο σενάριο έχει δύο προοπτικές. Η πρώτη σχετίζεται με την αποτυχία συγκρότησης της Κεντρο-Αριστεράς σε πολιτικό ή κομματικό φορέα. Αυτή η αποτυχία θα συνοδευτεί με μαθηματική ακρίβεια από την εύκολη εκλογική νίκη-θρίαμβο στις επόμενες εκλογές της ΝΔ με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το όνομα της Κεντρο-Αριστεράς στα επόμενα χρόνια.

            Η δεύτερη προοπτική σχετίζεται με την επιτυχία συγκρότησης ενός πολιτικού ή κομματικού μορφώματος-φορέα που θα διεκδικήσει την ψήφο των πολιτών στις επόμενες εκλογές. Αν αποτύχει να κερδίσει την εξουσία, τότε το όνομα και η ιδεολογία της Αριστεράς θα ριχτούν στα αζήτητα για πολλά χρόνια.

      Τα συμβαλλόμενα κόμματα θα αλληλοκατηγορούνται και θα αλληλοσπαράσσονται για πολλά χρόνια. Σίγουρα πολλά από αυτά ίσως αντιμετωπίσουν και υπαρξιακό πρόβλημα, με την έννοια ότι ενδέχεται  να πάψουν να λειτουργούν.

                                

           Η δεξιά πολυκατοικία θα εδραιωθεί για χρόνια στην εξουσία και η Κεντρο-Αριστερά θα ταλανίζεται στην ανυποληψία και στην αδυναμία της να πείθει ότι αποτελεί ακόμη μία εναλλακτική πολιτική προοπτική για την Ελλάδα.

             Εν τω μεταξύ, όποιο σενάριο κι αν επιλέξουμε ως πιθανή κατάληξη, σίγουρα θα έχουμε και τις αντίστοιχες αλλαγές σε πρόσωπα και στελέχη. Αυτό συνιστά μία άλλη παράμετρο των πιθανών σεναρίων, καθόλου ευκαταφρόνητη και αμελητέα στην αλλαγή του πολιτικού τοπίου στη χώρα μας.   

         Το αδύνατο σημείο του επιχειρήματος της ολισθηρής πλαγιάς είναι η ασάφεια αλλά και η αυθαίρετη σχέση – σύνδεση μεταξύ των άκρων (Α-Ω). Αν και η αφετηρία (Α) και το τέρμα (Ω) έχουν σημαντική διαφορά – απόκλιση, εντούτοις κάποιοι τείνουν να τα ταυτίζουν με αποτέλεσμα να θυσιάζεται η «καλών προθέσεων» αφετηρία (Α). Γι’ αυτό, λοιπόν, απαιτείται η ανίχνευση των «αιτιακών συνδέσμων» μεταξύ των επιμέρους σταδίων (Β,Γ,Δ,…..Ψ).

                                        Το «Δίλημμα του Σκαντζόχοιρου».

          Το «Δίλημμα του Σκαντζόχοιρου», όπως χρησιμοποιήθηκε και παραδόθηκε από τους δύο Τιτάνες του πνεύματος, τον Σοπενχάουερ και τον Νίτσε έχει ως εξής:
        «Μία ομάδα σκαντζόχοιρων προσπαθούν να πλησιάσουν ο ένας τον άλλο για να ζεσταθούν μια κρύα μέρα… Ωστόσο, όταν το πραγματοποιήσουν, αναπόφευκτα τραυματίζουν ο ένας τον άλλο με τα αιχμηρά τους αγκάθια και απομακρύνονται. Κάθε φορά που έχουν ανάγκη να ζεσταθούν, συμβαίνει το ίδιο. Έτσι, πηγαίνουν πίσω-μπρος από το ένα βάσανο στο άλλο (από το κρύο στον τραυματισμό), μέχρι που βρίσκουν μεταξύ των δύο κακών μια λογική απόσταση, από την οποία μπορούν να τα αντέξουν. Κι αυτή την απόσταση την ονόμασαν ευγένεια και καλούς τρόπους».

             Αυτή είναι μια πιο σύντομη εκδοχή της συμβολικής ιστορίας, την οποία παραθέτει ο Γερμανός φιλόσοφος Αρθούρος Σοπενχάουερ στο κείμενο «Οι σκαντζόχοιροι», του βιβλίου Πάρεργα και Παραλειπόμενα (1851).
          Με βάση την παραπάνω σύντομη περιγραφή του «Διλήμματος του Σκαντζόχοιρου» όλοι αντιλαμβάνονται πως στο νοηματικό του πεδίο ενυπάρχουν ταυτόχρονα σε μία περίεργη σχέση οι ανάγκες-συναισθήματα της Οικειότητας (συνύπαρξη) και της Μοναξιάς (μοναχική πορεία).

                Η πρώτη εμπειρία της Οικειότητας-συνύπαρξης των κομμάτων της Κεντρο-Αριστεράς (πρόταση μομφής) ήταν οδυνηρή για κάποια κόμματα (ΠΑΣΟΚ…) και για την «Πλεύση Ελευθερίας» λυτρωτική αφού γιγαντώθηκαν τα δημοσκοπικά της ποσοστά. Ο ΣΥΡΙΖΑ φυτοζωεί μεταξύ  πολιτικής φθοράς και αφθαρσίας.

                  Έτσι θα είναι δύσκολο στο μέλλον να συνυπάρξουν στο ίδιο “στέγαστρο”, αφού κάποια κόμματα πληγώθηκαν από τα “αγκάθια” και περιέπεσαν σε μία ακόμη περιδίνηση που τείνει να αποτελέσει την κανονικότητά τους.

 

                 Άρα, από τα παραπάνω συνάγεται πως το εγχείρημα της συγκρότησης σε πολιτικό φορέα της Κεντρο-Αριστεράς δυσκολεύει πολύ τους εμπνευστές και τους πολιτικούς  του αρχιτέκτονες.

                 Να, λοιπόν, που κάποιες θεωρίες (άσχετες με την πολιτική) μπορούν να χρησιμεύσουν ως κώδικες κατανόησης και ερμηνείας κάποιων πολιτικών φαινομένων και διεργασιών με τρόπο διαφορετικό από ό,τι συνηθίσαμε να διαβάζουμε.

                       Ας τις δοκιμάσουμε…