Πάπας Φραγκίσκος: O πιο καλός ο Μαθητής του Θουκυδίδη

  *Η πρόταση-προτροπή του Πάπα Φραγκίσκου για "Λευκή Σημαία"    

          α. “Δίκαια μεν εν τω ανθρωπείω λόγω από της ίσης ανάγκης κρίνεται, δυνατά δε οι προύχοντες πράσσουσι και οι ασθενείς ξυγχωρούσιν”  (Θουκυδίδης,Ε,89, Ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του).

        β.“Θεωρώ ότι είναι ισχυρότερος  εκείνος που αναγνωρίζει την κατάσταση, σκέφτεται τον λαό, έχει το θάρρος να «σηκώσει λευκή σημαία», να διαπραγματευτεί. Σήμερα μπορεί να γίνει διαπραγμάτευση, με τις ισχυρότερες διεθνείς δυνάμεις. Η λέξη διαπραγμάτευση είναι λέξη θάρρους” (Πάπας  Φραγκίσκος).

         γ.“Η σημαία μας είναι κίτρινη και μπλε. Αυτή είναι η σημαία μας με την οποία ζούμε, πεθαίνουμε και κυριαρχούμε. Δεν θα σηκώσουμε ποτέ άλλες σημαίες” (Υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας). 

          Να, λοιπόν, που ο Πάπας Φραγκίσκος αποδείχτηκε ο καλύτερος μαθητής του Θουκυδίδη, αφού με τις δηλώσεις-προτροπή του περί  «Λευκής Σημαίας» από πλευράς Ουκρανών (β) φαίνεται πως διάβασε πολύ καλά τη σχετική περικοπή του Έλληνα Ιστορικού (α). Συμφωνεί, δηλαδή, και υιοθετεί απόλυτα τη θέση του Θουκυδίδη για την ακολουθητέα συμπεριφορά τόσο του δυνατού (Ρωσία-Πούτιν) όσο και του αδύναμου (Ουκρανία-Ζελένσκι).

         Εκείνος που φαίνεται πως δεν διάβασε σωστά τον Θουκυδίδη ή παραβλέπει τις θέσεις-προτροπή (γ) του είναι ο Ουκρανός Υπουργός Εξωτερικών. Κι αυτό γιατί εξακολουθεί να μην λαμβάνει υπόψη του την πραγματικότητα και να επιμένει στο δίκαιο του «αδύναμου» και όχι στο δίκαιο της «δύναμης»  του ισχυρού.

          Βέβαια, κάποιοι θα αντιτείνουν πως ο Πάπας είναι υπέρμαχος της RealPolitik και της προσαρμογής στην πραγματικότητα. Μία πραγματικότητα που φαίνεται να είναι μακριά από αυτό που θα ήθελαν οι Ουκρανοί από τότε που οι Ρώσοι εισέβαλαν στο έδαφος τους. Σε αυτήν την περίπτωση και με δεδομένη την στρατιωτική υπεροπλία των Ρώσων όπως και τον κίνδυνο να χάσουν τη ζωή τους πολλοί Ουκρανοί ο Πάπας συμβουλεύει και υποδεικνύει μία ρεαλιστική πολιτική.

            Αυτή η πολιτική εμπεριέχει τη λογική της παραίτησης, του συμβιβασμού και των παραχωρήσεων στις αξιώσεις του δυνατού και του επιτιθέμενου (Ρωσία). Μόνο έτσι μπορείς να σώσεις ό,τι προλάβεις να σώσεις, γιατί διαφορετικά κινδυνεύεις να τα χάσεις όλα (ζωές ουκρανών και εδάφη).

          

       Το Δίκαιο, η Ηθική και η εθνική Αξιοπρέπεια θεωρούνται αμελητέα μεγέθη μπροστά στην ανάγκη να υπάρξεις ως κράτος και «αύριο», έστω και ατιμασμένος ή και ακρωτηριασμένος εδαφικά. Εξάλλου στη ζωή μας κυριαρχεί πάντα ο νόμος του Εφικτού που κατατρώγει το επιθυμητό και περιορίζει την αξία του αγώνα για το Ανέφικτου μόνο στο χώρο των πνευματικών αναζητήσεων.

        Τη ζωή των ανθρώπων και των κρατών φαίνεται πως τη διέπει η σύγκρουση ανάμεσα στην αποδοχή του Εφικτού και της πάλης για το Ανέφικτο. Ίσως αυτό να είχε υπόψη του ο Πάπας και πολλοί πολιτικοί που συμβουλεύουν την Ουκρανία να «σηκώσει λευκή σημαία».

         Η Πολιτική μπορεί να θεωρείται η «Τέχνη του Εφικτού» αλλά η αξιοπρέπεια, η τιμή και το μεγαλείου ενός λαού κι ενός κράτους βρίσκονται στην προσπάθειά τους να διεκδικούν και να πραγματοποιούν και το Ανέφικτο με οποιοδήποτε κόστος. Τελικά όλα είναι θέμα επιλογών γιατί αυτές μορφοποιούν τον χαρακτήρα ενός ατόμου ή λαού και χαράσσουν το μεγαλείο ή την ταπείνωση ενός κράτους ή έθνους.

       “Η ρήση είναι ορθή-αν νοηθεί σωστά-ότι μια αποτελεσματική πολιτική είναι πάντα «Τέχνη του Εφικτού». Ωστόσο δεν είναι λιγότερο ορθό ότι πολύ συχνά το «Εφικτό» τότε μόνον να πραγματοποιηθεί, όταν προσπαθεί κανείς να πραγματοποιήσει το «Ανέφικτο», που βρίσκεται πέρα από το «Εφικτό»” (Max Weber).

            Μπορεί όλα τα παραπάνω να είναι χρήσιμα και χρηστικά για τους φοιτητές του διεθνούς δικαίου και για τους νέους πολιτικούς ή ακόμα και για τους ζηλωτές της φιλοσοφικής σκέψης. Όταν, όμως, πρόκειται για την Ελευθερία και την Εδαφική Ακεραιότητα ενός Κράτους, τότε εκείνοι που προτείνουν την «Λευκή Σημαία», θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικοί.

          

     Ίσως, ο Πάπας Φραγκίσκος θα έπρεπε πρώτα να στηλιτεύσει  την Ρωσική επιθετικότητα και μετά να ζητήσει την «κατανόηση» των Ουκρανών. Θα έπρεπε, ίσως-ίσως, να μάχεται για το Δίκαιο και την Ηθική και όχι να προκρίνει ως μέτρο για το τέλος του Ουκρανικού πολέμου τον συμβιβασμό και την υποταγή της Ουκρανίας. Η «Ηθική της Δύναμης» επικρατεί μόνον στο βασίλειο των ζώων. 

    "Ο επικεφαλής της Αγίας Έδρας θα έπρεπε να στείλει μηνύματα στη διεθνή κοινότητα για την ανάγκη να ενώσει αμέσως τις δυνάμεις για να εξασφαλίσει τη νίκη του καλού επί του κακού, όπως και να απευθύνει έκκληση στο επιτιθέμενο και όχι στο θύμα" (διπλωμάτης Κιέβου). 

         Ο Χριστιανισμός διδάσκει την ταπείνωση και όχι την υποταγή. Διδάσκει την «Ηθική του Δικαίου» και το «Δίκαιο της Ηθικής» και όχι το «Δίκαιο των Δυνατών».  Αυτό το «Mea Culpa” του Πάπα πρέπει να διορθωθεί γιατί προσφέρει άλλοθι σε μελλοντικούς εισβολείς και διδάσκει στους λαούς την άκριτη υποταγή στον δυνατό.

           “Φημί γαρ εγώ είναι το δίκαιον ουκ άλλο τι ή το του κρείττονος ξυμφέρον” (Πλάτων, Πολιτικά, 338C).

            Το Βατικανό προσπαθεί τώρα ανεπιτυχώς.  να διορθώσει τις δηλώσεις του Πάπα. Είναι, όμως, αργά. Οι εντυπώσεις έμειναν και η απογοήτευση είναι μεγάλη. Κι αυτό γιατί όπως τόνισε με αφοπλιστικό τρόπο η πρεσβεία της Ουκρανίας στην Αγία Έδρα «Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο  υπήρξε κανείς που να  μίλησε για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τον Χίτλερ και για λευκή σημαία για να τον ικανοποιήσουν; Το μάθημα είναι μόνον ένα: Αν θέλουμε να τελειώσει ο πόλεμος, πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να σκοτώσουμε τον Δράκο! “

         Η γερμανική Bild ήταν πιο σκωπτική και αιχμηρή στις δηλώσεις του Πάπα, τονίζοντας πως “Ίσως ακόμη να μην αποκλείεται και μία γονυκλισία του Πάπα στον Πoύτιν”.

        Τελικά το τέλος του Ουκρανικού πολέμου δεν  θα έρθει με τις «λευκές σημαίες» της Ουκρανίας , αλλά με την απόσυρση των Ρωσικών στρατευμάτων στα εδάφη τους. Ο Πολωνός Υπουργός Εξωτερικών Radoslaw Sikorski πρότεινε τα:

      “Τι θα λέγατε, για ισορροπία, να ενθαρρύνουμε τον Πούτιν να έχει το θάρρος να αποσύρει τον στρατό του από την Ουκρανία. Η Ειρήνη θα επέλθει αμέσως χωρίς την ανάγκη διαπραγματεύσεων

                                                          Είθε…

         Eνδεχομένως, όμως, περισσότερη ωφέλιμη και διδακτική για όλους τους εμπλεκόμενους στον ουκρανικό πόλεμο και ιδιαίτερα για όλους εκείνους που πασχίζουν για την ειρήνη να είναι και η παρακάτω θέση-άποψη του Ερμοκράτη που εμπεριέχει βασικά στοιχεία στρατηγικής πολέμου:

          “Ου τοις άρχειν βουλομένοις μέμφομαι, αλλά τοις υπακούειν ετοιμοτέροις ούσιν. Πέφυκε γαρ το ανθρώπειον διά παντός άρχειν μεν του είκοντος, φυλλάσεσθαι δε το επιόν” (Θουκυδίδου Ιστορίαι, Δ,61,5, Δεν κατακρίνω αυτούς που θέλουν να άρχουν αλλά αυτούς που ακόμη πιο πρόθυμα είναι έτοιμοι να υποταχθούν, Γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό του ανθρώπου να εξουσιάζει πάντοτε όποιον δεν αντιστέκεται αλλά και να αμύνεται σε όποιoν του επιτίθεται.)

                                  *Σχόλια Αναγνωστών

            κ. Ηλία

           Θα ήθελα να σας συγχαρώ θερμά για την τόλμη και για το θάρρος σας. Και χρειάζεται θάρρος αγαπητέ κύριε Ηλία για να μπορέσετε να εναντιωθείτε ανοιχτά και τεκμηριωμένα (όπως και πράττετε), στην άποψη του Πάπα Φραγκίσκου σχετικά με την Ρωσο-ουκρανική σύγκρουση και τις προϋποθέσεις επίτευξης της ειρήνης στην πολύπαθη χώρα.

         Ο Πάπας Φραγκίσκος ουσιαστικά καλεί την Ουκρανία που εν προκειμένω είναι η αμυνόμενη χώρα να παραδοθεί (να σηκώσει "λευκή σημαία"), στην Ρωσία, αποδεχόμενη τον εδαφικό 'ακρωτηριασμό' της και το Πουτινικό καθεστώς σε θέση και σε ρόλο 'τοποτηρητή', το οποίο θα καθορίζει ποιες θα είναι οι επιλογές της χώρας σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Άμυνας και ασφάλειας.

       Με τον γνώριμο στοχαστικό σας τρόπο, με την επίκληση της γνώμης σημαντικών ιστορικών (Θουκυδίδης) και φιλοσόφων Πλατων…) του παρελθόντος οι οποίοι μελέτησαν επισταμένως τον πόλεμο και τις προεκτάσεις του, αποδομείτε την Παπική επιχειρηματολογία περί ειρήνης στην Ουκρανία και περί οικειοθελούς παράδοσης της χώρας, θέτοντας στο προσκήνιο ή αλλιώς, υπενθυμίζοντας την. μοναδική προϋπόθεση η οποία θα μπορούσε να κατευνάσει την ένταση ή αλλιώς να αμβλύνει την συγκρουσιακή δυναμική, καλλιεργώντας το έδαφος για την έναρξη διαπραγματεύσεων:

          Την πλήρη και οριστική αποχώρηση των Ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων από την Ουκρανία.  Προϋπόθεση στην οποία αποδίδει πολύ μεγάλη σημασία  και ο ίδιος ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Έως τότε, ο αμυντικός πόλεμος της Ουκρανίας θα συνεχιστεί, με στόχο την εκδίωξη των Ρώσων εισβολέων.

           Θερμά συγχαρητήρια αγαπητέ κύριε Ηλία για αυτό το άρθρο με το οποίο θυμίζετε το ότι η άμυνα σε περίπτωση εξωτερικής επιβουλής, συνιστά εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την διατήρηση της ύπαρξης ενός έθνους. Η κλήση στα όπλα είναι κλήση στην έννοια της Δικαιοσύνης. 

                                                                                               Σίμος Ανδρονίδης