«Ελεύθεροι να απαντήσουμε…»

«Δεν είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε αυτό που μάς συμβαίνει, αλλά είμαστε ελεύθεροι να απαντήσουμε σε αυτό που μάς συμβαίνει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο»

(Σαβατέρ)

 

Η ζωή ατόμων και κοινωνιών καθορίζεται από έναν υψηλό βαθμό απροσδιοριστίας και τυχαιότητας. Τη ζωή την «κυβερνά» μία αδήριτη αναγκαιότητα απέναντι στην οποία ο άνθρωπος στέκεται μετέωρος. Ό,τι συμβαίνει, δηλαδή, δεν τίθεται σε επιλογή, γιατί υπερβαίνει τις ανθρώπινες δυνάμεις. Πολλές φορές η εξωτερική πραγματικότητα λειτουργεί αυτόνομα και απειλητικά για την αυτονομία και ελευθερία του ανθρώπου. Η αυτοβουλία του υπολειτουργεί και καθίσταται υπεξούσιος στη δύναμη των μηχανισμών της τύχης και της αβεβαιότητας.

Ωστόσο, ο άνθρωπος μπορεί να επιλέξει τη στάση που μπορεί να υιοθετήσει απέναντι σε ό,τι του συμβαίνει. Η παραίτηση, η μοιρολατρία και ο εφησυχασμός εναλλάσσονται με την αντίσταση, την αντίδραση και την εναντίωση. Η ενεργητική, δηλαδή, στάση αποτελεί προσωπική και συνειδητή επιλογή απέναντι στις δυνάμεις του περιβάλλοντος που λειτουργεί ανεξάρτητα από τις αγωνίες, του φόβους και τα συμφέροντα του ατόμου.

Έτσι η εναντίωση αποκαλύπτει και αναδεικνύει το ψυχικό σθένος του υποκειμένου και την αποφασιστικότητά του να μην υποκύψει δουλικά σε ό,τι του συμβαίνει. Διεκδικεί, δηλαδή, το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού μέσα από την εναντίωση σε ό,τι απειλεί τα βασικά βάθρα της εσωτερικής του ελευθερίας και αυτονομίας.

Έτσι ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται και υψώνεται ως έλλογο και αυτόνομο ον μέσα από δράσεις και συμπεριφορές που αντανακλούν τον εσωτερικό πλούτο και την αδάμαστη θέλησή του για αυτοπροσδιορισμό και ελευθερία.