To Ταξίδι: H αντάξια του ανθρώπου Ηδονή*

 

                                     "Αεί Ταξιδεύειν"

 *Γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος, Blog "ΙΔΕΟπολις"

■□■ Είπαν πως " Ο Ελληνισμός είναι Ταξίδι, Περιπλάνηση,Περιπέτεια ".

 *Επ΄ ευκαιρία του φετινού θέματος της  Έκθεσης στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας .

■♤■ Μία εναλλακτική αντιμετώπιση της ανάγκης του Ανθρώπου για Ταξίδι.                           **********************************************************************                  

       *"Η Ιθάκη σ΄έδωσε τ΄ωραίο ταξίδι" (Καβάφης)

** «Το ταξίδι κ’ η εξομολόγηση στάθηκαν οι δύο μεγαλύτερες χαρές της ζωής μου.

  Να γυρίζεις της γης, να βλέπεις – να βλέπεις – και να μην χορταίνεις – καινούργια χώματα και θάλασσες κι ανθρώπους και ιδέες, και να τα βλέπεις όλα για πρώτη φορά, να τα βλέπεις όλα σα για τελευταία φορά, με μακρόσερτη ματιά, κι έπειτα να σφαλνάς τα βλέφαρα και να νιώθεις τα πλούτη να κατασταλάζουν μέσα σου ήσυχα, τρικυμιστά, όπως θέλουν, ωσότου να τα περάσει από την ψιλή κρισάρα του ο καιρός, να κατασταλάξει το ξαθέρι απ’ όλες τις χαρές και τις πίκρες σου – τούτη η αλχημεία της καρδιάς, είναι, θαρρώ μια μεγάλη, αντάξια του ανθρώπου ηδονή»

 

  Δεν γνωρίζω αν τα παραπάνω λόγια του Ν. Καζαντζάκη είχαν ως έμπνευση και αφετηριακό σημείο τόσο το προοίμιο της Οδύσσειας  του Ομήρου και ιδιαίτερα τους στίχους «…πολλών δ’ ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω…», όσο και την «Ιθάκη» του Κ. Καβάφη που εύχεται να είναι μεγάλο το ταξίδι «Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, / να εύχεσαι να ‘ναι μακρύς ο δρόμος…/ πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο, / …έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα…».

  Και οι τρεις συγκλίνουν σε μία κοινή ευχή – προσδοκία – διαπίστωση: οι διακοπές και τα ταξίδια δικαιώνονται στο βαθμό που σου δίνουν την ευκαιρία να γνωρίσεις καινούριους τόπους (άστεα / χώματα, θάλασσες…) αλλά και ανθρώπους (πολλών ανθρώπων / και ανθρώπους…). Περισσότερο από όλα, όμως, και οι τρεις προβάλλουν εμφαντικά τον πλούτο των ταξιδιών που δεν είναι άλλος από τις «Ιδέες» των ανθρώπων και την «σοφία» που αποκομίζουμε από αυτές ( νόον έγνω  σοφός που έγινες…/ και ιδέες).

  Φυσικά οι άνθρωποι που γνωρίζουμε στα ταξίδια και στις διακοπές και γινόμαστε κοινωνοί των σκέψεων και των ιδεών τους δεν ανήκουν υποχρεωτικά στον κύκλο των πνευματικών ανθρώπων και της υψηλής διανόησης. Είναι άνθρωποι καθημερινοί, απλοί και εργαζόμενοι. Άνθρωποι που μάς υπηρετούν με περισσή ευγένεια, καταδεκτικότητα και υπομονή αλλά και ανεκτικοί στις περιέργειες και στις αλλόκοτες απαιτήσεις μας. Άνθρωποι που οι συνθήκες – οικονομικές κυρίως – τους ανάγκασαν να φύγουν από την πατρίδα τους και να δοκιμάσουν την τύχη τους στη δική μας χώρα.

 

Είναι αυτοί οι άνθρωποι που καλύπτουν την έλλειψη εργατικών χεριών στην «βαριά βιομηχανία» της πατρίδας μας, τον τουρισμό. Άνθρωποι που δεν κουβαλούν μαζί τους μόνο την πίκρα κάθε ξενιτεμένου και ίσως τη νοσταλγία της επιστροφής στην ιδιαίτερη πατρίδα τους αλλά και μια ιδιαίτερη αγάπη και θαυμασμό στην δεύτερη πατρίδα τους, την Ελλάδα.

“Ο πολιτισμός είναι μία κίνηση, όχι μία κατάσταση. Είναι ένα ταξίδι, όχι ένα λιμάνι” (Amoid J Toynbee)

Τελικά τα ταξίδια και οι διακοπές μάς κάνουν πιο πλούσιους σε ιδέες και συναισθήματα. Κι αυτό γιατί γνωρίζοντας νέους τόπους και νέους ανθρώπους γνωρίζεις και διαφορετικούς τρόπους σκέψης που σε αναγκάζουν να βλέπεις τον κόσμο, την ζωή και τον εαυτό σου από χίλιες διαφορετικές σκοπιές και προοπτικές.

 

   

      “Για να χάσεις τις προκαταλήψεις σου πρέπει να ταξιδέψεις (Μάρλεν Ντήτριχ)

 Συνειδητοποιείς, επίσης, γνωρίζοντας άλλους ανθρώπους – ανεξάρτητα από εθνικότητα, γλώσσα, θρησκεία – ότι μάς συνδέουν – ενώνουν μαζί τους περισσότερα πράγματα από όσα μάς χωρίζουν. Τα ταξίδια και οι άνθρωποι μάς διδάσκουν ότι οι άνθρωποι που προέρχονται από φτωχότερες και υποανάπτυκτες χώρες δεν είναι κατ’ ανάγκην και κατώτεροί μας. Ίσως κάποιοι από αυτούς να μάς δίδαξαν για τη χώρα μας περισσότερα από όσα τα βιβλία των σχολικών μας χρόνων.   

         “Και όσοι φεύγουν, να μείνουν κατά βάθος ήθελαν και όσοι μένουν το φευγιό έχουν στην καρδιά τους” (N. Καζαντζάκης).

         Όλοι κάποια στιγμή έχουν μία βαλίτσα στο χέρι έτοιμη να φύγουν, να αποδράσουν, να αποχωρήσουν, να απομακρυνθούν, να ταξιδέψουν…

        Να διακινδυνεύσουν, να αναζητήσουν το νέο, να δοκιμάσουν το απίθανο, να συγκρουστούν με το άγνωστο και να δαμάσουν τις φοβίες τους.

           Και τι είναι αυτό που με σπρώχνει να αλλάξω Τόπο, Πόλη ή Χώρα; Είναι κάποια ανάγκη (οικονομική, βιοτική, πολιτική, κοινωνική…) ή μια απροσδιόριστη εσωτερική ανάγκη για αλλαγή, ανανέωση και απελευθέρωση από τα συμβατικά και δοκιμασμένα; Είναι αυτή η φυγή ή η δοκιμασία  κάτι το αναπότρεπτο και νομοτελειακό ή  μία συνειδητή και ορθολογικά σχεδιασμένη επιλογή;

           Η φυγή και η απόδραση από έναν τόπο μήπως υποδηλώνει και έναν πανικό ή  μία δειλία ή αδυναμία προσαρμογής στα αρνητικά δεδομένα του οικείου χώρου σου; Μήπως στη φυγή πλεονάζουν  η οργή, η απελπισία  και η απογοήτευση με αποτέλεσμα να θολώνουν το νου  και να  θέτουν σε δοκιμασία τις αντοχές και τις άμυνές  μας;

         Στη φυγή και στις αποδράσεις μας, τελικά, είμαστε θύματα των ακραίων αρνητικών συναισθημάτων μας ή μιας εκλογίκευσης που αποκρύπτει την πραγματική αιτία;

        “Έρχεται κάποια ώρα που πρέπει να φύγεις, ακόμα κι αν δεν έχεις σίγουρο που θα πας” (Τενεσί Ουίλιαμς).

         Και άντε να αποδεχτούμε πως όλα γίνονται με όλες τις προϋποθέσεις μιας ψύχραιμης απόφασης. Τι παίρνεις μαζί σου στην μικρή βαλίτσα που δεν χωρά και πολλά; Τι αφήνεις πίσω ως περιττό ή μη αναγκαίο; Πρόκειται για φαινόμενο εγκατάλειψης ή μιας σωστής διαχείρισης των αναγκαίων πραγμάτων στη νέα κατάσταση;

             

          Αυτά που αφήνουμε φεύγοντας και αλλάζοντας τόπους είναι μόνον τα υλικά πράγματα ή και άλλα, όπως: Συναισθήματα, Σκέψεις, Συνήθειες, Αντιλήψεις, Νοοτροπία…; Πρόκειται για μία βίαιη αποκοπή από τον διαμορφωμένο κόσμο μας ή μία επιλεκτική αποδέσμευση, αφού τα αναγκαία «τιμαλφή» της ζωής μας τα κουβαλάμε μαζί μας στην μικρή βαλίτσα κι ας μάς βαραίνουν πολύ στη διαδρομή;

           Κι αν μεν αυτή η φυγή και η απόδραση είναι μία ελεύθερη επιλογή για μία άλλη ζωή με «βάρκα την ελπίδα», τότε και η βαλίτσα πολλά μπορεί να χωρέσει και δεν μοιράζεσαι στα δύο. Τι θα αφήσεις, τι θα πάρεις. Δεν υπάρχει κενό σε αυτό που αφήνεις και σε αυτό που αναζητάς. Δεν αδειάζεις από τίποτα, μόνον να γεμίσεις θέλεις.

        Τελικά, όπως, φαίνεται και στα εμβληματικά γλυπτά του Bruno Gatalano, “Οι Ταξιδιώτες” ο άνθρωπος που φεύγει (με οποιαδήποτε ιδιότητα) είναι μία ελλειπτική ύπαρξη που προσπαθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής του να  βαδίζει με το κενό και την έλλειψή του. Να προσπαθεί να ξεχάσει το κομμάτι που λείπει (Πατρίδα, παλιός εαυτός…), αλλά ταυτόχρονα και να αντέχει στην πίεση που ασκεί πάνω του για επιστροφή ή επανάκτησή του.

     

      “Ο Ταξιδιώτης είναι πάντα αυτό που έχει περισσότερη αξία σε ένα Ταξίδι” (Andre Suares)

         Είμαστε όλοι «Ταξιδιώτες»  γεμάτοι αλλά και ταυτόχρονα άδειοι και ελλειπτικοί και συνεχώς αναζητούμε τα κομμάτια που μας λείπουν ή να τα ξεχάσουμε και να ξεφορτωθούμε ως περιττό βάρος; Τα κομμάτια που μάς λείπουν μάς δένουν με τα μυστήρια  και την ιερότητα-μοναδικότητα της ζωής μας  ή μάς  εμποδίζουν να κάνουμε το μεγάλο άλμα και την υπέρβαση;

     “Οι άνθρωποι περισσότερο ονειρεύονται ότι επιστρέφουν παρά ότι φεύγουν” (Πάουλο Κοέλιο).

        *Το παρόν κείμενο είναι μία σύνθεση  δύο παλιότερων κειμένων μου, σχετικών με την ανάγκη του ανθρώπου να Ταξιδεύει και τα θετικά που προκύπτουν από αυτό.