Η Μάνα στην Ποίηση

                     *Αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα Μητέρας

      ☆Γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος, Blog "ΙΔΕΟπoλις "

     "Μάνα! Δε βρίσκεται λέξη καμία να ΄χει στον ήχο της τόση αρμονία" (Γεράσιμος Μαρκοράς).

          Το αρχέτυπο σύμβολο της μάνας αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για όλες τις μορφές της Τέχνης. Η Ποίηση, η Ζωγραφική, η Γλυπτική, η Φωτογρaφία, η Μουσική, το Θέατρο και ο Κινηματογράφος έχουν να επιδείξουν πολλά και σπουδαία δημιουργήματα αφιερωμένα  στον πόνο της Μάνας που συγκινούν ακόμη και κεντρίζουν τη σκέψη και τα συναισθήματά μας.

       

         Τα αποσπάσματα είναι ενδεικτικά και δεν φιλοδοξούν να καλύψουν όλο το εύρος της παρουσίας της Μάνας στην Τέχνη- Ποίηση.

            1. «Και με τον θρήνον  πόκαμνε στενάζαν οι / γυναίκες / και ανάμεσόν τους άρχισε κι η Εκάβη να / θρηνήσει: ”Έκτορ, ω το ακριβότερο απ’ όλα τα παιδιά /  μου, / και όταν μου εζούσες, οι θεοί , γλυκέ μου, σ’ αγαπούσαν / και τώρα μες στον θάνατο ακόμη σε λυπούνται…”» // « Παιδί μου τι να ζω η τρίσμοιρη, τέτοιο κακό που / με’ βρε. / με το χαμό σου τώρα. Κι ήσουνα για μένα το / καμάρι / / μέρα και νύχτα μες στο κάστρο μας, και σ’ όλους μας /   η σκέπη…».( Ο θρήνος της Εκάβης, Ιλιάδα).

              2. «Η μαύρη κι άραχλη, να σύρω μεγάλη φωνή; / να σύρω μοιρολόι κι οδυρμό; / σκοτεινά γηρατειά θεοσκότεινα, / σκλαβιά μου αφόρηττη, / ασήκωτη σκλαβιά μου / πού να ζητήσω καταφύγιο, σε ποιο παιδί μου;» (Ευριπίδη, Εκάβη,155-164)

           3. « Καταραμένοι να είστε Αχαιοί. Να σφάζεστε / μεταξύ σας. Σύντροφος παντοτινός η έχθρα. Σε / πολέμους αδελφοκτόνους να χύνεται το αίμα   / σας. Το φαρμάκι της διχόνοιας να φωλιάζει στις / φλέβες σας…» ( Η  Κατάρα της Εκάβης).

            4. «Ω ,Παναγιά μου, αν είσουνα, καθώς εγώ, μητέρα, / βοήθεια στο γιο μου θάστελνες τον Άγγελο από πέρα…./ Και ,τώρα, επά σε ποια φωτιά τα χέρια μου θ’ ανοίγω, / τα παγωμένα χέρια μου ναν τα ζεστάνω λίγο;» (Επιτάφιος, Γ. Ρίτσος).

       

           5. «Α! πώς είχα σα μάνα κι εγώ λαχταρήσει / (ήταν όνειρο κι έμεινεν, άχνα και πάει) / σαν και τ’ άλλα σου αδέρφια να σ’ είχα γεννήσει / κι από δόξες αλάργα κι αλάργ’ από μίση!» (Η Μάνα του Χριστού, Κ. Βάρναλης).                   

             6. «Δυο γιους είχες μανούλα μου / δυο δέντρα, δυο ποτάμια,/ δυο κάστρα Βενετσιάνικα, / δυο δυόσμους, δυο λαχτάρες…./ Μ’ έναν καημό τ’ ανάστησα / μ’ έναν λυγμό τα γέννου…/ Στης μάνας τρέχουνε κι οι / δυο το νεκρικό κρεβάτι. / Μαζί τα χέρια δίνουνε της / κλείνουνε τα μάτια» (Δυο γιους είχες μανούλα μου, (Μίκης Θεοδωράκης).

        7. «Τι να μου κάνουν δάκρυα δυο / Και στεναγμοί σαρανταδυό μανούλα μου / Τι κι αν το δάκρυ μου νωπό / Βουβό το στόμα και πικρό μανούλα μου» (Μανούλα μου, Ιάκωβος Καμπανέλης).

               8. «Μάνα με τους εννιά σου γιους και με τη μια σου κόρη, /…κι έπεσε το θανατικό, κι οι εννιά / αδερφοί πεθάν, / βρέθηκε η μάνα μοναχή σαν / καλαμιά στον κάμπο./ …Σήκω, μανούλα μου, άνοιξε, κι εγώ / γλυκιά μου μάνα. / Ποιος είν’ αυτός που μου χτυπάει / και με φωνάζει μάνα;…» (Του Νεκρού Αδελφού,Δημοτικόν)

                                           

              9. «Η μάνα εν κρύο νερόν και σο ποτήρ’ κε μπαιν’ / Η μάνα να μη ίνεται…/ Η μάνα εν βράχοις, η μάνα εν ρασίν / Σον δύσκολον την ώρα σ’, μανίτσα θα  τσαείς / Μανίτσα θα  τσαείς / Η μάνα εν τω στήριγμαν, τη χαράς το κλαδί / τ’ ατηνές η αγάπη κε βρίεται ση γην…» (Ποντιακόν, Η μάνα είναι ένα κρύο νερό και στο ποτήρι δεν μπαίνει / Σαν τη μάνα δε γίνεται…/ Η μάνα είναι σα βράχος, η μάνα είναι βουνό / Στη δύσκολή σου ώρα, μανούλα θα φωνάζεις / Μανούλα θα φωνάζεις / Η μάνα είναι το στήριγμα, της χαράς το κλαδί / Η δικιά μας αγάπη δεν βρίσκεται στη γη…)

          10.“Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου Τέκνον, πού έδυ σου το κάλλος; Υιέ Θεού Παντάναξ, Θεέ μου, Πλαστουργέ μου, πώς πάθος κατεδέξω; “  // “και θρηνεί Σε / η Πάναγνός σου Μήτηρ, / Σωτήρ μου, νεκρωθέντα”(Θρήνος της Παναγίας).

          

            11. “Πού να σε κρύψω, γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι κακοί; / Σε ποιο νησί του Ωκεανού, σε ποιαν κορφή ερημική; / Δε θα σε μάθω να μιλάς και τ’ άδικο να φωνάξεις. / Ξέρω πως θα ‘χεις την καρδιά τόσο καλή, τόσο γλυκή, / που μες στα βρόχια της οργής ταχιά θενά σπαράξεις” (Οι Πόνοι της Παναγίας,Βάρναλης).

           12. “Τα λόγια που είπες στον Πατέρα τα ‘χω ακούσει./ Αλλ’ απ’ τη γη γιατί σε παίρνει; Για ποιο λόγο/ θέλησε να ‘βρεις θάνατο έτσι ντροπιασμένο; / Τη μάνα που σε γέννησε πώς την αφήνεις /  έρημη; Να ‘τανε, αχ, να πέθαινα μαζί σου! / Ποια πολιτεία θα με δεχτεί τώρα που φεύγεις; / Ασφαλισμένη στέγη και άσυλο ποιος ξένος / σε ξένη χώρα δίνοντάς μου θα με σώσει;”(Βυζαντινή τραγωδία, αγνώστου συγγραφέα).

              13.”Αν δεν φουσκώσει η θάλασσα, ο βράχος δεν / αφρίζει. / Αν δεν σε κλάψει η μάνα σου,ο κόσμος δε / δακρύζει” (δημοτικό τραγούδι).