ΕΛΛΑΔΑ – ΤΟΥΡΚΙΑ: Οι άσπονδοι «φίλοι»

«Φθονερόν αεί των γειτόνων όμμα»

           Η θερμοκρασία των ελληνοτουρκικών σχέσεων χτυπάει "κόκκινο" και ο θερμοστάτης (διάλογος) δεν υπάρχει πλέον υπαιτιότητι της Τουρκίας.Ο Ερντογάν με περισσή αυτοπεποίθηση και αμετροέπεια προβαίνει σε απειλές που υπερβαίνουν τον πολιτισμό της διπλωματίας.Αυτές οι απειλές και η συχνότητά τους μερικές φορές χρήζουν ψυχιατρικής μελέτης,αφού το περιεχόμενό τους θυμίζει ηγέτη άλλων εποχών.Τελευταία τους ενόχλησε και ο εθνικός μας ύμνος.Άραγε γιατί; Oι στίχοι ή η μουσική.Άγνωστη η ψυχολογία του φωνασκούντος και απειλούντος τούρκου ηγέτη.

       Δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν ο απρόβλεπτος Ερντογάν απαιτήσει να γκρεμίσουμε όλα τα αγάλματα των ηρώων μας του 1821 με το σκεπτικό ότι αποτελούν σύμβολα μίσους και υποθάλπουν το αντιτουρκικό "μένος" των Ελλήνων. Σε μία ύστερη φάση ίσως ζητήσει να αλλάξουμε και θρησκεία...

 

           Στις απειλές μόνιμη επωδός είναι η υπενθύμιση της ήττας των Ελλήνων το 1922 και η προτροπή του να συνετιστεί η Ελλάδα για να μην γνωρίσει μία νέα εθνική τραγωδία.

        "Οι πρόγονοί σου ξέρουν πολύ καλά.Μην προσπαθήσετε να το ξαναζήσετε..Το τίμημα θα είναι βαρύ".

        Αυτή η επίδειξη ισχύος από μία "συμμαχική" χώρα μόνον προβληματισμό γεννά για το ρόλο του ΝΑΤΟ να προστατεύσει τις χώρες-μέλη του από επίθεση ξένης χώρας.Από επίθεση συμμαχικής χώρας δεν προβλέπεται ουδέν γιατί αυτό το σενάριο βρίσκεται εκτός πάσης λογικής της ιδρυτικής διακήρυξής του.Άρα οι απειλές του Ερντογάν παραβιάζουν και την κοινή λογική του ΝΑΤΟ,αφού οι συντάκτες  της ιδρυτικής διακήρυξης δεν μπορούσαν να φανταστούν μία ανάλογη περίπτωση...Να απειλεί,δηλαδή.ηγέτης συμμαχικής χώρας την ηγεσία και τον λαό μίας άλλης συμμαχικής χώρας πως θα τους "πνίξουν".

        Με δεδομένο ότι το 2023 συμπίπτει με το έτος εκλογών στην Τουρκία και με τους εορτασμούς 100 χρόνων από την ανακήρυξη της τουρκικής δημοκρατίας,ο Ερντογάν θα ήθελε να πετύχει κάτι για να σκιάσει την φήμη του Κεμάλ Ατατούρκ.Το πιθανότερο σενάριο είναι να επιχειρηθεί-ως προειδοποίηση-η κατάληψη μιας βραχονησίδας κοντά στην Τουρκία που θα έχει ως αποτέλεσμα την πίεση προς την Ελλάδα σε έναν ατελέσφορο διάλογο για την αποστρατιωκοποίηση των νησιών μας.Εν τω μεταξύ το ΝΑΤΟ θα προτρέπει σε διάλογο και συνομιλίες μεταξύ των δύο "συμμαχικών" χωρών.

     

             "Ο γαρ ελαχίστας τας μεταμελείας εκ του χαρίζεσθαι τοις εναντίοις λαμβάνων ασφαλέστατος αν διατελοίη" (Θουκυδίδης,Καθόσον εκείνος εξασφαλίζει αποτελεσματικότερα την ησυχίαν του,ο οποίος σπανιώτατα λαμβάνει αφορμήν να μεταμεληθή ,διότι χαρίστηκε προς του αντιπάλους του).

           Οι θέσεις του Θουκυδίδη είναι πάντα διαχρονικές και διδακτικές.

           Ωστόσο το χάσμα μεταξύ των δύο χωρών έχει παρελθόν και οι γείτονές μας δεν ξεχνούν να το βαθαίνουν ακόμη περισσότερο μέχρι να εξαντληθούμε και να ενδώσουμε.Αυτή είναι η πολιτική των Τούρκων.Και όσο ο Ερντογάν βρίσκεται στο τέλος της πολιτκής του ζωής θα ήθελε να αφήσει κάτι "μεγάλο" στην χώρα του ως προσωπική επιτυχία.

 

                                            

                                               Το  ΤουρκοΛιβυκό  σύμφωνο

 

        Η συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών Τουρκίας – Λιβύης πέραν του γεγονότος ότι παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο της θάλασσας αμφισβητεί και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας. Οι προκλήσεις της Τουρκίας καθημερινά εντείνονται και οι φόβοι για ένα «θερμό» επεισόδιο μεταξύ των δύο χωρών μεγαλώνουν.

            Η συμπεριφορά της γειτονικής χώρας εγείρει ερωτήματα και προβληματισμούς τόσο για τις «φανερές» όσο κι «ανομολόγητες» προθέσεις της . Ανάλογος προβληματισμός γεννάται για το «δέον» της ελληνικής αντίδρασης. Άλλοι συνιστούν τη μέγιστη αυτοσυγκράτηση κι άλλοι παιανίζουν τον Αισχύλειο στίχο "ίτε παίδες Ελλήνων….νυν υπέρ πάντων ο αγών".

            Κάθε αντίδραση, όμως, στην τουρκική προκλητικότητα προϋποθέτει την εθνική αυτογνωσία (στρατιωτική, οικονομική, πολιτική, κοινωνική, διπλωματική…), τους στόχους – επιδιώξεις της Τουρκίας, το διεθνές κλίμα αλλά και το γειτονικό (Συρία… Μέση Ανατολή, Κουρδικό ζήτημα…και φυσικά ο ουκρανικός πόλεμος) και κυρίως τη βαθιά γνώση της στρατηγικής και των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία,Κίνα,, Ευρώπη), τόσο στο χώρο των Βαλκανίων όσο και στη Μέση Ανατολή. Στην ευρύτερη περιοχή δεν είμαστε «οι μόνοι» αλλά ούτε και «μόνοι».

            Η γνώση και συνειδητοποίηση όλων των παραπάνω μπορεί να συνδράμουν θετικά στη διαμόρφωση ενός αρραγούς εσωτερικού μετώπου και στη διαμόρφωση μιας πολιτικής με ευθύνη και εθνική αξιοπρέπεια. Οι πολεμικές ιαχές ή η ηττοπάθεια διογκώνουν τα εθνικά προβλήματα και δυσκολεύουν τη χάραξη μιας εθνικής πολιτικής που στοχεύει στη ειρηνική συνύπαρξη με τους γείτονες χωρίς υποχρεώσεις και ταπεινώσεις του τύπου «Οι Τούρκοι πάντα ίδιοι είναι και πάντα προκαλούν».

            Ωστόσο, τη νηφάλια σκέψη αντικατέστησαν ο αυτοοικτιρμός, η αυτομαστίγωση, ο θυμός και η μεμψιμοιρία. Όλα τα προβλήματα, δηλαδή, τα προκαλεί η κακή τύχη της Ελλάδας να έχει ως γείτονα προς Ανατολάς την Τουρκία. Από πότε, όμως, η Τουρκία συνιστά εχθρό και μόνιμη απειλή για τη χώρα μας; Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν αλλά μια ιστορική διαδρομή θα βοηθούσε να γνωρίσουμε καλύτερα τους γείτονες και τον εαυτό μας. Η ιστοριογνωσία και ο εντοπισμός εκείνων των γεγονότων που καθόρισαν καταλυτικά τη συνύπαρξη Ελλάδας και Τουρκίας θα βοηθούσε στην εθνική αυτογνωσία και στην αποκάλυψη των μύχιων επιδιώξεων του τουρκικού επεκτατισμού.

                                   «Όλβιος όστις ιστορίας έσχε μάθησιν»

ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ – ΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ

Για πολλούς η πτώση της Πόλης (1453) και η Μικρασιατική καταστροφή (1922) συνιστούν τις πιο οδυνηρές ήττες του Ελληνισμού από τους Τούρκους. Δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να διαφωνήσει με τα δυο αυτά γεγονότα – ημερομηνίες. Αυτά όμως ήταν απότοκα (ιδιαίτερα η πτώση της Πόλης 1453) δυο άλλων οδυνηρών ηττών που κατέστησαν τους πρόγονους (;) της σημερινής Τουρκίας κυρίαρχους της περιοχής.

Οι ήττες αυτές έχουν όνομα και ημερομηνία και αποτέλεσαν την αρχή της υποχώρησης ή και συρρίκνωσης του Ελληνικού στοιχείου από τα εδάφη της σημερινής τουρκικής επικράτειας.

α. Οι μάχες στο Μαντζικέρτ (1071) και στο Μυριοκέφαλο (1176) προκάλεσαν βαθύτατο ρήγμα στη Βυζαντινή αυτοκρατορία, τόνωσαν την αυτοπεποίθηση των Σελτζούκων Τούρκων, αύξησαν την επεκτατικότητά τους και νομοτελειακά «όρισαν» το τέλος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ήταν δυο ήττες οδυνηρές και ιστορικές που τροφοδότησαν την επιθετικότητα του Τουρκικού στοιχείου σε όλες του τις εθνικές και εθνολογικές αποχρώσεις (Σελτζούκοι → Οθωμανοί).

β. Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) σηματοδότησε το τέλος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, αν και οι Λατίνοι το 1204 είχαν βοηθήσει σε αυτό. Το ιστορικό «εάλω η πόλις» κατέστη η πιο τραγική διαπίστωση της ήττας των Ελλήνων από ένα λαό που δεν γνώριζε «όρια και όρους».

γ. Επανάσταση του 1821. Η απελευθέρωση των Ελλήνων και η ίδρυση του Νεοελληνικού Κράτους (1830/1832) σήμανε την αναγέννηση του Ελληνικού στοιχείου, αλλά όχι και το τέλος της γειτονίας με τους Τούρκους.

δ. Μικρασιατική καταστροφή (1922). Ο ξεριζωμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας σκόρπισε θλίψη στους Έλληνες και ενθάρρυνε τους Τούρκους που η διεθνής κοινότητα θεωρούσε τη χώρα τους (Οθωμανική αυτοκρατορία) ως το «μεγάλο ασθενή».

Μέσα, λοιπόν, από ήττες (ιστορικές) και νίκες (Βαλκανικοί πόλεμοι) η Ελλάδα βρίσκεται ως κράτος σήμερα στο στόχαστρο της γειτονικής χώρας που σκέπτεται και ενεργεί κάτω από το όραμα και το σύνδρομο της «Οθωμανικής αυτοκρατορίας».

ΤΟ ΠΑΡΟΝ

            Μπορεί η ιστορική αναδρομή να φωτίζει κάποιες εκφράσεις της επιθετικότητας της Τουρκίας αλλά δεν είναι αρκετή να ερμηνεύσει στην ολότητά της τη συμπεριφορά της ως σύγχρονου κράτους. Μια καταγραφή των προβλημάτων ή αξιώσεων της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας θα βοηθούσε στην ψυχογραφία των γειτόνων.

            α. Αρχικά πρέπει να τονιστεί πως και οι δύο χώρες από το 1952 ανήκουν στον ίδιο αμυντικό συνασπισμό (ΝΑΤΟ) με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.

            β. ΚΥΠΡΟΣ: Το Κυπριακό πρόβλημα χρονίζει και δηλητηριάζει τις σχέσεις των δυο κρατών, αφότου η Τουρκία εισέβαλε στη Βόρεια Κύπρο (1974) και διατηρεί ακόμη τις κατοχικές στρατιωτικές δυνάμεις σε ένα ελεύθερο κράτος.

            γ. ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ: Η διαφορά ανάγεται στο παρελθόν και εντάθηκε όταν διαπιστώθηκαν κοιτάσματα πετρελαίου στο Αιγαίο (Θάσος). Οι Τούρκοι ζητούν συνδιαχείριση του Αιγαίου, δεν αναγνωρίζουν το δικαίωμα των Ελληνικών νησιών να έχουν υφαλοκρηπίδα καθώς δεν έχουν υπογράψει ούτε τη Διεθνή Συνθήκη για την Υφαλοκρηπίδα (1958) ούτε τη σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982). Απόρροια όλων των παραπάνω η κρίση του Σισμίκ (1987) που άγγιξε τα όρια της πολεμικής σύρραξης. Παρεμφερές πρόβλημα ο ορισμός – καθορισμός της αιγιαλίτιδας ζώνης αλλά και  των ΑΟΖ.

            δ. Εναέριος χώρος – Fir: Αν και ο εναέριος χώρος ορίστηκε από τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923), η Τουρκία αμφισβητεί την επέκτασή του από την Ελλάδα στα 10 ναυτικά μίλια. Αποτέλεσμα αυτής νομικής (;) διαφοράς οι συχνές παραβιάσεις από τα τουρκικά αεροπλάνα του Ελληνικού εναέριου χώρου.

            ε. ΙΜΙΑ – ΓΚΡΙΖΕΣ  ΖΩΝΕΣ: Τα γεγονότα των Ιμίων του 1996 ανέδειξαν με έμφαση τους κρυφούς στόχους των Τούρκων. Αυτοί θεωρούν πως όσα νησιά δεν αναφέρονται ρητά στα κείμενα των διαφόρων συνθηκών θεωρούνται «γκρίζες ζώνες» και πρέπει να επανοριοθετηθούν τα δικαιώματα επ’ αυτών κάθε χώρας. Ζητούν, δηλαδή, επανεξέταση σχετικών άρθρων της Συνθήκης της Λωζάνης (1923) και των Παρισίων (1947-εκχώρηση της Δωδεκανήσου από την Ιταλία στην Ελλάδα).

            στ. Η ΘΡΑΚΗ: Δεν τίθεται ευθέως από την Τουρκία, αλλά έμμεσα θέτουν το ζήτημα της μουσουλμανικής – τουρκικής γι’ αυτούς – μειονότητας. Η πρόσφατη επίσκεψη του Ερντογάν στη Θράκη έδειξε ποιο θα είναι το επόμενο μέτωπο με τους Τούρκου

.

            ζ. Ο ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ:Ο πόλεμος αυτός ενισχύει τον αναθεωρητισμό των Τούρκων που επίμονα ζητούν αναθεώρηση κάποιων διεθνών συνθηκών.Η "φιλία " Πούτιν και Ερντογάν πυροδοτεί τις διεκδικήσεις των γειτόνων μας θέτοντας σε κίνδυνο τόσο την συνοχή του ΝΑΤΟ όσο και την διεθνή ειρήνη.Η Τουρκία ,δηλαδή,προσπαθεί να ισορροπήσει στο εκκρεμές ΗΠΑ-Ρωσίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ίδια και την χώρα μας

            ● Στα παραπάνω προβλήματα – διαφορές ή αξιώσεις των Τούρκων θα μπορούσαν να προστεθούν κι άλλα, όπως η αποστρατιωτικοποίηση των Ελληνικών νησιών (όπως προβλέπεται από τις συνθήκες), άσχετα αν η Τουρκία δημιούργησε τη Στρατιά του Αιγαίου. Η Ελλάδα αντιτείνει πως οι διαφορές με την Τουρκία είναι καθαρά νομικές και ιδιαίτερα η μόνη υπαρκτή είναι αυτή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας.

            ● Η ανάγνωση των παραπάνω διαφορών δεν βοηθά μόνο να κατανοήσουμε την Τουρκική επεκτατικότητα αλλά και να αναρωτηθούμε για την αδυναμία των δυο συμμαχικών χωρών να επιλύσουν τις διαφορές με ειρηνικό τρόπο. Το ΝΑΤΟ, όπως φάνηκε και στην εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο (1974), αδυνατεί ή δεν θέλει να αποτρέψει τη χρόνια διένεξη.

            ● Ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να προβληματίσει την Ελλάδα είναι το γεγονός πως η Τουρκία, ενώ έχει προβλήματα στο υπογάστριο ή το Ανατολικό της τμήμα (Συρία, Κουρδικό πρόβλημα…..) ανοίγει μέτωπο και με την Ελλάδα που είναι χώρα της Ε.Ε. Υποδηλώνει κάτι αυτό ή είναι μια επίδειξη δύναμης;

ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΛΙΜΑ

            Η διεθνής συγκυρία δεν φαίνεται να ευνοεί την Ελλάδα στην ανάληψη πρωτοβουλιών για απομόνωση και ουσιαστική καταδίκη της Τουρκίας. Κι αυτό τεκμαίρεται από τα παρακάτω δεδομένα:

            1. Οι ΗΠΑ δεν θέλουν να προκαλέσουν έναν αντιαμερικανισμό των Τούρκων που θα τους έσπρωχνε πιο γρήγορα στην πρόσδεση με τους Ρώσους. Η Τουρκία – έστω και με το δύσκολο Ερντογάν- είναι ακόμη χρήσιμη για τους Αμερικανούς και τα γεωστρατηγικά τους συμφέροντα (Μέση και Άπω Ανατολή).

            2. Η Ρωσία – αφού έδωσε άφεση αμαρτιών στην Τουρκία για την κατάρριψη αεροσκάφους – συνήψε συμφωνία δισεκατομμυρίων για αγορά πολεμικού εξοπλισμού με την Τουρκία. Εξάλλου οι Ρώσοι θέλουν μια φιλική Τουρκία για να είναι ανοιχτός ο διάδρομος Ρωσία – Τουρκία – Συρία. Εξάλλου μια καταδίκη της Τουρκίας από τη Ρωσία θα ενίσχυε τους δεσμούς της πρώτης με τις ΗΠΑ.Ο ουκρανικός πόλεμος έφερε πιο κοντά τις δύο χώρες.

            3. Η Ευρώπη αδυνατεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά της Τουρκίας, αφού δεν έχει την απαραίτητη δύναμη ή θέληση. Αρκείται σε πλατωνικές διαπιστώσεις για το σεβασμό του διεθνούς δικαίου και για το απαραβίαστο των εθνικών συνόρων. Ακόμη και ως Ε.Ε. δεν θα ήθελε να εμπλακεί δυναμικά σε διαφορές χωρών – συμμάχων των ΗΠΑ.  

            4. Τα Βαλκάνια πολυκερματισμένα δέχονται ισχυρή πίεση από την Τουρκία λόγω μουσουλμανικού στοιχείου. Εξάλλου ό,τι αδυνατίζει την Ελλάδα ισχυροποιεί τους βόρειους γείτονές μας (Αλβανία, FYROM – Βουλγαρία).

            5. Ο Αραβικός κόσμος αδυνατισμένος και διασπασμένος δεν θα ήθελε μια δυσαρέσκεια των Τούρκων από τυχόν φιλική του στάση προς την Ελλάδα. Εξάλλου ο Ερντογάν για πολλές μουσουλμανικές χώρες φαντάζει ως ο φυσικός τους σύμμαχος, λόγω θρησκείας.

            6. Το Ισραήλ θα έδειχνε κάποια ευαισθησία και θα εξέφραζε την υποστήριξή του στην Ελλάδα μόνο στο βαθμό που η Τουρκία δημιουργούσε προβλήματα στην οριοθέτηση των ΑΟΖ από Κύπρο, Ελλάδα και Ισραήλ (φυσικό αέριο).

            7. Ο ΟΗΕ, το Συμβούλιο Ασφαλείας και το Διεθνές δικαστήριο προ πολλού έδειξαν – όχι μόνο για την Ελλάδα- την απουσία δύναμης ή και βούλησης να επιβάλλουν το διεθνές δίκαιο.

            Αν όλα τα παραπάνω αποτελούν αντικειμενικά δεδομένα και όχι προσωπικές εκτιμήσεις, τότε η Ελλάδα δεν έχει άλλο τρόπο αντίδρασης παρά την οικοδόμηση συμμαχιών και την ενίσχυση του εσωτερικού μετώπου, γιατί όπως αναφέρει και ο εθνικός μας ποιητής στον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν»:

«Μοναχή το δρόμο επήρες, εξανάλθες μοναχή·

δεν είν’ εύκολες οι θύρες εάν η χρεία τες κουρταλεί»

ΤΟ  ΔΕΟΝ  ΓΕΝΕΣΘΑΙ

            Όσο κι αν η Ελλάδα υπολείπεται έναντι της Τουρκίας πληθυσμιακά, οικονομικά και στρατιωτικά αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να αντιμετωπίσει σθεναρά τον Τουρκικό επεκτατισμό και τον απρόβλεπτο Ερντογάν. Προέχει η εσωτερική συνοχή και η χάραξη ενιαίας γραμμής. Οι πολιτικές διχογνωμίες μπορεί να τρέφουν τη Δημοκρατία, αλλά αν κάπου δεν συγκλίνουν τότε μοιραία θα αποδεχτούν καταστροφικές για την εθνική επιβίωση.

            Ο Λαός πρέπει να εμπνέεται από την πολιτική ηγεσία και όχι να διχάζεται. Άλλο οι ιδεολογικές διαφοροποιήσεις και οι πολιτικές – κομματικές διενέξεις κι άλλο η ελάχιστη συμφωνία στην προάσπιση και προώθηση του εθνικού συμφέροντος.

            Απαιτείται ενημέρωση του λαού και συνειδητοποίηση των προβλημάτων με την Τουρκία. Χρειαζόμαστε πολίτες ενημερωμένους για να μπορούν να βοηθήσουν όταν χρειαστεί «Καλός πολίτης είναι ο ενημερωμένος πολίτης».

            Αποτελεί παραδοξότητα στη σημερινή κατάσταση να ξοδεύεται η ενεργητικότητα των Ελλήνων στα γήπεδα (διαπληκτισμοί οπαδών) και στα Εξάρχεια. Αλήθεια ως χώρα έχουμε τέτοιο πλεόνασμα ενέργειας και δυνάμεων για να το σπαταλούμε σε αυτούς τους χώρους;

            Χωρίς φοβικά σύνδρομα ή εθνικιστικές υπερβολές χρειαζόμαστε συμμάχους και συμμαχίες. Πάντοτε η χώρα μας πέτυχε πολλά με την αρωγή των συμμάχων – συμμαχιών (ναυμαχία του Ναυαρίνου, ατυχής πόλεμος του 1897, διπλωματικές επιτυχίες του Βενιζέλου….)

            Αφού δεν έχουμε ως χώρα τη στρατιωτική υπεροπλία ας εξασφαλίσουμε εκείνες τις συμμαχίες που θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά στην τουρκική επεκτατικότητα. Να μετατρέψουμε σε εθνικό πλεονέκτημα τις υπερβολές των Τούρκων και το σύνδρομο του «Σουλτάνου» του Ερντογάν.

            Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και στα πλαίσια της Ε.Ε. αρκεί η θεσμοθέτηση του απαραβίαστου των εθνικών συνόρων κάθε χώρας, αφού αυτά θεωρούνται αυτόματα και σύνορα της Ε.Ε. Σε ένα προχωρημένο επίπεδο η συγκρότηση Ευρωπαϊκού στρατού αποτελεί ένα αποφασιστικό βήμα για την μετεξέλιξη της Ε.Ε που θα ενισχύσει το αίσθημα ασφάλειας των κρατών- μελών και θα αποτρέψει τυχόν φυγόκεντρες τάσεις. Μόνον έτσι θα αντιμετωπιστεί η πολιτική – διπλωματία των «κανονιοφόρων».

            Η Τουρκία δεν θα σταματήσει να ενοχλεί, αν δεν αποκτήσει κάποιο πλεονέκτημα στο Αιγαίο. Η εισβολή στην Κύπρο μας δίδαξε πολλά.

            Ας επιλέξουμε εμείς, ως Ελλάδα, το Χρόνο και τον Τρόπο αντίδρασης, αφού προετοιμαστούμε για όλα και γίνουμε Προμηθείς και όχι Επιμηθείς.

«Ο κακός γείτονας κάνει τον καλό νοικοκύρη»