Ο άνθρωπος, η τέχνη και οι Η/Υ

«Ο άνθρωπος χωρίς τέχνη και μόνο με τη λογική των κομπιούτερς κινδυνεύει να μεταβληθεί σε ένα δυστυχισμένο τέρας» (Μίκης Θεοδωράκης)

            Η κατηφορική πορεία του σύγχρονου ανθρώπου για πολλούς οφείλεται στην απόλυτη κυριαρχία των «νόμων» της μηχανής - και ιδιαίτερα των Η/Υ - πάνω στον ψυχισμό του. Ο ορθολογισμός, δηλαδή, των Η/Υ προκάλεσε τη συναισθηματική ρηχότητα που αγγίζει τα όρια της ψυχικής αποξήρανσης. Αυτή, όμως, η υπερτροφία της λογικής οδηγεί το άτομο σε μια ασυνείδητη μηχανοποίηση που με τη σειρά της διαβρώνει κάθε διάθεση για ενασχόληση με θέματα και χώρους, όπου κυριαρχεί η ευαισθησία, η φαντασία και η «άλογη» ανάγνωση της πραγματικότητας.

            Ειδικότερα το πνεύμα και η λογική των μηχανών και των Η/Υ εξοστρακίζει την τέχνη και επιβάλλει την πεζότητα σε κάθε εκδήλωση του ανθρώπινου ψυχισμού. Το άτομο, επομένως, καταντά ένα ψυχρό εξάρτημα μιας «μεγα-μηχανής» και αδυνατεί να βιώσει τα άλλα θετικά της διφυούς υπόστασής του. Μετατρέπεται σε ψυχρός υπολογιστής χωρίς τις αναγκαίες πνευματικές ηθικές και συναισθηματικές αντιστάσεις. Απογυμνωμένος, όμως, ο σύγχρονος άνθρωπος από όλα εκείνα τα στοιχεία που αισθητοποιούν το συναισθηματικό του πλούτο μεταπίπτει σε μια κατάσταση πρωτογονισμού.

            Εκφράζεται, δηλαδή, περισσότερο ως ένα ρυθμιζόμενο ον και λιγότερο ως άνθρωπος. Το συμφεροντολογικό πνεύμα, η ιδιοτέλεια και η απουσία κοινωνικής ευαισθησίας χαρακτηρίζουν το σύγχρονο άτομο που πασχίζει να επιβιώσει μέσα σε έναν κόσμο ανταγωνιστικό και «απάνθρωπο». Αναγκάζεται να χρησιμοποιεί τις άλογες δυνάμεις του επιβεβαιώνοντας έτσι με τον πιο δραματικό τρόπο τη θέση του «homo homini lupus». Είναι, δηλαδή, ένα «τέρας» μέσα στη δυστυχία του. Ένα ον δηλαδή που η «δύναμή» του δεν αποτελεί υποχρεωτικά και προϋπόθεση ευτυχίας.

            Οι θεωρητικοί της τέχνης διατείνονται πως τα έντονα συναισθήματα, και τα βιώματα, οι ακραίες εμπειρίες, οι φιλοσοφικές αναζητήσεις και τα υπαρξιακά ερωτήματα συνιστούν το αναγκαίο υπόστρωμα για την ανθοφορία της τέχνης. Οι Η/Υ, όμως, είναι προγραμματισμένοι να δίνουν πληροφορίες για ένα πλήθος θεμάτων, αλλά αδυνατούν να απαντήσουν ή να προκαλέσουν ερωτήματα για το σκοπό της ζωής, την ηθική, την αξία του δικαίου και το τέλος του κόσμου.

            Ο άνθρωπος από τη φύση του αναζητεί το άγνωστο, αντιπαλεύει το βεβαιωμένο και ονειρεύεται το «αδοκίμαστο». Οι Η/Υ, όμως, τον εγκλωβίζουν σε μια διαδικασία προγραμματισμένων απαντήσεων μην αφήνοντας περιθώριο σε αμφιβολίες, αμφισβητήσεις και γόνιμες απορίες.

            Το ερώτημα, βέβαια, είναι αν το διαδίκτυο και οι Η/Υ αποτελούν ένα είδος διεξόδου για τους «μοναχικούς» ανθρώπους ή διογκώνουν και τροφοδοτούν επικίνδυνα την εσωστρέφειά τους;

            Η απουσία νοήματος ζωής και τα κενά εμπειρίας και θετικών – λυτρωτικών βιωμάτων ωθεί πολλούς και ιδιαίτερα τους στην αναζήτηση μιας άλλης εμπειρίας και ίσως μιας άλλης ζωής, της «δεύτερης ζωής».

            Έτσι η τέχνη περιθωριοποιημένη και το μοναχικό άτομο βυθισμένο στην αλλοτρίωση αναζητά υποκατάστατα ευτυχίας στο λαμπερό κόσμο της «εικονικής πραγματικότητας».

            Στον ορίζοντα αρχίζει να διαφαίνεται η νέα μορφή του ανθρώπου, του μετα-ανθρώπου.