“Να σε δει κάποιος ψυχίατρος…”

       *Γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος, Blog "ΙΔΕΟπολις" 

      *Αφιέρωμα στη Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, 10 Οκτωβρίου.

        “Ξαφνικά  όλα στο σκοτάδι. Οι σίγουρες ζωές, οι αυτονόητες γιορτές, οι “ανθρώπινες σταθερές” βγήκαν νωρίς το πρωί για σεργιάνι και δεν επέστρεψαν ποτέ αφού η ζωή είχε άλλα πλάνα για τα μελλούμενα. Οι ανθρώπινες ανάσες όσες κατάφεραν να επιζήσουν από το αναπάντεχο πεπρωμένο, κλείστηκαν σε λίγα τετραγωνικά και μετά βίας ανέχτηκαν την ίδια τους την πνοή με το χρόνο να παγώνει και να ζητά εκ νέου να μάθουμε τον κόσμο ψηλαφώντας…” («Φως να κάψει την ψυχή», διήγημα, Χριστίνα Σδούκου)

         “Δικέ μου, μάλλον πρέπει να σε δει κάποιος Ψυχίατρος… Τα  χάπια θα σε κάνουν καλό” // «Εμένα με είδε ο ψυχίατρος και παίρνω τα χάπια… Μήπως πρέπει και συ να κάνεις το ίδιο;».

              Ο παραπάνω “διάλογος” χωρίς να υπακούει στις αρχές και τους κανόνες της πολιτικής ορθότητας και της Woke Culture είναι αυθεντικός και τον άκουσα στη μέση του δρόμου από δύο οδηγούς που διαπληκτίζονταν για τον αίτιο μιας  μικρής σύγκρουσης των αυτοκινήτων τους.

               Γιατί αλήθεια από το παραδοσιακό και ευγενικό “μεταξύ μας πρέπει να σε δει και κάποιος γιατρός” περάσαμε στο απαξιωτικό και επιθετικό ή και προσβλητικό “Δικέ μου, μάλλον πρέπει να σε δει κάποιος Ψυχίατρος… Τα  χάπια θα σε κάνουν καλό”;

              To πρώτο, κάτω από ορισμένες συνθήκες, μπορεί να υποκρύπτει και ένα πραγματικό ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπό μας, αν δεν είναι   λίγο ειρωνικό. Στις μέρες μας γιατί ξαφνικά τέτοια προτίμηση στους ψυχιάτρους; Τόσο απαραίτητοι μάς έγιναν; Και γιατί το ψυχικό πρόβλημα τις περισσότερες φορές το βλέπουμε και το επισημαίνουμε στους άλλους και όχι στον εαυτό μας;

 

           Όποια κι αν είναι η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα μία είναι η αλήθεια. Όλοι φανερά ή υπόρρητα  δεχόμαστε και ομολογούμε ότι η Ψυχική Υγεία των σημερινών ανθρώπων έχει κλονιστεί σοβαρά.

              Ωστόσο, το ερώτημα και η απορία παραμένει γιατί η φράση “Δικέ μου, μάλλον πρέπει να σε δει κάποιος Ψυχίατρος…” συνιστά έμμεσα και μία ύβρη προς τον διπλανό μας-εχθρό;

              Αν θελήσει κάποιος να ανιχνεύσει το γενεσιουργό αίτιο του κλονισμού της Ψυχικής μας Υγείας θα ήταν δύσκολο να αποφύγει την αναφορά στην κατάρρευση των “σταθερών σημείων” μας. Κάποιοι άλλοι μας παραπέμπουν στην αποσάθρωση των λεγόμενων και γνωστών “ανθρώπινων σταθερών” σε αντιδιαστολή με τις “Φυσικές” και “Μαθηματικές”  Σταθερές.

             Μία αναφορά στο ρόλο αυτών των “σταθερών σημείων” (ψυχολογικές σταθερές)  στη ζωή μας ίσως να μας διαφώτιζε για τις συνέπειες της αποδόμησής τους στην Ψυχική Υγεία του σύγχρονου ανθρώπου.              

           Κάθε άτομο ή κοινωνία αναζητά την ισορροπία που θεμελιώνεται πάνω στα σταθερά σημεία. Οι διαχρονικές αξίες, οι ιδεολογίες και τα οράματα αποτελούν το σώμα των σταθερών σημείων αναφοράς για πολλούς. Αυτά χαρίζουν το αίσθημα της βεβαιότητας, της σιγουριάς και της δύναμης. Οπλίζουν το άτομο με αισιοδοξία για το παρόν  και το μέλλον. Τα σταθερά σημεία αναφοράς λειτουργούν ως το ριζικό σύστημά του. Αρκεί, όμως να μην γίνουν φυλακή.

              “Πρόσεχε μονάχα οι ρίζες σου μη γίνουν αλυσίδες”.

           Ωστόσο στις μέρες μας έντονο είναι το αίσθημα υποχώρησης των ηθικών αξιών, έκπτωσης των ιδεολογιών και απουσίας των οραμάτων. Οι διαπιστώσεις αυτές αισθητοποιούν με τον πιο δραματικό τρόπο την αποδόμηση των σταθερών σημείων αναφοράς. Δημιουργείται, έτσι, ένα κενό μέσα στο οποίο οι άνθρωποι βιώνουν την απογοήτευση, την απελπισία και την απόγνωση. Κατακλύζονται από αισθήματα αβεβαιότητας και ανασφάλειας και βυθίζονται στα αδιέξοδα του φόβου για το αύριο.   

           Η εσωτερική ανισορροπία μετασχηματίζεται σε αγωνία για το σήμερα και σε απογοήτευση από την έλλειψη προοπτικής ενός καλύτερου μέλλοντος. Μπορεί τα σταθερά σημεία αναφοράς (ηθικές αξίες, ιδεολογίες, οράματα), να μην εξασφαλίζουν για το άτομο υποχρεωτικά τις προϋποθέσεις μιας πλούσιας υλικής διαβίωσης, παρέχουν, όμως, όλα εκείνα τα εχέγγυα για την βίωση θετικών συναισθημάτων, όπως της σιγουριάς, της δύναμης και της αυτοεκτίμησης.

          Ωστόσο, όταν αυτά εκλείπουν ο άνθρωπος αναζητά εναγωνίως διεξόδους σε χώρους και μέσα που του υπόσχονται-χαρίζουν μία φασματική βεβαιότητα, ελπίδα  και ελευθερία. Μέχρι να βρει ή να “κατασκευάσει” τις νέες σταθερές νιώθει ναυαγός χωρίς πυξίδα.

          Έτσι επιβεβαιώνεται πως η αποδόμηση των παραδοσιακών σταθερών σημείων τρέφει και συντηρεί το αίσθημα της αβεβαιότητας για το σήμερα και του φόβου-αγωνίας για το αύριο και κλονίζει σοβαρά την Ψυχική του Υγεία

              Επειδή, όμως,  το αντίδοτο στην απουσία της Ψυχικής Υγείας του σημερινού ατόμου λόγω της κατάρρευσης των “ανθρώπινων σταθερών”  δεν είναι η επισήμανση και η περιγραφή της, ούτε φυσικά η προτροπή  “Δικέ μου, μάλλον πρέπει να σε δει κάποιος Ψυχίατρος… Τα  χάπια θα σε κάνουν καλό”, αλλά οι προτάσεις υπέρβασης και θεραπείας της  καταθέτω την άποψη του Έριχ Φρομ με στόχο τη δημιουργία ενός  ψυχικά υγιούς ανθρώπου.

                “Ποια κοινωνία ανταποκρίνεται στο σκοπό αυτό της ψυχικής υγείας και πρέπει να είναι η δομή μιας υγιούς κοινωνίας;

           Πρώτα από όλα μια κοινωνία στην οποία κανένας άνθρωπος δεν αποτελεί μέσο για την επίτευξη των σκοπών ενός άλλου, αλλά πάντα και χωρίς καμιά εξαίρεση είναι ο ίδιος ο άνθρωπος σκοπός.

              Μια κοινωνία, δηλαδή, όπου κανείς δε χρησιμοποίησε ούτε χρησιμοποιεί τον εαυτό του, για σκοπούς που δεν είναι οι σκοποί που αποβλέπουν στο ξεδίπλωμα των δικών του ανθρώπινων  δυνάμεων.

             Μία κοινωνία, όπου ο άνθρωπος είναι το κέντρο και όπου όλες οι οικονομικές και πολιτικές δραστηριότητες υποτάσσονται στο σκοπό της ανάπτυξής του.

             Μία υγιής κοινωνία είναι η κοινωνία στην οποία ιδιότητες όπως απληστία, εκμεταλλευτικότητα, αρπακτικότητα, ναρκισσισμός, δεν υπάρχει δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν για το μεγαλύτερο υλικό κέρδος ή για την προώθηση του προσωπικού γοήτρου ενός ατόμου.

            Μία κοινωνία στην οποία το να ενεργεί κανείς σύμφωνα με τη συνείδησή του θεωρείται σαν θεμελιώδης και απαραίτητη ιδιότητα και όπου ο καιροσκοπισμός και η έλλειψη αρχών χαρακτηρίζονται ως στοιχεία μη κοινωνικά.

             Μία κοινωνία όπου το άτομο ενδιαφέρεται για τις κοινωνικές υποθέσεις, έτσι που οι υποθέσεις αυτές να γίνονται προσωπικές υποθέσεις, όπου η σχέση του με τον συνάνθρωπό του δεν διαχωρίζεται από τη σχέση του στον ιδιωτικό τομέα.

             Ακόμη, μία υγιής κοινωνία είναι η κοινωνία που επιτρέπει να ενεργεί μέσα σε εφικτές και προσιτές διαστάσεις και να είναι ένας δραστήριος και υπεύθυνος παράγοντας στη ζωή της κοινωνίας, καθώς και κυρίαρχος της δικής του ζωής. Είναι η κοινωνία όπου αναπτύσσεται παραπέρα η ανθρώπινη αλληλεγγύη και που όχι μόνο επιτρέπει, αλλά παροτρύνει τα μέλη της να συνδέονται μεταξύ τους με αγάπη.

               Μία υγιής κοινωνία που προωθεί την παραγωγική δραστηριότητα του καθενός στην εργασία του, παροτρύνει την ανάπτυξη της λογικής και δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να δώσει έκφραση στις εσωτερικές ανάγκες του στον τομέα της συλλογικής τέχνης και των συλλογικών τελετών”. («Υγιής Κοινωνία»)