Δικαιοσύνη και “κοινωνική ειρήνη”

                  *Γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος, Blog "ΙΔΕΟπολις"

       “Δικαιοσύνη χωρίς εξουσία είναι ανίσχυρη. Εξουσία χωρίς δικαιοσύνη είναι τυραννία” (Blaise Pascal).

             Οι πρόσφατες ανά την Ελλάδα συγκεντρώσεις για την τραγωδία των Τεμπών δεν ανέδειξαν μόνον τις κυβερνητικές αστοχίες (επιεικής έκφραση), αλλά και δύο άλλα θέματα που σχετίζονται με το χώρο της Δικαιοσύνης  “εν Ελλάδι”.

                 Οι πολιτικοί μετασεισμοί από τις μεγάλες συγκεντρώσεις  έγιναν αισθητοί και από την συνέντευξη του Πρωθυπουργού. Μία συνέντευξη που για πολλούς μάλλον τον εξέθεσε παρά του έδωσε πόντους στην προσπάθειά του να καταπραΰνει τη λαϊκή οργή από τις καθυστερήσεις της δικαιοσύνης για το δυστύχημα των Τεμπών.

                  Κι αυτό γιατί το “είπα ξείπα” (αναδίπλωση το είπαν κάποιοι) του πρωθυπουργού δεν ενίσχυσε τις υπόνοιες μόνον όσων εγκαλούν την κυβέρνηση για τη συγκάλυψη κάποιων ενόχων ή απόκρυψη κάποιων στοιχείων του τραγικού δυστυχήματος, αλλά και όλων εκείνων που στις εκλογές του 2023 έδωσαν συγχωροχάρτι στην κυβέρνηση για τους χειρισμούς της τότε.

               Πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται πως δεν συμφέρει στην κυβέρνηση και στη φιλοδοξία του πρωθυπουργού για μία τρίτη συνεχή πρωθυπουργία να μένει ανοιχτό το θέμα της δικαστικής διερεύνησης για τα αίτια, τους ενόχους και για το επίμαχο φορτίο των εύφλεκτων υλών της πολύνεκρης σύγκρουσης με πολλούς θανάτους και με πολλά αναπάντητα “γιατί”.

                  Για την κυβέρνηση και τη ΝΔ η τραγωδία των Τεμπών αποτελεί μία ανοιχτή αιμάσσουσα  πολιτική πληγή και θα συνεχίσει να απειλεί με σήψη όλο το σώμα της αν δεν δοθούν γρήγορες και πειστικές απαντήσεις στα πολλά “γιατί”  του θλιβερού αυτού γεγονότος. Μια υπόθεση που κακοφορμίζει δύο χρόνια τώρα απειλεί με μόλυνση όχι μόνο το σώμα της κυβέρνησης και της ΝΔ, αλλά ολόκληρου του πολιτικού συστήματος.

               Ωστόσο οι καθυστερήσεις στη δικαστική έρευνα πλήττουν και το κύρος της Δικαιοσύνης που συλλήβδην κατηγορείται για τη βραδύτητά της ή ακόμη το χειρότερο για  την ανοχή της απέναντι στις κυβερνητικές παρεμβάσεις όπως τουλάχιστον υποστηρίζει σύσσωμη η αντιπολίτευση.

             Η δικαιοσύνη θεσμικά ή κατά την επικρατούσα τακτική αδυνατεί ή αποφεύγει να απαντήσει στις αιτιάσεις περί καθοδήγησής της από την κυβέρνηση. Συνιστά πάντως θεσμική παραδοξολογία η δικαιοσύνη ως ο τρίτος πυλώνας μιας δημοκρατικής και ευνομούμενης πολιτείας να μην επιτρέπεται(;) ή να μην συνηθίζεται να υπερασπίζεται την ανεξαρτησία της από τυχόν υπόνοιες περί κυβερνητικών επεμβάσεων.

                Και όταν λέω να υπερασπίζεται την ανεξαρτησία της εννοώ με δηλώσεις ή με δελτίο τύπο προς ενημέρωση του λαού, που στο όνομά του λαμβάνονται και εκδίδονται όλες οι αποφάσεις της. Γιατί οι δύο άλλες εξουσίες (εκτελεστική, νομοθετική) επιτρέπεται και είναι λαλίστατες να υπερασπίζονται το έργο τους και την ανεξαρτησία τους, ενώ η δικαιοσύνη απαγορεύεται;

               Εξάλλου η Δικαιοσύνη δεν συνιστά το άβατον  της Δημοκρατίας μας. Στη δημοκρατία όλες οι εξουσίες και οι εκπρόσωποί της υποχρεούνται θεσμικά και ηθικά να απολογούνται σύμφωνα και με το αρχαιοελληνικόν  «Λόγον  Διδόναι».

                Θα αποτελούσε τομή για τη δημοκρατία μας η δυνατότητα της δικαιοσύνης να απολογείται για το έργο της και να το υπερασπίζεται με δημόσιο λόγο “απολογίας”  προς το λαό. Αυτό θα λειτουργούσε αποτρεπτικά και σε κάθε προσπάθεια ποδηγέτησής της από τις δύο άλλες εξουσίες αλλά και από τις κακόβουλες επιθέσεις πολλών που παντού βλέπουν υπονομευτές της δικαιοσύνης.

                Και μην αντιτείνει κάποιος πως η Δικαιοσύνη δεν διαλέγεται με το λαό, αλλά μόνον δικάζει. Όπως σε μία δημοκρατία όλοι (εξουσία και πολίτες) έχουν το δικαίωμα στο δημόσιο λόγο για την προβολή ή και υπεράσπιση κάποιας θέσης,  έτσι και η δικαιοσύνη με τους  εκπροσώπους της να μπορεί να συμμετέχει σε αυτόν (δημόσιο λόγο). Στη δημοκρατία δεν υπάρχουν ταμπού και κάστρα. 

               Η Ηλιαία στην αρχαία Αθήνα καθημερινά έκρινε και κρινόταν. Με τη συμμετοχή της δικαιοσύνης στοn δημόσιο λόγο-διάλογο θα ακυρώνονταν στην πράξη κάποιες ακραίες φωνές, εν είδει πρότασης, για “λαϊκά δικαστήρια” και άλλα ηχηρά παρόμοια, που παραπέμπουν στην περίοδο μετά την χούντα, την γνωστή και ως αποχουντoποίηση, όπου επικρατούσε το σύνθημα “Δώστε τη Χούντα στο Λαό”.

            Μπορεί η παραπάνω πρότασή μου να προκαλεί σκεπτικισμό γιατί εισάγει καινά δαιμόνια. Αλλά έτσι γίνεται πάντα. Κάτι καινούριο στην αρχή γελοιοποιείται ή λιθοβολείται, στη συνέχεια καθιερώνεται και στο τέλος λαμβάνεται ως αυτονόητη κανονικότητα.

                   Στα θετικά αυτής της πρότασης μπορεί να συνυπολογιστεί και η ωρίμαση των πολιτών αλλά και των πολιτικών μας που δεν θα βλέπουν πάντα πίσω από τη δικαιοσύνη και τις αποφάσεις της το “δίκαιο του ισχυρού”, όπως είχε επισημάνει και ο Πλάτων παλιότερα.

               "Το δίκαιον ουκ άλλο τι ή του κρείττονος συμφέρον".

              Η πρότασή μου για τη συμμετοχή της Δικαιοσύνης στο δημόσιο λόγο-διάλογο προσβλέπει στην πραγμάτωση του λόγου-προτροπής του Ευαγγελίου, έστω και εάν σε αυτήν υπονοείται η “Θεία Διακαιοσύνη” :

         "Γνώσεσθε την αλήθεια και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς" (Ιωάννου, η, 31-36).

              Ίσως πηγαίνοντας πιο μακριά να μπορούμε ως πολίτες, κοινωνία και πολιτικό σύστημα να διαπαιδαγωγηθούμε στην προτροπή του τέταρτου μακαρισμού:  

              “Μακάριοι οι πεινώντες  και διψώντες την δικαιοσύνην, ότι αυτοί χορτασθήσονται”.

             Ένα άλλο στοιχείο που προέκυψε από τις πρόσφατες συγκεντρώσεις για την τραγωδία των Τεμπών ήταν κι αυτό το υπόρρητο αίτημα-προειδοποίηση-απειλή για Δικαιοσύνη ως αναγκαίας συνθήκης για την Κοινωνική Ειρήνη.

                 Κι αυτό γιατί η διάχυτη οργή του λαού τείνει να λειτουργήσει ή να επωάσει ένα άλλο sui generis “κίνημα αγανακτισμένων-διαμαρτυρομένων” με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική γαλήνη και πολιτική ισορροπία της χώρας μας. 

           

                  Μπορεί στις τελευταίες μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις να μην κυριάρχησε ως το απόλυτο σύνθημα, αλλά κάπου-κάπου ο καθένας διαισθανόταν πως άκουγε τον ψίθυρο ενός ξενόφερτου συνθήματος αλλά τόσο επίκαιρου και συμβατού με την τραγωδία των Τεμπών και το έργο της Δικαιοσύνης.  

                                          «No Justice, No Peace»

               Πολλοί πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν πως αν δεν δοθούν πειστικές απαντήσεις για όλα τα θέματα τα σχετικά με το δυστύχημα στα Τέμπη δεν θα πληγεί μόνον το πολιτικό μας σύστημα, δεν θα ματώσει μόνον και το σώμα της δικαιοσύνης αλλά θα διαταραχθεί και η κοινωνική ειρήνη, όπως σοφά μάς προειδοποιεί και το παραπάνω σύνθημα.

                 Αυτός είναι, λοιπόν, ο κίνδυνος για την Ελλάδα αυτή τη στιγμή, γιατί η σπίθα μιας πυρκαγιάς ποτέ κανείς δεν ξέρει από πού θα ξεκινήσει. Ο Λαός θα εκμεταλλευτεί την αβελτηρία τα κυβέρνησης και τη βραδύτητα απονομής δικαιοσύνης στην υπόθεση των Τεμπών και θα διαμαρτυρηθεί και για πολλά άλλα θέματα που τον ταλανίζουν αυτήν την εποχή.

                  Φυσικά, αυτό που δεν λείπει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι οι  κοινωνικές ταραχές και η αμφισβήτηση της δημοκρατίας μας, όπως έγινε παλιότερα με τα γνωστά συνθήματα «να καεί , να καεί το ….η Βουλή»

            Γι αυτό, λοιπόν, κυβέρνηση, κόμματα και δικαιοσύνη να λειτουργήσουν ως προμηθείς πριν η σπίθα γίνει πυρκαγιά. Και όλα αυτά γιατί όλοι πιστεύουν πως η πρόοδος μια κοινωνίας και μιας χώρας είναι συνάρτηση και της κοινωνικής ειρήνης που με τη σειρά της προϋποθέτει και τη σωστή, δίκαιη και γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης, όπου δει.

               Σημειωτέον, επίσης, το γεγονός πως “η κοινωνική ειρήνη κτίζεται καθημερινά και δεν επιβάλλεται με νόμο”

               Οι αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν τη δικαιοσύνη ως Θεά. Γνώριζαν πολλοί καλά πως η ατομική εξέλιξη και η κοινωνική πρόοδος προϋποθέσουν την ύπαρξη δικαιοσύνης. Ο άνθρωπος, δηλαδή, υψώνεται πάνω από τη γήινη φύση του και τα στενά του συμφέροντα μόνον με την πίστη στη δικαιοσύνη.

          “Ο ανώτερος άνθρωπος σκέφτεται μόνο τη δικαιοσύνη. Ο κατώτερος άνθρωπος σκέφτεται μόνο τα συμφέροντά του” (Κομφούκιος)