Ο δικός μας “δρόμος”…

          *Γράφει ο Ηλίας Γιαννακόπουλος, BLOG "ΙΔΕΟπολις"

    "Ταξιδιώτη, δεν υπάρχει μονοπάτι. Το μονοπάτι πρέπει να το χαράξεις καθώς περπατάς"(Antonio Machado, Ισπανός συγγραφέας).

 

                Όλοι μας σε κάποια στιγμή της ζωής μας θα κληθούμε να διαλέξουμε το δρόμο που θα ακολουθήσουμε προσδοκώντας πως στο τέλος θα δούμε να πραγματώνονται οι στόχοι και τα όνειρά μας. Στη βάση αυτή μπαίνουμε στη διαδικασία εύρεσης αυτού του δρόμου που θα διευκολύνει τις προσπάθειές μας για την επιτυχία και την ευτυχία, αν και τα δύο αυτά δεν βαδίζουν υποχρεωτικά παράλληλα.  
             Ε! τότε είναι που δυσκολεύουν τα πράγματα. Η δυσκολία βρίσκεται στο γεγονός πως οι δρόμοι είναι πολλοί και στο γεγονός πως αυτοί (δρόμοι) είναι που άνοιξαν κάποιοι άλλοι για να χωρέσουν τα δικά τους όνειρα.
              Και τότε αναρωτιέσαι "ποιόν να διαλέξω"; Τον γνωστό, τον εύκολο, τον σύντομο, τον "περπατημένο" ή τον μακρύ, τον άγνωστο, τον κακοτράχαλο και τον αδοκίμαστο; Σίγουρα ως ταξιδιώτες και οδοιπόροι θα θέλαμε να επιλέξουμε τον πιο σύντομο και τον πιο εύκολο. Κανείς δεν αρέσκεται να επιλέγει τον δύσκολο, τον άγνωστο και τον μακρόχρονο.

                   Κάπου εδώ φουντώνει το δίλημμα και ο σκεπτικισμός μου απέναντι στην προτροπή του Καβάφη που μας συμβουλεύει να ευχόμαστε "να ΄ναι μακρύς ο δρόμος". Γιατί να είναι μακρύς και γεμάτος "Κύκλωπες Λαιστρυγόνες"; Μήπως ο ποιητής "ποιητική αδεία" κινείται πέραν του συμβατικού χάριν του εντυπωσιασμού υποσχόμενος ως δώρα
την εμπειρία του ταξιδιού που γεμίζει με σοφία τον οδοιπόρο;
         "Έτσι σοφός που έγινες με τόση πείρα/ ήδη θα το κατάλαβες Ιθάκες τι σημαίνουν"
              Ίσως να έχει δίκιο ο Καβάφης με τις προτροπές του για τον "μακρύ δρόμο" του ταξιδιού, αλλά πάλι πώς να τολμήσω να αποτύχω και να πληγωθώ ακολουθώντας έναν δύσκολο και αδοκίμαστο δρόμο; Αυτό μάς ξεπερνά όλους, κι ας συμφωνούν πολλοί πνευματικοί άνθρωποι με τον ποιητή και με τη θέση πως ο δρόμος που επιλέγουμε πρέπει  να χαραχθείαπό εμάς τους ίδιους κι ας είναι δύσκολος και χωμάτινος. Ίσως αυτό να είναι και το σκεπτικό του Antonio Machado.

            Με τη θέση του Machado συντάσσονται κι άλλοι προτρέποντάς μας να αποφύγουμε τους περπατημένους και εύκολους δρόμους. Ενδεικτική είναι και η θέση-προτροπή του  Ντοστογιέφσκι:
          "Καλύτερα να πηγαίνουμε προς τη λάθος κατεύθυνση στο δικό μας  δρόμο, παρά να πηγαίνουμε στη σωστή κατεύθυνση στο δρόμο κάποιου άλλου"        

            Αλήθεια προς τι όλες οι παραπάνω προτροπές περί χάραξης του δικού μας δρόμου; Μήπως η ανθρώπινη ιστορία δεν είναι παρά η συνέχεια του δρόμου που άνοιξαν οι προηγούμενες γενιές; Πώς μπορεί ο καθένας να ανοίγει το δικό του δρόμο και να αδιαφορεί για τον ανοιγμένο και δοκιμασμένο; Οι ασυνέχειες στην ιστορική πορεία των λαών είναι  λίγες και μερικές φορές συνοδεύτηκαν από αρνητικές εμπειρίες.
            Ωστόσο, συχνό είναι και το φαινόμενο οι μεγάλες τομές και τα μεγάλα βήματα στην ιστορία (σε όλους τους τομείς) να προέκυψαν από τις προσωπικές διαδρομές και τους νέους απάτητους δρόμους που περπάτησαν κάποιοι τολμηροί. Κι αυτό γιατί οι προσωπικοί δρόμοι φανερώνουν το καινούριο που το βόλεμα στο γνωστό δρόμο το απωθούσε. Η επιστήμη και η τέχνη έχουν να μας δώσουν πολλά παραδείγματα της αξίας του "δικού μας δρόμου ".                            

            Φυσικά πάντα ο "δικός μας δρόμος" μάς φοβίζει και μάς δυσκολεύει μέχρι να βρούμε την περπατησιά μας. Έτσι είναι. Από την άλλη πλευρά, όμως αναδεικνύει τις ικανότητές μας και φανερώνει τη θέλησή μας για τον απεγκλωβισμό από τις παραδοσιακές αντιλήψεις και στερεότυπα που θολώνουν την κρίση μας και ακυρώνουν την ανανέωση και την εξέλιξη που συνιστούν την αναγκαία προϋπόθεση για την ίδια την επιβίωση ενός οργανισμού, αλλά και μιας κοινωνίας ή ακόμη και του ίδιου του πολιτισμού.

             Σε προσωπικό επίπεδο ο "δικός μας δρόμος" διασώζει την ατομικότητά μας, αναδεικνύει τη μοναδικότητά μας και γενικότερα συντείνει στη δόμηση της προσωπικής μας ταυτότητας. Διαφορετικά, αν αρκεστούμε ή επιλέξουμε το μονοπάτι-δρόμο κάποιου άλλου , τότε κινδυνεύουμε να αλλοτριωθούμε. Κι αυτό γιατί κατά βάθος  και χωρίς να το συνειδητοποιούμε μέσα μας κυριαρχούν οι αρχές, οι αξίες και οι επιλογές του "άλλου", του "ξένου".
               Ας μην εφησυχάζουμε, λοιπόν, στη σιγουριά του δοκιμασμένου και του καθαρού και ίδιου δρόμου. Κάπως έτσι να σκέπτεται και ο Joseph Campell, όταν μας υπενθυμίζει πως:
           "Αν το μονοπάτι μπροστά σου είναι καθαρό πιθανότατα είσαι στο μονοπάτι κάποιου άλλου".
             Εξάλλου τα μονοπάτια και οι "δικοί μας δρόμοι" δίνουν κίνητρα στη ζωή μας και ζεσταίνουν το ενδιαφέρον μας γι αυτήν. Γιατί το νόημα της ζωής δεν βρίσκεται στο βόλεμα του δοκιμασμένου και της ακινησίας, αλλά στην πάλη με το άγνωστο και τις περιπέτειες που κρύβει κάθε ξεκίνημα και κάθε αδοκίμαστο μονοπάτι. Κι αυτό γιατί μια ζωή χωρίς εκπλήξεις κι αγωνία-φόβο, είναι μια ζωή μονότονη κι  αβίωτη.

           Κάπως έτσι ερμηνεύει και το νόημα της ζωής μας μέσα από τα δικά μονοπάτια και τους άγνωστους-προσωπικούς δρόμους ο Θερβάντες:
          "Ο δρόμος προς το πανδοχείο  είναι προτιμότερος από τη διαμονή στο πανδοχείο".
           Την ίδια αντίληψη αποπνέουν και οι σχετικοί στίχοι της "Ιθάκης" του Καβάφη, όταν μας προτρέπει να ευχόμαστε "να 'ναι
μακρύ το ταξίδι  γεμάτο περιπέτειες γεμάτο  γνώσεις.../μη βιάζεις το ταξίδι διόλου.../ χρόνια πολλά να διαρκέσει..." 

              Εξίσου, όμως, μια άλλη παράμετρος του δρόμου που επιλέγουμε είναι και αυτή του μοναδικού οδοιπόρου ή  η κοινή πορεία με άλλους προς το ποθητό τέρμα. Ίσως μια αφρικανική παροιμία να μας βοηθήσει στην υπέρβαση αυτού του διλήμματος:
           "Αν θες να πας-φτάσεις γρήγορα πήγαινε μόνος σου. Αν θες να πας-φτάσεις μακριά πήγαινε με  άλλους".   

     
           Ωστόσο ως επιμύθιον αυτής της    προσπάθειας για την ανάδειξη της αξίας του "δικού μας δρόμου" καλό θα ήταν τονιστεί η απόφασή μας να τον ανοίξουμε και το κυριότερο να συνειδητοποιήσουμε πως ο δρόμος  και το  μονοπάτι είναι κομμάτι της ζωής μας. Είμαστε, δηλαδή, ή πρέπει να γίνουμε εμείς ο δρόμος και το μονοπάτι.
          "Δεν μπορείς να βαδίσεις το μονοπάτι, αν δεν γίνεις εσύ το μονοπάτι" (Βούδας).