Μόδα: Η Ταυτότητά μας ή το Προσωπείο μας;

H ουσία της μόδας έγκειται στο εξής: ό,τι πρέπει πάντα να την υιοθετεί μόνο ένα μέρος μιας ομάδας, ενώ το σύνολο μόνο να τείνει στην υιοθέτησή της, Μόλις η μόδα καταφέρει να γίνει πλήρως αποδεκτή, δηλαδή, μόλις εκείνο το οποίο αρχικά έκαναν μόνο ορισμένοι υιοθετηθεί όντως χωρίς εξαίρεση από όλους, όπως είναι η περίπτωση σε ορισμένα στοιχεία της ενδυμασίας και των μορφών κοινωνικότητας, τότε δεν χαρακτηρίζεται πλέον ως μόδα. Κάθε εξάπλωση της μόδας την ωθεί κιόλας προς το τέλος της,αφού αυτή αναιρεί και την διακριτικότητά της” (Γκέοργκ Ζίμελ).

             Την ταυτότητα μιας εποχής, ενός πολιτισμού, μιας χώρας ή μιας κοινωνίας δεν την προσδιορίζουν μόνον οι επιστημονικές ανακαλύψεις, τα τεχνολογικά επιτεύγματα, οι τρόποι επικοινωνίας (τηλέφωνο, interenet…), η πνευματική παραγωγή (γράμματα, τέχνες…), το νομικό πλαίσιο προστασίας των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων (ελευθερίας έκφρασης, ανεξιθρησκεία….), το βιοτικό επίπεδο ή οι σχέσεις –στάση προς το φυσικό περιβάλλον, αλλά κι άλλα απλά και καθημερινά, όπως η Ψυχαγωγία και η Μόδα.

       Η ψυχαγωγία και η μόδα δείχνουν και αποκαλύπτουν μία άλλη πτυχή του ανθρώπου που με τις επιλογές του σημαδεύει την καθημερινότητά του. Μπορεί την ανθρώπινη ζωή να την καθορίζουν καταλυτικά τα σημαντικά επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, ωστόσο κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει και τον ρόλο εκείνων των στοιχείων της καθημερινότητας που νοηματοδοτούν και χρωματίζουν με έναν ξεχωριστό τρόπο την  τη διαδρομή του.

          Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που η ψυχαγωγία και η μόδα απορροφούν ένα σημαντικό μέρος του χρόνου του ανθρώπου και λειαίνουν το έδαφος για την βίωση θετικών συναισθημάτων. Είναι αυτά τα απλά και καθημερινά στοιχεία και στιγμές που λειτουργούν ως “αποσυμπιεστές” των αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων.

                              Η Μόδα ως στοιχείο της Ταυτότητάς μας

          Ο ρόλος-θέση της μόδας στην καθημερινότητα του ανθρώπου αποτυπώνονται εναργέστατα τόσο στις ψυχαγωγικές εκπομπές μόδας (GNTM, shopping Star…), όσο και στο λεξιλόγιό του, όπως: Trendy, schick, must…Αυτό καταδεικνύει περίτρανα πως η μόδα ακτινογραφεί με ακρίβεια εκείνο το κομμάτι  του ψυχισμού μας που οι επιστήμες είναι λίγο δύσκολο να περιγράψουν.

          Εξάλλου πολλές φορές η μόδα και ιδιαίτερα οι ενδυματολογικές μας προτιμήσεις φανερώνουν την αισθητική μας, την ηλικία μας, την κοινωνική μας τάξη, την οικονομική μας κατάσταση, το επάγγελμά μας ή ακόμα και την ιδεολογία μας (αναρχικοί…). Ακόμη, οι έννοιες προοδευτικός ή συντηρητικός αντανακλώνται στις ενδυματολογικές και όχι μόνο προτιμήσεις μας.

         Στο βαθμό, λοιπόν, που η μόδα συμπυκνώνει όλα τα παραπάνω, δεν είναι υπερβολή να παραδεχτούμε πως αυτή συνιστά ένα από τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν την  τ α υ τ ό τ η τ ά  μας.

          Η παραδοξότητα της μόδας ανιχνεύεται στο στοιχείο της παροδικότητάς της που, ωστόσο δημιουργεί πιστούς και μόνιμους ακολούθους της. Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις παθολογικής εξάρτησης από τη μόδα που χρήζει βαθύτερης ανάλυσης και ψυχογραφίας.


                                               Η αιτιολόγηση της Μόδας

         Στον κύκλο της αιτιολόγησης της τυφλής προσήλωσης στη μόδα ανήκουν: Η ενδογενής φιλαρέσκεια, η ανάγκη για κοινωνική αναγνώριση-αποδοχή και ένταξη, το αίσθημα-αίτημα αυτοπροσδιορισμού και ελευθερίας, η έκφραση καινοτομίας, προοδευτικότητας, νεωτερισμού και αμφισβήτησης-αντίστασης, το αίτημα για ταυτότητα-ετερότητα, το πνεύμα διαφοροποίησης-αντίστασης στο κατεστημένο, η επιθυμία-ανάγκη για εντυπωσιασμό και  διάκριση, το κυρίαρχο κλίμα ομοιομορφίας-μαζοποίησης, η βιομηχανία του θεάματος, τα κυρίαρχα καταναλωτικά πρότυπα και η υπερτέρηση του “φαίνεσθαι” έναντι του “έχειν”.

         Στα παραπάνω αίτια θα μπορούσε να προστεθεί και η διαχρονική ανάγκη του ανθρώπου να αλλάζει την εικόνα του, αφού δεν μπορεί να αλλάξει το περιβάλλον του. Η μόδα, δηλαδή, λειτουργεί ως ένας τρόπος διαφυγής ή απαλλαγής από την συναισθηματική μονοτονία μέσα από την εξωτερική αλλαγή του εαυτού μας.

          Επειδή η αναλυτική ανάπτυξη των παραπάνω θα αποτελούσε ειδική μελέτη, θα αρκεστούμε στην λεπτομερή ανάπτυξη ενός μόνον αιτίου που αισθητοποιεί την κυρίαρχη  αιτιοκρατική σχέση της μόδας με τον ψυχισμό του ανθρώπου (αίτιο >αιτιατό).

                                          Η Μόδα και οι ανασφάλειές μας

        Ο σύγχρονος άνθρωπος κάτω από την πίεση του βάρους των πολλών προβλημάτων βιώνει όχι μόνον τα αδιέξοδα του παρόντος αλλά και την αβεβαιότητα του μέλλοντος. Ο εσωτερικός του κόσμος έχει ατροφήσει κι αυτή η απουσία πλούσιας εσωτερικής ζωής δημιουργεί στον καθένα καταστάσεις και αισθήματα ψυχικής ανισορροπίας. Το εσωτερικό αυτό κενό έχει ανάγκη από πλήρωση και καθίσταται για το άτομο μία βασανιστική πραγματικότητα. Οι διέξοδοι είναι λίγες και όχι πάντα αποτελεσματικές.

         Μία από αυτές είναι και η προσφυγή στη μόδα που δίνει την ψευδαίσθηση της πλήρωσης του εσωτερικού κενού. Η μόδα, δηλαδή, τρέφει και συντηρεί την αυταρέσκεια του ανθρώπου που φαντάζει ως μία ευκαιρία για απελευθέρωση και υπέρβαση των σχημάτων του παρόντος , Μεταφράζεται από το υποκείμενο ως μία στάση αμφισβήτησης και αντίστασης απέναντι στο παλιό που κρατά όμηρο το άτομο στην παραδοσιακή αισθητική.

        Έτσι το άτομο με την συμμόρφωση στις επιταγές της μόδας αισθάνεται μέλος μιας ευρύτερης ομάδας ανθρώπων που κι αυτοί ακολουθούν πιστά τις εντολές της μόδας. Έτσι νιώθει περισσότερο σίγουρο και δυνατό για τον εαυτό του, όντας μέλος μιας ευρύτερης ομάδας από την οποία αντλεί του αίσθημα του δυνατού, της υπεροχής και της κοινωνικής αποδοχής.

        Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω  θετικών συναισθημάτων είναι η λύτρωση από τα ψυχοφθόρα συναισθήματα και ο υψηλός βαθμός αυτοεκτίμησης που βοηθά το άτομο να ατενίζει αισιόδοξα την ζωή του και να διαμορφώνει κατάλληλα τις διαπροσωπικές και κοινωνικές του σχέσεις. Μπορεί όλα αυτά να συνθέτουν τον ιστό μιας  φασματικής ευτυχίας και ελευθερίας, ωστόσο λειτουργούν θεραπευτικά για το άτομο.

         Όσο, λοιπόν, η μόδα θα συμπυκνώνει ένα πλήθος θετικών συναισθημάτων (αμφισβήτηση, νεωτερισμό, αλλαγή, αντίσταση, καινοτομία…) άλλο τόσο θα έχει φανατικούς ακολούθους.

                                              Οι αντιστάσεις στη Μόδα

        Ίσως πολλοί αναρωτηθούν αν είναι εφικτό ο άνθρωπος να προβάλει τις αναγκαίες αντιστάσεις  απέναντι στην εξουσία της μόδας για να διασώσει την ιδιαιτερότητά του. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα  θα είναι εφικτή στο βαθμό που γνωρίζουμε σωστά την βαθύτερη φύση του ανθρώπου, αλλά και όσα επισήμανε ο Γκέοργκ Ζίμελ στο δοκίμιό του “Η μόδα” :

     “ Στον σχηματισμό της μόδας συντελούν δύo κοινωνικές τάσεις: Η ανάγκη για συγχώνευση μέσα σε μία ομάδα και συνάμα η ανάγκη για διαφοροποίηση και διαχωρισμό από αυτήν την ομάδα”.     

 

 

Σχόλια

  1. Ζώντας τον απόλυτο κώδικα ένδυσης του Στρατού έψαχνα πάντα λίγο χρώμα. Έτσι άρχισα τις χρωματιστές-παρδαλές αλλά και με εικόνες γραβάτες, πολύ πριν τις κάνει μόδα ο Ακάλυπτος, και συνεχίζω. Μου αρέσει και που αρέσει και στους φίλους και ξενίζει κάποιους άλλους που έχουν μείνει στην εποχή του ρεβέρ.. Καλημέρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Λυκείου (Νέες τεχνολογίες – Τεχνητή Νοημοσύνη)

Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα και τη Λογοτεχνία, Γ΄ Λυκείου (Βία)

Η «Παγίδα του Θουκυδίδη» και η Ρωσία που βρυχάται...

Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Λυκείου (Αγωνιστικότητα ή φυγή;)