Η Τεχνική και η Τέχνη ενός αντιπολεμικού βιβλίου («Ουκρανικός Πόλεμος»)

^­Εισήγηση του συγγραφέα του βιβλίου Ηλία Γιαννακόπουλου από την παρουσίαση του βιβλίου του

 

Κυρίες & Κύριοι,

Στο βιβλίο μου «Ουκρανικός Πόλεμος» υπάρχουν 22 κείμενα που γράφτηκαν από την ημέρα έναρξης του πολέμου 24/02/22 μέχρι και τις αρχές Ιουνίου.

 

Τα κείμενά μου είναι δύσκολο να καταταγούν σε κάποιο γραμματειακό είδος. Κινούνται ανάμεσα στο άρθρο, την επιφυλλίδα και το δοκίμιο. Σκοπός τους δεν είναι να επιβάλουν μία άποψη, αλλά να ενημερώσουν και φωτίσουν τις πλευρές ενός φαινομένου – γεγονότος, του Ουκρανικού πολέμου, που από την φύση του έτσι κι αλλιώς είναι πολυεπίπεδο.

Η δυσκολία μου ήταν να μπορώ να ερμηνεύω σωστά το γεγονός του συγκεκριμένου πολέμου μέσα από τις αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες από το πολεμικό μέτωπο αλλά κι από τις φανερές ή αφανείς επιδιώξεις των εμπόλεμων χωρών. Και όπως γνωρίζετε η προπαγάνδα σε έναν πόλεμο ανθοφορεί ευρέως για αυτονόητους λόγους.

Από την άλλη πλευρά υπήρχε ο φόβος να διολισθήσω σε υποκειμενικές αξιολογήσεις των γεγονότων αφού η αντικειμενική κρίση προϋποθέτει σαφή γνώση των συμβάντων αλλά και την δύναμη να υπερβαίνεις τις ιδεολογικές, πολιτικές ή εθνικές αγκυλώσεις και εξαρτήσεις. Το αν το κατάφερα θα το διαπιστώσετε με την ανάγνωσή του. Η αντικειμενικότητα κατέστη ακόμη πιο δύσκολη, αφού από την αρχή του πολέμου η ελληνική κοινή γνώμη διχάστηκε τόσο για τα αίτια όσο και για την θέση της Ελλάδας έναντι των εμπολέμων.

Στις παραπάνω δυσκολίες – που κάποιοι αυστηροί κριτές τις θεώρησαν ως απαγορευτικό στοιχείο για την αντικειμενική αξιολόγηση ενός πολέμου που βρίσκεται «εν τω γίγνεσθαι»- μπορεί να προστεθεί και η ανέλπιστη διάρκειά του. Όλοι υποστήριζαν πως αυτός ο πόλεμος θα ήταν για την Ρωσία ένας υγιής περίπατος, ένα παιχνίδι «εν ου παικτοίς». Γι’ αυτό πολλοί μού καταλόγισαν βιασύνη για την συγγραφή ενός βιβλίου που πραγματεύεται έναν πόλεμο εν εξελίξει που το σήμερα ακυρώνει το χθες και το αύριο μόνον εικάζεται. 

 

Πολλοί είναι αυτοί που διατείνονται πως η σωστή αντικειμενική κρίση και ερμηνεία ενός πολέμου επιτυγχάνεται κι από την χρονική απόσταση που πρέπει να υπάρχει από αυτόν. Κι αυτό γιατί έτσι αποφεύγονται οι τυχόν ενθουσιασμοί ή απογοητεύσεις από την πορεία του πολέμου. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν μπορούν να αφεθούν όλα στο τέλος του πολέμου, χωρίς τον καθημερινό σχολιασμό που άμεσα ή έμμεσα αποτυπώνει τους ψυχικούς κραδασμούς, τις κοινωνικές ανησυχίες και τους πνευματικούς προβληματισμούς όλων εκείνων που νιώθουν πως ο πόλεμος δεν είναι κάτι που συμβαίνει «αλλού», αλλά δίπλα τους.

Οι δύο παραπάνω σχολές σκέψης και αξιολόγησης του πολεμικού γεγονότος αναδεικνύουν με ενάργεια την διαχρονική αδυναμία της ιστορικής επιστήμης να οριοθετήσει με σαφήνεια εκείνα τα standars (στάνταρς) με βάση τα οποία να περιγράφει, κατανοεί, ερμηνεύει και αξιολογεί τον πόλεμο. Μέχρι να βρεθούν αυτά τα ακλόνητα στάνταρς είμαστε υποχρεωμένοι να παρακολουθούμε από κοντά τα γεγονότα και να αποτυπώνουμε τις κρίσεις μας προσπαθώντας να ισορροπήσουμε στο εκκρεμές Συναίσθημα – Ορθολογισμός.

Ως βασικό ερμηνευτικό εργαλείο, αξιόπιστο αποκωδικοποιητή του «Ουκρανικού Πολέμου» και δεξαμενή σκέψης χρησιμοποίησα την Φιλοσοφία, την Ψυχολογία, την Λογοτεχνία και τις 12 «λογικές πλάνες». Φυσικά από τα παραπάνω εργαλεία δεν θα μπορούσε να απουσιάσει η αρχαία ελληνική σκέψη και κατεξοχήν η θεωρία του πολέμου του Θουκυδίδη. Ο ιστορικός με την σκέψη και τις θέσεις του διαποτίζει όλο το βιβλίο μου και βοηθά τα μάλα στην ερμηνεία και του Ουκρανικού πολέμου.

         Κυρίες & Κύριοι,

Ο πόλεμος εκτός από τα αυτονόητα – απώλεια ανθρώπινων ζωών, πρόσφυγες, υλικές καταστροφές και οικονομική καθίζηση – συνιστά και μία Ηθική παρεκτροπή που σκιάζει τον πολιτισμό μας και κηλιδώνει τα πνευματικά μας επιτεύγματα.

Οι καιροί επιτάσσουν να εφεύρουμε εκείνους τους μηχανισμούς για να προλαβαίνουμε και να σταματάμε τον πόλεμο και να μην λειτουργούμε ως υπνοβάτες όπως περιγράφονται οι Μεγάλες δυνάμεις στο ομώνυμο έργο του Κρίστοφερ Κλαρκ, που δεν πρόσεξαν γεγονότα καταφανή που ήταν μπροστά τους  τα υποτίμησαν και τα έθεσαν εκτός του διπλωματικού και πολιτικού του πεδίου. Αποτέλεσμα αυτής της υπνοβασίας ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος τις συνέπειες του οποίου άργησαν να αντιληφθούν. Κάτι παραπλήσιο θυμίζουν και οι σύγχρονοι ηγέτες που οι διπλωματικοί τους ελιγμοί μοιάζουν με μία γιγαντιαία άσκηση στην «θεωρία των παιγνίων».

Είναι, λοιπόν, προφανές πως «υπνοβατούμε» όπως τότε – παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου – που κανείς δεν φανταζόταν στα σαλόνια της Βιέννης, του Βερολίνου και του Παρισιού πως η δολοφονία ενός αρχιδούκα θα οδηγούσε στο κολαστήριο του Δυτικού Μετώπου στην γραμμή αντιπαράθεσης του Μάρνη.

Η προσομοίωση με τον Ουκρανικό Πόλεμο μάς βοηθά να κατανοήσουμε πως η «ρευστότητα στο παγκόσμιο γεωπολιτικό περιβάλλον προσφέρει ευρύ πεδίο ελιγμών σε άτομα υψηλής ψυχοσυναισθηματικής επικινδυνότητας και φόρτισης». Βοηθά, επίσης, την επιστήμη της ατομικής και κοινωνικής ψυχολογίας να κατανοήσουν πως το ευρύ κοινό εκλαμβάνει ως απολύτως φυσιολογικό τον λαϊκίστικο τρόπο διάχυσης του εσωτερικού ψυχισμού με την μορφή πολιτικής παρέμβασης ατόμων και πολιτικών ηγετών που φιλοδοξούν να ποδηγετήσουν την κοινή γνώμη που ενίοτε τους ακολουθεί τυφλά και άκριτα.

 

Αμετάθετο, λοιπόν, χρέος όλων μας είναι να ξανακτίσουμε τον κόσμο σε καινούρια θεμέλια όπου ο πόλεμος θα απορρίπτεται ως μέσο επίλυσης των διαφορών λαών και κρατών. Γι’ αυτό είναι αναγκαίο να επιλέξουμε ή τις θέσεις του Πλάτωνα που αναζητούσε την ερμηνεία του Όντος και του κόσμου (Κόσμος των Ιδεών) ή να συνταχθούμε με την θέση του Μαρξ που διακήρυσσε πως αξιολογικά υπέρτερον είναι η αλλαγή του κόσμου και όχι η ερμηνεία του μόνον.

Εμείς ως υπέρμαχοι της διαλεκτικής και της σύνθεσης θα αναζητήσουμε την αλλαγή του κόσμου που προϋποθέτει όμως την βαθύτερη ερμηνεία του.Διαφορετικά εκείνο που μένει είναι αυτό που έγραψε ο ποιητής Κώστας Μόντης ως π ρ ο σ ε υ χ ή:

"Η μόνη λύση,Κύριε, είναι να κάνεις τα βόλια να μην σκοτώνουν,η μόνη λύση,Κύριε,είναι να τα στειρώσεις γιατί εμείς θα εξακολουθούμε οπωσδήποτε να πυροβολούμε".

 

^­   * Η εισήγηση και η παρουσίαση του βιβλίου «Ουκρανικός Πόλεμος» έλαβαν χώρα την 1^η Νοεμβρίου 2022 στην αίθουσα Τσιτσάνη στα Τρίκαλα. Ομιλητές οι πρώην βουλευτές: 1. Ηλίας Βλαχογιάννης, 2. Χρήστος Μαγκούφης, 3. Χρήστος Σιμορέλης.Συντονιστής ο δημοσιογράφος Λάζαρος Μάμαλης.