Ο παραλογισμός του κόσμου μας και η Ευθύνη μιας Εξίσωσης

 

Πέρασαν 77 χρόνια από την ρίψη της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι (6 & 9 Αυγούστου 1945). Ωστόσο το έγκλημα αυτό κατά της ανθρωπότητας φαίνεται πως δεν συνέτισε τους ταγούς του κόσμου.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία , η όξυνση των σχέσεων Κίνας – ΗΠΑ αλλά και πολλά άλλα περιφερειακά πεδία διακρατικών αντιπαραθέσεων θέτουν σε δοκιμασία τον ορθολογισμό των ανθρώπων, την ειρηνική συνύπαρξη, αλλά και την ικανότητά τους να διαχειρίζονται ειρηνικά και με διάλογο τις αντιθέσεις τους.

Έχει ευθύνη η Επιστήμη;

Η επιστήμη, ως φορέας του ορθολογισμού, βάλλεται πανταχόθεν και αμφισβητείται ο ρόλος της στον αναπροσανατολισμό της σκέψης του ανθρώπου. Δεν λείπουν και εκείνοι που μέμφονται την επιστήμη και την Γνώση γενικότερα ως τις βασικές αιτίες της ηθικής κατάπτωσης του ανθρώπου.

Αποτελεί παραδοξότητα στην εποχή του τηλεσκοπίου Webb να εκτοξεύονται απειλές για πυρηνικό πόλεμο και να κυριαρχούν ως ήχος οι υλακές πολέμου με πρόσχημα τους πολυποίκιλους αναθεωρητισμούς.

Το μέγεθος της παραδοξότητας εντείνεται στο βαθμό που ενώ η επιστήμη αναζητά το στοιχείο ή το φυσικό φαινόμενο που πυροδότησε την δημιουργία του κόσμου, την ίδια στιγμή κάποιοι ηγετίσκοι απεργάζονται την καταστροφή του κόσμου με την απειλή ενός νέου πυρηνικού πολέμου.

Η ουδετερότητα της επιστήμης δεν πείθει και όλοι αναθεματίζουν την εξίσωση του Αϊνστάιν E=m.c². Αυτή φταίει για την βόμβα του 1945, 6 Αυγούστου. Στην πυρά η Επιστήμη.

Όταν, όμως, οι άνθρωποι αδυνατούν να εκμεταλλευτούν την επιστήμη ως τρόπο σκέψης και οι ηγέτες την χρησιμοποιούν ως εργαλείο εξουσίας  (προσωπικής/κρατικής) και επίδειξης δύναμης, τότε δεν υποσκάπτεται μόνον το πλαίσιο της ατομικής προόδου αλλά και της διεθνούς συνεργασίας.

Η γνώση είναι δύναμη και εξαρτάται από την βούληση και τους σχεδιασμούς του ανθρώπου ως έλλογου όντος αν θα διευκολύνει την πρόοδό του ή την καταστροφή του. Φυσικά ο άνθρωπος κινδυνεύει περισσότερο από την άγνοια και την κακή χρήση της γνώσης. Στην ζωή τίποτα δεν είναι σύμβολο του απόλυτου καλού ή κακού. Πάντοτε το ένα ενυπάρχει ως στοιχείο στο αντίθετό του σύμφωνα και με το «νόμο» του Γιν – Γιανγκ. Η δυαδικότητα ως στοιχείο χαρακτηρίζει απόλυτα την λειτουργία του σύμπαντος.

Ο νόμος της δύναμης

Ο πολυπολικός κόσμος μας αντί να αναδείξει την αναγκαιότητα της συνεργασίας και της ανεκτικότητας επωάζει την δυσπιστία στην διαφορετικότητα και τον Φόβο – Μίσος στον «άλλο».

Αδυνατούμε ως παγκόσμια κοινότητα να συνειδητοποιήσουμε την κοινή μας ρίζα και να αποδεχτούμε το αβέβαιο της ύπαρξής μας. Η «γήινη» ταυτότητά μας τροφοδοτεί την πλεονεξία και τον ναρκισσισμό μας αντί να τρέφει την ταπεινότητα και την μετριοφροσύνη.

Ο νόμος της δύναμης φαίνεται πως υπερισχύει έναντι του δικαίου και της ηθικής. Το έσω τέρας νικά κατά κράτος κάθε αξία και ιδανικό που εξυψώνουν τον άνθρωπο.

Ο διάλογος Αθηναίων – Μηλίων δεν καταφάσκει υποχρεωτικά υπέρ της «Ηθικής της Δύναμης». Ο Θουκυδίδης στον ιστορικό αυτόν διάλογο καταγράφει την διαπιστωμένη ιστορική πραγματικότητα και δεν μιλά «δεοντολογικά» (Το δέον γενέσθαι). Ό,τι καταγράφεται ως ιστορική πρακτική από μέρους των δυνατών δεν σημαίνει πως συνιστά και πρόταση για την χρήση δύναμης («Οι δυνατοί πράττουν όσα του επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν»).

Η θεωρία του Νίτσε για «Δύναμη» παρερμηνεύθηκε και στην εφαρμογή της γέννησε πολιτικά τέρατα και ανθρωποκτόνες συμπεριφορές. Αυτές οι τερατογενέσεις συνιστούν το όνειδος του ανθρώπου ως έλλογου όντος και του ηθικού πολιτισμού του.

Η πολυπολιτισμικότητα

Στο άμεσο μέλλον οι κοινωνίες θα αντιμετωπίσουν το κυρίαρχο πρόβλημα της πολυπολιτισμικότητας. Ο Γ. Παπανδρέου ως υπουργός Παιδείας είχε επισημάνει χαρακτηριστικά:

«Πηγαίνουμε προς μια διεθνή πολυπολιτισμική πραγματικότητα ή περιχαρακωνόμαστε σε μια μονοεθνοτική αντίληψη που η ακραία της μορφή προωθεί ουτοπία της εθνικής καθαρότητας;»

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα – που συνιστά και μία μορφή εθνικής αυτογνωσίας – θα διευκολύνει ή θα δυσκολέψει τον διεθνή διάλογο, τον σεβασμό στην διαφορά, την δημοκρατία, τον πλουραλισμό, την ελευθερία έκφρασης και την διεθνή ειρήνη.

Το μέλλον του ανθρώπου εδράζεται στην βούληση της ανθρωπότητας να σκέπτεται και να δρα με στόχο την προσωπική ανέλιξη και την κοινωνική πρόοδο.

Είμαστε καταδικασμένοι ως ανθρώπινο είδος να εξελιχθούμε και ως ανθρωπότητα να συνυπάρχουμε με τις αντιθέσεις μας. Ωστόσο, καμία συμπαντική δύναμη ή κοσμογονική αρχή δεν εξασφαλίζει υποχρεωτικά και αμετάκλητα την σωτηρία του ανθρώπου ως βιολογικού όντος. Η επιβίωσή μας και η ποιότητα του πολιτισμού μας είναι προϊόν και δικών μας επιλογών.

Η κοσμογονική αρχή της «Παλιντόνου Αρμονίας» μπορεί να μάς διδάξει πολλά. Ο Ηράκλειτος είναι πάντα επίκαιρος.

 

^­­*Διαβάστε στο blog μου ΙΔΕΟπολις τα σχετικά άρθρα: 1.«Γιατί σκοτώνει ο άνθρωπος;», 2.«Περί Πολέμου: Ερωτήματα χωρίς απαντήσεις» και το βιβλίο μου «Ουκρανικός πόλεμος».