Οι μεγάλες διαψεύσεις για την αποτροπή του Πολέμου και οι ευθύνες του «Ανθρωπάκου» του Ράϊχ

«Δεν θέλεις να γίνεις αετός, Ανθρωπάκο και γι’ αυτό κατασπαράζεσαι από τα όρνια. Φοβάσαι τους αετούς, γι’ αυτό ζεις σε κοπάδια… Τα όρνια έγιναν οι Ηγέτες σου ενάντια στους αετούς, που ήθελαν να σε οδηγήσουν σε μακρινές καλύτερες χώρες… Κι ακόμη σε δίδαξαν να  βροντοφωνάζεις, «Ζήτω το μεγάλο όρνιο»…Τώρα πεινάς και πεθαίνεις μαζικά… Ρωτάς ξανά και ξανά τις ίδιες ερωτήσεις: «Καινούργιος, πιο φριχτός πόλεμος ξέσπασε, ακριβώς μετά τον πόλεμο που θα έβαζε τέρμα σ’ όλους τους πολέμους. Τι πρέπει να κάνουμε;».(«Άκου Ανθρωπάκο!», Βίλχελμ Ράϊχ)

Κάπως έτσι απάντησε ο Βίλχελμ Ράϊχ το 1946 στον διαχρονικό «Ανθρωπάκο» που αναζητούσε τρόπους αποτροπής ενός νέου πολέμου, μετά την φρικτή εμπειρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1940-44). Έκτοτε η ανθρωπότητα, αλλά και οι ειδικοί αναζητούν εκείνον τον τρόπο για να μην ξαναβιώσει τις συνέπειες ενός ακόμη πολέμου. Οι προτάσεις που διατυπώθηκαν φάνηκαν ή αποδείχτηκαν «επιεικώς» ατελέσφορες, αφού ο τελευταίος που ζούμε ακύρωσε τα πάντα. Έτσι το ερώτημα «ποιος φταίει» για τους πολέμους πλανάται πάντα εφιαλτικά, όπως και το παράλληλο «Τι μπορούμε να κάνουμε για να τον καταργήσουμε»ως ανθρώπινη «επινόηση»;

Ίσως στα παραπάνω ερωτήματα να ταιριάζει κάπως παραλλαγμένη η διαπίστωση του Μαρξ «Αξία δεν έχει να ερμηνεύσουμε τον πόλεμο, αλλά να τον καταργήσουμε». Ιστορικά δόθηκαν πολλές και πειστικές ερμηνείες για το βαθύτερο αίτιο του πολέμου, αλλά καμία θεραπεία αυτής της αιτίας δεν στάθηκε αποτελεσματική. Οπότε με μελαγχολία η ανθρωπότητα σκέπτεται αν η μοίρα της είναι ο «πόλεμος» ή η αιτιολόγησή του είναι λανθασμένη γι’ αυτό η «ίαση» και «κατάργησή» του είναι αδύνατη. Μία γρήγορη περιδιάβαση θα αναδείκνυε τις μεγάλες  διαψεύσεις…

Οι μεγάλες διαψεύσεις

Ηρόδοτος – Θουκυδίδης

Στην ομάδα αυτή ανήκει και το δίδυμο των μεγάλων ιστορικών, του Ηροδότου και του Θουκυδίδη που θεώρησαν πως η ανθρώπινη «ανοησία» ή «παράνοια» συνιστούν την πρωτογενή αιτία του πολέμου: «Ουδείς γαρ ούτως ανόητος εστί όστις πολέμου προ ειρήνης αιρέεται» (Ηρόδοτος) // «Οις μεν αίρεσις γεγένηται τ’ άλλα ευτυχούσι, πολλή άνοια πολεμήσαι∙…»(Θουκυδίδης), (Είναι ανοησία να πολεμάς, αν υπάρχει η επιλογή και τα άλλα πάνε καλά). Τελικά αποδείχτηκε πως ο πόλεμος όχι μόνον δεν είναι τέκνον του ανθρώπινου παραλογισμού, αλλά προϊόν ενός  ψυχρού ορθολογισμού και λογικών υπολογισμών.

Αϊνστάιν

Στο δίδυμο των μεγάλων διαψεύσεων εντάσσεται και ο Αϊνστάιν με τον Φρόϋντ, όταν σε επιστολές που αντάλλαξαν το 1932 για την αποτροπή του πολέμου, στάθηκαν προβληματισμένοι κι αμήχανοι στην διατύπωση μιας πειστικής και ακριβούς πρότασης αποφυγής – κατάργησης του πολέμου. Ειδικότερα ο Αϊνστάιν πρότεινε: «Καταλήγω έτσι στο πρώτο μου αξίωμα: η αναζήτηση της διεθνούς ασφάλειας προϋποθέτει ότι κάθε κράτος θα απαρνηθεί, μέσα σε ορισμένα όρια την ελευθερία δράσης τους, δηλαδή την κυριαρχία του». Αν με αυτήν την πρόταση το 1932 εννοούσε τον σημερινό Ο.Η.Ε., τότε θα ένιωθε μεγάλη απογοήτευση. Η δεύτερη πρότασή του συνιστά απάντηση σε μια αιτιολόγηση του πολέμου. Κι αυτό σημαίνει απλοϊκά: Λάθος γνωμάτευση > λάθος θεραπεία.

Ειδικότερα ο Αϊνστάιν αιτιολογώντας τον πόλεμο τόνιζε: «Γιατί ο άνθρωπος έχει μέσα του την επιθυμία να μισεί και να καταστρέφει». Στην αιτία αυτή προτείνει ως «ίαση» την ψυχική ολοκλήρωση του ανθρώπου, που, ωστόσο, η πραγμάτωσή του ή είναι ανέφικτη ή άκρως αναποτελεσματική ως μέτρο κατάργησης του πολέμου. «Υπάρχει κάποια δυνατότητα να κατευ-θύνουμε την ψυχική εξέλιξη των ανθρώπων έτσι, ώστε να γίνουν ικανοί να αντιστέκονται στην ψύχωση του μίσους και της καταστροφής;».

Φρόϋντ

Σε τελευταία ανάλυση ο Αϊνστάιν θεωρεί πως πιο αρμόδιος για το θέμα είναι ο Φρόϋντ, που οι απαντήσεις του, ωστόσο, είναι θολές και αναποτελεσματικές. Κι αυτό γιατί θεωρεί πως το θέμα αυτό ανήκει περισσότερο στους πολιτικούς. Ειδικότερα προτείνει, όχι καθαρά βέβαια, την «αγάπη» και τους «συναισθηματικούς δεσμούς» ως ίαση. «Η ιδεώδης συνθήκη θα ήταν φυσικά μια ανθρώπινη κοινότητα που θα είχε υποτάξει τη ζωή των παθών της στη δικτατορία του λόγου… Αλλά κατά πάσα πιθανότητα αυτή είναι μια ουτοπική ελπίδα».

Ίσως η μόνη του – εφικτή – πρόταση είναι να αποδεχτούμε τον πόλεμο ως μία αναγκαιότητα κι ανάλογα να ρυθμίσουμε τις ζωές μας. Οποία απογοήτευση, όμως, από τον πατέρα της ψυχανάλυσης «Γιατί αγανακτούμε τόσο ενάντια στον πόλεμο, εσείς και εγώ και τόσοι άλλοι, γιατί δεν τον θεωρούμε σαν μια από τις πολλές και θλιβερές συμφορές της ζωής;».

Η τελική του υπόμνηση – πρόταση συνιστά μία αποδοχή της πραγματικότητας της φύσης του ανθρώπου και της κοσμικής τάξης της ανθρωπότητας, «Όσο υπάρχουν αυτοκρατορίες και έθνη, που είναι έτοιμα να εξοντώσουν αλύπητα τα άλλα, αυτά τα άλλα οφείλουν να προετοιμάζονται για τον πόλεμο». Σε αυτήν την διαπίστωσή του το μόνο που αντιπροτείνει στην επιστολή του προς τον Αϊνστάιν είναι το: «Όλα όσα προωθούν την εξέλιξη του πολιτισμού εργάζονται και ενάντια στον πόλεμο».

Στο τέλος της επιστολής και ο ίδιος ομολογεί την απογοήτευσή του για τις προτάσεις του, όπως νιώθουμε και εμείς.

«Σας χαιρετώ εγκάρσια και σας ζητώ συγγνώμη αν οι παρατηρήσεις μου σας απογοήτευσαν»

Το χρέος μας

Επειδή, όμως, στην εποχή μας δεν μπορούμε να θυσιάσουμε στον Δία και στον εκηβόλο Απόλλωνα για να μάς απαλλάξει από τον πόλεμο, χρέος μας είναι να εστιάσουμε στις δικές μας ατομικές ευθύνες. Ευθύνες που σχετίζονται με τον τρόπο που σιωπηλά ή ηχηρά τροφοδοτούμε την επιθετικότητα των ηγετών μας στο όνομα κάποιων ακαθόριστων εθνικών συμφερόντων.

Κάποιοι ηγέτες εκμεταλλεύονται τον αγνό πατριωτισμό κάποιων πολιτών και σέρνουν τα έθνη σε πολέμους με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον της ανθρωπότητας, ξεχνώντας πως

«Ο πόλεμος δεν καθορίζει ποτέ ποιος θα έχει δίκιο∙ καθορίζει μόνο το ποιος θα επιζήσει»..(Ράσελ)

Πόση δύναμη, όμως, χρειάζεται να εναντιωθείς στις πλάνες των συμπατριωτών σου και στην προπαγάνδα των ηγετών σου; Πόση αντοχή χρειάζεται για να δεχτείς την μομφή του αντι-πατριώτη;

«Είναι σπουδαίο να αγαπάς τον τόπο σου, τον πολιτισμό, το κλίμα, την ιστορία του∙ αλλά είναι μεγαλύτερο δείγμα πατριωτισμού το να αντιπαρατίθεσαι στους δικούς σου όταν νομίζεις ότι έχουν άδικο»

(Αμιντάϊ, Εβραίος ποιητής)

Πόσο μπορούμε να υπερβούμε τον «Ανθρωπάκο», που κρύβουμε μέσα μας και να γίνουμε «αετοί» και όχι προσκυνητές – λάτρεις της αρπακτικότητας του «Μεγάλου όρνιου» (Ράϊχ);

Αν όχι τότε δεν μένει τίποτα άλλο παρά να συνταχθούμε με την παρακάτω θλιβερή διαπίστωση του Φρόϋντ.

«Homo homini lupus»∙ ποιος έχει το θάρρος μετά από όλες τις εμπειρίες της ζωής και της ιστορίας να αμφισβητήσει αυτή τη φράση; Αν αναλογιστούμε τις φρικαλεότητες της μετανάστευσης των λαών, των εισβολών των Ούνων, των Μογγόλων, του Τζένγκις Χαν και του Ταμερλάνου… και ακόμη τις ωμότητες του τελευταίου παγκοσμίου πολέμου, θα αναγκαστούμε να υποκλιθούμε ταπεινά μπρος στην ορθότητα αυτής της άποψης», («Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας»).

«Μην εμπιστεύεσαι τον άνθρωπο, μεγάλε θεέ! Μην του δίνεις περισσότερη δύναμη έως ότου μάθει να χρησιμοποιεί καλύτερα την λίγη που έχει τώρα»

(Έμερσον)

Η παραπάνω παράκληση – προτροπή του Έμερσον αναδεικνύει τη σχέση του πολέμου με την «δύναμη» του ανθρώπου. Μία δύναμη που χρησιμοποιείται καταχρηστικά εις βάρος του ίδιου του ανθρώπου και όχι δημιουργικά υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης και της προόδου. Μία δύναμη που την εκχωρούμε σε άφρονες ηγέτες επ’ ωφελεία σκοτεινών σκοπιμοτήτων και αδιαφανών διαδικασιών. Το ανησυχητικό, βέβαια, είναι, ότι λατρεύει και επευφημεί αυτούς τους Ηγέτες που θυσιάζουν το ανθρώπινο αίμα στο κολαστήριο του πολέμου, αναδεικνύοντας έτσι το μεγάλο «Ανθρωπάκι»  που κρύβεται σε κάθε άνθρωπο.

Από τα πράγματα, λοιπόν, τίθενται οι ευθύνες του κάθε ανθρώπου χωριστά για τον πόλεμο, αλλά και το χρέος του για την αποτροπή του. Του πολέμου που φαίνεται να γράφει την δική του «ιστορία», ανεξάρτητα από τη βούληση του ανθρώπου. Έχει τη δύναμη να τον αποτρέψει ή είναι εγκλωβισμένος στην «μικρότητά» του και στην αδυναμία  ή απροθυμία να συνειδητοποιήσει την δύναμή του;

Οι Ευθύνες του  « Α ν θ ρ ω π ά κ ο υ »

«Αφήνεις τους ανθρώπους της εξουσίας να αναλάβουν δύναμη για το «καλό του Ανθρωπάκου»… Δίνεις στους ανθρώπους της εξουσίας, ή σε ανθρώπους με κακόβουλες προθέσεις τη δύναμη να σ’ αντιπροσωπεύουν. Και πολύ αργά ανακαλύπτεις ότι πάντα είσαι το κορόιδο»(«Άκου Ανθρωπάκο», Ράϊχ)

Ο Βίλχελμ Ράϊχ στο εμβληματικό του έργο «Άκου Ανθρωπάκο», αποπειράται να αναδείξει τις ευθύνες του ανθρώπου για τον πόλεμο επισημαίνοντας ταυτόχρονα και τον τρόπο υπέρβασής του μέσα από έναν εικονικό διάλογο. Και όλα αυτά το 1946-47 (χρόνος γραφής και έκδοσης του έργου) και μετά από την εμπειρία και τα τραυματικά βιώματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1940-44). Μία καταγραφή – σύντομη και επιλεκτική – ίσως θα βοηθούσε το βάθος αλλά και την αποτελεσματικότητα των προτάσεων του Ράϊχ για την αποτροπή του πολέμου στο βαθμό που ο «Ανθρωπάκος» με την σιωπή του και την συναίνεσή του τροφοδοτεί το «Μεγάλο όρνιο» (Ηγέτες, πόλεμος) και όχι τον «Αετό» (Ειρήνη, πρόοδος).

Αρχικά δίνονται από τον συγγραφέα οι βασικές συντεταγμένες του «Ανθρωπάκου» που τον καθιστούν άθελά του «συνένοχο» του πολέμου και αιώνιο θύμα των άφρονων Ηγετών του από τους οποίους αντλεί δύναμη για αυτοεπιβεβαίωση.

«Ο Ανθρωπάκος… συγκαλύπτει την μικρότητά του και τη στενότητά του με ψευδαισθήσεις δύναμης και μεγαλεία, με τη δύναμη και το μεγαλείο άλλων. Είναι περήφανος για τους μεγάλους στρατηγούς του, μα όχι περήφανος για τον εαυτό του»

Του καταλογίζει, επίσης, πως λειτουργεί μόνον ως καταναλωτής και πατριώτης «Θέλεις μόνο να είσαι καταναλωτής και πατριώτης». Επίσης επισημαίνει τον διαρκεί φόβο του που τον οδηγεί σε κραυγές και όχι σε μια ορθολογική αποτίμηση της θέσης του. «Κραυγάζεις, επειδή φοβάσαι».

Αποτέλεσμα όλων αυτών των ιδιοτήτων του η λατρεία των τυράννων και η επώαση μιας αντι-ανθρώπινης συμπεριφοράς. Στο σημείο αυτό ο Ράϊχ επισημαίνει τις διαφορετικές επιλογές που θα μπορούσε να κάνει ο «Ανθρωπάκος» του, που ωστόσο στράφηκε σε άλλες ανθρωποβόρες.

«Είχες να διαλέξεις μεταξύ της πνευματικής ανύψωσης στον Υπεράνθρωπο του Νίτσε και της εξευτελιστικής κατάπτωσης του Υπάνθρωπου του Χίτλερ. Φώναξες “Χάϊλ και διάλεξες τον Υπάνθρωπο”»

«Τι πρέπει να κάνω λοιπόν;»

Στο σκληρό σφυροκόπημα του Ράϊχ ο «Ανθρωπάκος» αντιτείνει το ερώτημα «Τι πρέπει να κάνω λοιπόν; Μισώ τον πόλεμο. Τι πρέπει να κάνω για να γίνω φορέας της ανθρώπινης κοινωνίας;».

Η απάντηση είναι απλή έστω κι αν κινείται σε ένα ευκταίο επίπεδο. Του προτείνει να ασχολείται με τα ειρηνικά του έργα και να πάψει να λατρεύει τους ηγέτες του. «Να οργώνεις τα χωράφια σου, να καρφώνεις με το σφυρί σου… να γράφεις άρθρα για τα γεγονότα της ημέρας, να διεισδύεις ακόμα βαθύτερα στα μυστικά της φύσης».

Στις αντιρρήσεις του «Ανθρωπάκου» που εξομολογείται πως αναγκάζεται να πολεμήσει λόγω της δύναμης των ανωτέρω του, της εξουσίας, ο Ράϊχ τού υπενθυμίζει πως:

«Σε τραβάνε στον πόλεμο και καταστρέφουν το χωράφι σου και το εργοστάσιό σου, γιατί όταν τα κάνουν αυτά εσύ βροντοφωνάζεις, Ζήτω ο πρίγκηπας καμαρωτός, ο Ιππότης…».

Στις συνεχείς αντιρρήσεις του «Ανθρωπάκου» για την αδυναμία του να διαφοροποιηθεί και να αντιταχθεί στην αναγκαιότητα της εξουσίας και στη δύναμή της ο Ράϊχ διατυπώνει τη τελική του πρόταση για τη στάση του ανθρώπου απέναντι στην προοπτική ανατροπής του πολέμου.

«Εξαρτάται αποκλειστικά από σένα, Ανθρωπάκο,

αν θα σε πάρουν ή όχι στον πόλεμο. Ας ήξερες μόνο ότι δουλεύεις για την ζωή και όχι για τον θάνατο. Ας ήξερες μόνο ότι όλα τα ανθρωπάκια στη γη είναι ακριβώς σαν εσένα»

Και αλλού προχωρεί σε μία πιο ρηξικέλευθη πρόταση, έστω κι αν ενέχει στοιχεία υπερβατικότητας και αγγίζει τα όρια του ουτοπικού.

«Φράξε ένα χωράφι έξω από κάθε πόλη της γης και άφησε μέσα τους διπλωμάτες και τους στρατάρχες να σκοτώνουν προσωπικάο ένας τον άλλο»

Ως αντιστάθμισμα στην ιδιότητα του «πατριώτη» που κυοφορεί τον πόλεμο, ο Ράϊχ αντιπροτείνει κάτι άλλο πιο ανθρώπινο και πιο οικουμενικό…

«Η αγάπη, η δουλειά και η γνώση δεν έχουν πατρίδα, δεν ξέρουν τελωνειακούς σταθμούς και δεν φοράνε στρατιωτικές στολές. Είναι διεθνείς κι αγκαλιάζουν όλη την ανθρωπότητα»

Οι ευθύνες του Ο.Η.Ε.

Ωστόσο, ο τελευταίος πόλεμος δεν ανέδειξε τις διαχρονικές ευθύνες μόνον του «Ανθρωπάκου» του Ράϊχ, αλλά και την αναποτελεσματικότητα των διεθνών οργανισμών στην αποτροπή του. Ο Ο.Η.Ε. που ιδρύθηκε μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (24/10/1945) με σκοπό την ασφάλεια και την διεθνή ειρήνη – συνεργασία, απέτυχε παταγωδώς να προβλέψει ή να αποτρέψει έναν προαναγγελθέντα πόλεμο στην Ευρώπη που υπήρξε το πεδίο μάχης δύο φορές στον αιώνα που έφυγε. Οι πλατωνικές διακηρύξεις του περί ειρήνης και τα ψηφίσματά του δεν εισακούγονται ούτε εφαρμόζονται. Η χώρα μας έχει πικρή εμπειρία από την αναποτελεσματικότητά του. Το ίδιο αναποτελεσματικό στάθηκε και το Συμβούλιο Ασφαλείας, αφού οι ισορροπίες μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων ακυρώνουν το έργο του. Θα ήταν μία κίνηση αξιοπρέπειας και υπηρεσίας στην διεθνή ειρήνη η παραίτηση του κ. Γκουτιέρες συνοδευόμενη από την καταγγελία της ιταμότητας όσων χρησιμοποιούν τον πόλεμο ανερυθρίαστα προς εξυπηρέτηση των εθνικών τους συμφερόντων.

Τα κινήματα ειρήνης

Εξίσου, όμως, περιορισμένου «βεληνεκούς» αποδείχτηκαν και τα κινήματα ειρήνης σε διεθνές επίπεδο, αφού πέραν μιας πρόσκαιρης ευαισθητοποίησης των λαών δεν κατόρθωσαν τίποτα περισσότερο. Η πίεση που άσκησαν ήταν μηδαμινή και πολλές φορές κατηγορήθηκαν για ιδεολογική εξάρτηση και για εξυπηρέτηση κομματικών σκοπιμοτήτων. Το «μείζον», η εσωτερική μεταμόρφωση των ανθρώπων προς ειρηνική συνεργασία και η πίεση προς τους ηγέτες να αποφεύγουν τη βία ως τρόπος επίλυσης των διακρατικών διαφορών, δεν καρποφόρησε. Πολλές φορές φαίνεται πως οι καλές προθέσεις δεν είναι αρκετές να ακυρώσουν το πνεύμα του πολέμου που καραδοκεί σε κάθε γωνιά της γης μας.

Η σιωπή των διανοουμένων

Ηχηρή, επίσης, στον Ουκρανικό πόλεμο ήταν και η «σιωπή»των πνευματικών ανθρώπων. Δεν γνωρίζω αν αυτή ήταν μία συνειδητή επιλογή και προϊόν της συνειδητοποίησης πως κανείς πλέον δεν τους «ακούει» ή εγκλωβίστηκαν στα παραδοσιακά τους στερεότυπα να απέχουν από δηλώσεις και πράξεις που ενέχουν και πολιτική χροιά. Άλλοι τούς καταλογίζουν ιδεολογική μονομέρεια που λειτουργεί υπέρ της επιθετικότητας της Ρωσίας, αφού αν τον πόλεμο τον διεξήγαγε άλλη χώρα (Η.Π.Α., Ισραήλ) η φωνή τους και ο καταγγελτικός τους λόγος θα ήταν πιο ισχυρός και συνεχής. Μέσα σε αυτήν την υποψία βυθισμένοι έχασαν μία ευκαιρία να ορθώσουν το ανάστημά τους και να διαμορφώσουν συνειδήσεις φιλειρηνικές και ανθρώπινες. Μπορούν οι πνευματικοί μας άνθρωποι πλην της ιδιότητας του «πνευματικού» να γίνουν και «πολίτες» - διαπαιδαγωγοί του πλήθους.

Η Τέχνη

Αλλά και η Τέχνη με την ευρύτερη έννοια του όρου (Μουσική, Θέατρο, Ποίηση…) φάνηκε απούσα στον τωρινό πόλεμο σε σύγκριση με άλλους παρόμοιους πολέμους. Εκτός κάποιων ηχηρών εξαιρέσεων οι δημιουργοί εσίγησαν μπροστά στον απρόβλεπτο πόλεμο, αφού καμία λογική και ηθική δεν μπορεί να τον δικαιολογήσει. Το μόνο που έκανε έντονη την παρουσία του ήταν το διαδίκτυο που ανέσυρε από το ποιητικό – μουσικό corpus γνωστά ποιήματα και τραγούδια αντιπολεμικού χαρακτήρα. Έστω κι αυτό το στοιχείο είναι καλοδεχούμενο, για να καταδειχθεί πως δεν υπάρχουν «δίκαιοι» και «άδικοι» πόλεμοι, αλλά ότι ο πόλεμος είναι απλά μία παράνοια.

Ενδεικτικά παραθέτω τους στίχους ενός τραγουδιού που ακούστηκε στον πόλεμο του Κόλπου (1990) που είχε απαγορευτεί ακόμη κι από το BBC.

«Οπλισμένα αδέλφια μου/ Υπάρχουν τόσοι διαφορετικοί κόσμοι/ τόσοι διαφορετικοί ήλιοι/  κι εμείς έχουμε μόνον έναν κόσμο/ …Είμαστε ανόητοι που κάνουμε πόλεμο/ Με τα οπλισμένα αδέλφια μας»

(«Μπράδερς ιν Αρμς» (Οπλισμένα Αδέλφια), Ντάϊαρ  Στρέϊτς)

        Αλλά και τους στίχους ενός ποιήματος του Μπρεχτ

«Στρατηγέ, ο άνθρωπος/ είναι χρήσιμος πολύ./ Ξέρει να πετάει, ξέρει να σκοτώνει./ Μόνο που έχει ένα/ ελάττωμα:/ Ξέρει να σκέφτεται»

(«Στρατηγέ το τανκ σου είναι δυνατό μηχάνημα»)

Όσο για τον «Ανθρωπάκο» του Ράϊχ και τον σημερινό άνθρωπο καλό είναι να θυμηθεί πως κάποτε σε ένα περίεργο δικαστήριο ή γιορτή ο λαός στεφάνωσε τον υμνητή της Ειρήνης, τον Ησίοδο και όχι τον υμνητή του πολέμου τον Όμηρο. Το σκεπτικό ήταν αφοπλιστικό:

«Θαυμάσαντες… οι Έλληνες… επήνουν… και εκέλευον διδόναι την νίκην (τω Ομήρω). Ο δε βασιλεύς του Ησίοδου εστεφάνωσεν ειπών δίκαιον είναι τον επί γεωργίαν και ειρήνην προκαλούμενον νικάν, ου τους πολέμους και σφαγάς δεξιόντα»

 

^­                   Χρήσιμα βιβλία και άρθρα:

1.              *  «Άκου Ανθρωπάκο», Βίλχελμ  Ράϊχ

2.             *  «Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας», Σίγκμουντ Φρόϋντ

3.        * «Περί πολέμου: Ερωτήματα χωρίς απαντήσεις», Ηλίας Γιαννακόπουλος, blogspot «ΙΔΕΟπολις»

4.         *«Η «παγίδα» του Θουκυδίδη» και η Ρωσία που βρυχάται», Ηλίας Γιαννακόπουλος, blogspot «ΙΔΕΟπολις»

5.             *  «Περί πολέμου», Ηλίας Γιαννακόπουλος, blogspot  «ΙΔΕΟπολις»

6.    * «Οι παράπλευρες συνέπειες του Πολέμου», Ηλίας Γιαννακόπουλος, blogspot «ΙΔΕΟπολις»

7.        *«Ο πόλεμος στην Ουκρανία και το «Επιχείρημα της Ολισθηρής πλαγιάς», Ηλίας Γιαννακόπουλος, blogspot  «ΙΔΕΟπολις»

8.           * «Δεν θέλω να πεθάνω»: Ένα δάκρυ – βόλι της μικρής Βλάντα από την Ουκρανία, Ηλίας Γιαννακόπουλος, blogspot  «ΙΔΕΟπολις»

9.         * «Ο «αναθεωρητισμός» του Πούτιν και το τέλος της Ευρωπαϊκής αθωότητας», Ηλίας Γιαννακόπουλος, blogspot  «ΙΔΕΟπολις»