Έρωτας και Πολιτική Ορθότητα

  *Ο Έρωτας στον ιστό της  Woke  Culture (κίνημα αφύπνισης)

         

     Δεν είναι λίγες οι φορές που βρεθήκαμε σε φοβερή αμηχανία όταν έπρεπε να συστήσουμε στην παρέα μας ή στους γονείς μας την γυναίκα-κοπέλα που μάς συνοδεύει. Με ποια λέξη να αποδώσεις τη σχέση σου με αυτήν; Μία λέξη που να αποδίδει με πιστότητα το περιεχόμενο της σχέσης και χωρίς να προσβάλλει ούτε τον τυχόν συντηρητισμό της γυναίκας συνοδού αλλά ούτε και την κυρίαρχη ηθική της κοινωνίας ή ακόμη και τον πουριτανισμό κάποιων, έστω και ελάχιστων.

         “Από εδώ μία φίλη μου”. Η συνήθης αυτή παρουσίαση μπορεί να λύνει πολλά προβλήματα αλλά είναι ήκιστα πειστική-ενημερωτική για τους άλλους, αφού κανείς δεν θα μάς πιστέψει πως η κοπέλα που μάς συνοδεύει είναι απλά μία “μία φίλη”. Ίσως κάποιοι να καγχάσουν μέσα τους με το μικρό και αθώο ψεματάκι μας. Ίσως κάποιοι άλλοι να μάς κατηγορήσουν κιόλας για την ατολμία μας και ίσως-ίσως το θεωρήσουν και προσβολή για τη συνοδό μας.

          “Από εδώ η σύντροφός μου”. H παρουσίαση αυτή σίγουρα εμπεριέχει μεγαλύτερο ποσοστό αλήθειας και προϋποθέτει μία σχετική τόλμη τόσο από την πλευρά του ζευγαριού όσο κι από την πλευρά αυτών που θα την ακούσουν. Κι αυτό γιατί ο όρος «σύντροφος» είναι λίγο ουδέτερος που κρύβει πολλά και ταυτόχρονα λέει όσα θέλεις να αποκαλύψεις, χωρίς να βιάζεις ούτε την αλήθεια, ούτε τα προσωπικά δεδομένα αλλά και ούτε τη νοημοσύνη των άλλων. Σε μία τέτοια παρουσίαση κανείς δεν νιώθει αμηχανία και όλοι αφήνονται να πιστέψουν ό, τι θέλουν για το περιεχόμενο αυτής της σχέσης.

          Ίσως κάποιοι πολύ τολμηροί και αρνητές των κοινωνικών σκοπιμοτήτων και κάποιων ηθικών αναστολών και στερεοτύπων να χρησιμοποιήσουν άλλες λέξεις, πιο αποκαλυπτικές, για το πραγματικό περιεχόμενο της σχέσης, όπως τα: “από εδώ το κορίτσι μου” ή το “από εδώ  η δικιά μου” ή το “από εδώ το αίσθημά μου”. Και τα δύο αυτά δεν εμπεριέχουν μόνον σε υψηλό βαθμό το στοιχείο της ενημέρωσης αλλά απελευθερώνουν τόσο τον πομπό όσο και τους δέκτες από το στοιχείο της αμηχανίας.

           Θα ήταν άκρως ενδιαφέρον αν μπορούσαμε     να καταγράψουμε τόσο τις αντιδράσεις των δεκτών σε κάθε μία ξεχωριστά από τις παραπάνω παρουσιάσεις της συνοδού μας αλλά και τις λέξεις που χρησιμοποίησαν αυτοί στην ενημέρωση-πληροφόρησή τους προς τρίτους για το περιεχόμενο της σχέσης μας. Κι αυτό γιατί σε μία επικοινωνία σημασία δεν έχει μόνον αυτό που λέμε-κοινοποιούμε αλλά κι αυτό που θέλουμε να κρύψουμε ή υπόρρητα το αποκαλύπτουμε με λέξεις που στην ασάφειά τους λένε και κρύβουν πολλά και δεν προσβάλλουν κανέναν.

           Εννοείται πως κανένας άνδρας που σέβεται τον εαυτό του και τη σύνοδό του δεν θα την παρουσιάσει-συστήσει στους άλλους με  φράσεις του τύπου: “από εδώ η γκόμενά μου” ή ”από εδώ η ερωτική μου σύντροφος”. Κι αυτό γιατί οι λέξεις που χρησιμοποιούμε δε είναι μόνον ο ήχος και η εικόνα (το σημαίνον) των εννοιών (το σημαινόμενο) και της σκέψης μας, αλλά και συστατικό στοιχείο της ποιότητας της Ταυτότητάς μας.

          Οι λέξεις, δηλαδή, που επιλέγουμε για να κοινοποιήσουμε τη σκέψη, τις επιθυμίες μας και τη βούλησή μας αποκαλύπτουν χωρίς να το συνειδητοποιούμε τις περισσότερες φορές τον αξιολογικό μας κώδικα, το σύστημα αρχών  μας , την κοινωνική μας ευαισθησία, την ηθική μας ευπρέπεια και προαίρεση και γενικότερα το πνευματικό μας υπόβαθρο. Όλα αυτά, όμως, συνυφαίνουν το βαθύτερο Εγώ μας και διαμορφώνουν την κοινωνική μας συμπεριφορά και την γενικότερη βιοθεωρία μας.

         Ίσως κάποιοι αντιτείνουν πως οι παραπάνω διαπιστώσεις για τον τρόπο και τις λέξεις που επιλέγουμε για να γνωστοποιήσουμε μία ανθρώπινη σχέση – κατά το μάλλον ή ήττον ερωτική σχέση - να μην έχουν βάση στο βαθμό που στις μέρες  μας η αποδοχή  και η  ανεκτικότητα απέναντι σε ό,τι σχετίζεται με το ερωτικό στοιχείο και τις σχέσεις που απορρέουν από αυτό είναι σε υψηλό βαθμό.

         Κάποιοι δε, προβληματίζονται και ανησυχούν γι αυτήν την ανεκτικότητα και μιλούν για μία ηθική εξαχρείωση ή ακόμη για μία ερωτική ελευθεριότητα που προσβάλλει όχι μόνον τα «χρηστά» μας ήθη αλλά και την ίδια την ουσία του θεϊκού αυτού και τόσο ανθρώπινου αισθήματος του  Ε Ρ Ω Τ Α.

      Τον προβληματισμό και την αμηχανία στην γνωστοποίηση της συναισθηματικής ή και της ερωτικής μας σχέσης στις μέρες μας την τροφοδοτούν όχι τόσο η αυταρχικά δομημένη οικογένεια και η κοινωνική σεμνοτυφία αλλά η «Πολιτική Ορθότητα» και το παράγωγο κίνημα Woke  ή “Woke Culture”.

       Και τα δύο αυτά κινήματα εστιάζοντας την προσοχή τους στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης απέναντι σε διακρίσεις και  κοινωνικές αδικίες που υφίστανται κάποιες μειονοτικές ομάδες (μαύροι, μετανάστες, ΛΟΑΤΚΙ…) έφθασαν να λειτουργούν-ανεξάρτητα από τις αγαθές προθέσεις τους- ως απειλή στην ελευθερία λόγου. Λειτουργούν ως άτυποι μηχανισμοί αυτολογοκρισίας και περιορισμού του δικαιώματος της  ελεύθερης έκφρασης των απόψεων και των ιδεών μας.

          Ο καθένας σε ανάλογες περιπτώσεις διακατέχεται από έναν αόρατο φόβο μήπως τα λεγόμενά του και οι λέξεις που χρησιμοποιεί για την αποτύπωση των  πιο ανθρώπινων  συναισθημάτων του ή και σχέσεών του θεωρηθούν προσβλητικές ή απαξιωτικές - υποτιμητικές για κάποιο πρόσωπο ή ανθρώπινη ομάδα ή μειονότητα.

         Το πρόβλημα του λεκτικού αυτοπεριορισμού γιγαντώνεται στις μέρες μας που κυριαρχούν οι συζητήσεις για τις φυλετικές ανισότητες, για τη γενετική ταυτότητα, το φύλο (βιολογικό, κοινωνικό) και την σεξουαλικότητα. Σε ένα τέτοιο κλίμα αυτολογοκρισίας πώς μπορείς να μιλήσεις ελεύθερα για τον Έρωτά σου χωρίς να κινδυνεύεις να κατηγορηθείς ότι διακατέχεσαι από φαλλοκρατικές και ιδιοκτησιακές αντιλήψεις έναντι του γυναικείου φύλου;

        Ποιος μάς διαβεβαιώνει πως το κτητικό «μας» των παραπάνω φράσεων (φίλη μου, σύντροφός μου, δικιά μου…) δεν θα αξιολογηθεί αρνητικά από τους θιασώτες της Πολιτικής Ορθότητας και της Woke Culture με το σκεπτικό πως αυτό το «μας» υποκρύπτει μία  παρωχημένη και άκρως συντηρητική νοοτροπία απέναντι στο γυναικείο φύλο;

         Σεβαστοί οι αγώνες για την ισότητα των δύο φύλων, για το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό και για ελεύθερη έκφραση της ατομικότητάς μας. Ωστόσο όταν αυτοί οι αγώνες καταλήγουν σε έναν άγονο δικαιωματισμό και σε έναν άκριτο στιγματισμό όσων διαφοροποιούνται λεκτικά στην εξωτερίκευση κάποιων προσωπικών πεποιθήσεων, τότε δεν απέχει πολύ από το να ετοιμαζόμαστε για την επανίδρυση του Οργουελινού  “Υπουργείου Αλήθειας”.

         Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος επιβολής μιας άτυπης αυτολογοκρισίας και επιβολής μιας “Νέας Ομιλίας” με την παράγωγη “Διπλή Σκέψη” όπως τη φιλοτέχνησε ο Όργουελ στο «1984», έστω και για διαφορετικούς λόγους. Ωστόσο ο ολοκληρωτισμός είναι πάντα ο ίδιος, ανεξάρτητα από τις προθέσεις. Εξάλλου πολλοί ολοκληρωτισμοί γονιμοποιήθηκαν και ανθοφόρησαν και κάρπισαν από τις πιο καλές προθέσεις.

          Αν δεν προλάβουμε και δεν περιορίσουμε τις στρεβλώσεις της Πολιτικής Ορθότητας και της Woke Culture, τότε υπάρχει ο κίνδυνος γιγάντωσης ενός άλλου αρνητικού κινήματος του Cancel Culture (κουλτούρα ακύρωσης) με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική ειρήνη και ισορροπία.

          Η εύκολη και άκριτη θυματοποίηση ανθρώπων με διαφορετική άποψη και ο άγονος μανιχαϊσμός μέσα από την υπεραπλούστευση σύνθετων ζητημάτων και την αναγωγή τους σε ένα επικίνδυνο δυαδικό σύστημα αξιολόγησης του τύπου: Καλό-Κακό, Σωστό-Λάθος, Προοδευτικό-Συντηρητικό, Δίκαιο-Άδικο μπορεί να δημιουργήσει περισσότερα κοινωνικά προβλήματα από όσα ευελπιστεί πως θα λύσει στο όνομα του σεβασμού και της υπεράσπισης των δικαιωμάτων κάποιων ευαίσθητων κοινωνικών  ομάδων.

        Είναι αδιανόητο και άκρως πνευματοκτόνο το κίνημα της Πολιτικής Ορθότητας και της  Woke Culture στο βαθμό που  διαμορφώνουν τους κανόνες ενός δικού τους-άκαμπτου και δογματικού-γλωσσικού οικοσυστήματος. Η αυτάρεσκη ιδεολογική ορθοδοξία αυτών των κινημάτων ενέχει τον κίνδυνο πνιγμού κάθε διαφορετικής άποψης.

      Ο άνθρωπος είναι μία πολυδιάστατη ύπαρξη και δεν μπορεί να εγκλωβιστεί σε κάποια γλωσσικά στερεότυπα κάποιων κινημάτων. Η εξωτερίκευση του εσωτερικού μας κόσμου οφείλει να πειθαρχεί σε κάποιους κανόνες χωρίς όμως να αφυδατώνεται ο αυθορμητισμός και η αυθεντικότητά του.

         Ο άνθρωπος είναι οι σκέψεις του, τα συναισθήματά του και οι λέξεις που χρησιμοποιεί για να τα αποτυπώνει.

         Ο Έρωτας και οι λέξεις που συνοδεύουν την εκδήλωσή του δεν μπορούν και δεν πρέπει να αναστέλλονται από τα παντοειδή φίλτρα κάποιων κινημάτων-έστω και καλών προθέσεων.

        Ας μην μολύνουμε κι ας μην αλλοιώσουμε και το τελευταίο και το πιο ανθρώπινο συναίσθημα που μάς έμεινε, τον Έ ρ ω τ α.

        Δεν είναι ντροπή στη μετανεωτερική εποχή μας να μείνουμε παραδοσιακοί και σε κάτι.

       Στην εκδήλωση των συναισθημάτων μας  και ιδιαίτερα στο κορυφαίο αυτών, στον Θεϊκό Έρωτα.

                    Η ζωή μας χρειάζεται περισσότερο συναίσθημα, λιγότερα υλικά αγαθά, κατανόηση, ενσυναίσθηση,  μετριοφροσύνη και ψαλίδισμα του ναρκισσισμού μας. Στον κόσμο αυτό δεν είμαστε μόνοι, ούτε οι “μόνοι”.  Η μοναδικότητά μας να γίνει κάλεσμα για συνάντηση και όχι κάστρο για συγκρίσεις και ανάδειξη της ανωτερότητάς μας.

       Ο Τσάρλυ Τσάπλιν το είδε καθαρά και γι αυτό συμβούλευε:              

          «Η μηχανή της αφθονίας μας έδωσε φτώχεια. Η επιστήμη μας έκανε κυνικούς, η απληστία μας έκανε σκληρούς και κακούς. Σκεφτόμαστε πάρα πολύ και αισθανόμαστε πολύ λίγο. Περισσότερο από μηχανές, χρειαζόμαστε ανθρωπιά. Περισσότερο από δεξιότητες, χρειαζόμαστε ευγένεια και ευγένεια. Χωρίς αυτές τις ιδιότητες, η ζωή είναι βία και όλα χάνονται!»

 

                                                         *Σχόλια αναγνωστών

        Κύριε, Ηλία

       A. Συγχαρητήρια για την ανάρτηση του παρόντος και λίαν ευρηματικού στην θεματολογία του άρθρου σας.  

            Το βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον, ακριβώς διότι θίγει ένα καίριο ζήτημα όπως είναι τα προβλήματα και δη τα γλωσσικά και άλλα προβλήματα, που δημιουργεί η δράση όλων όσοι εμπνέονται από τις αρχές της “Woke Culture”.

         Με τρόπο εμπεριστατωμένο και άρτιο, αναδεικνύετε στην επιφάνεια τον κίνδυνο της αυτο-λογοκρισίας (η αυτο-λογοκρισία καθίσταται η πιο ''επικίνδυνη μορφή λογοκρισίας'', όπως τονίζει ο ποιητής Νάνος Βαλαωρίτης), κίνδυνος σχετικός με τον φόβο που προκαλούν οι “εκστρατείες” επαναδιαπραγμάτευσης του παρελθόντος και ανα-σημασιοδότησης γλωσσικών όρων, που πραγματοποιούν, διαδικτυακά και μη, οι υποστηρικτές αυτού του κινήματος.

           Την “παραλυτική” επίδραση που μπορεί να έχει στη σκέψη πολλών πολιτών, οι οποίοι, ανησυχώντας μήπως θίξουν ή προσβάλλουν κάποιο άτομο ή ομάδα, μπορεί να σπεύσουν να ακολουθήσουν το 'ρεύμα,' με αποτέλεσμα η σκέψη τους να στερείται αυτής της τόσο απαραίτητης και ζωογόνου “πρωτοτυπίας”. Της τόσο απαραίτητης δημιουργικότητας που συνιστά προαπαιτούμενο για την προώθηση του στόχου της επιστημονικής προόδου.

        Το γεγονός πως η δράση των υπέρμαχων της “κουλτούρας της αφύπνισης”(Woke Culture), η οποία στο όνομα της “συμπερίληψης” και της “διαφορετικότητας” εγκολπώνεται αντι-επιστημονικές και ανιστορικές απόψεις, δεν  αποκλίνει με στεγανά από το “κίνημα της ακύρωσης” (Cancel Culture) τα μέλη του οποίου, όπως είδαμε στο πρόσφατο παρελθόν (βλέπε την εκδήλωση του κινήματος κοινωνικής και πολιτικής διαμαρτυρίας στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον θάνατο του George Floyd από τα πυρά λευκού αστυνομικού), δεν διστάζουν να προβαίνουν σε ακτιβιστικές ενέργειες με στόχο την καταστροφή μνημείων και αγαλμάτων, τα οποία συνδέουν εκ των προτέρων με έννοιες όπως 'Δύση' και 'λευκότητα'.

        Καταστρέφοντας μνημεία, διατρανώνουν την πρόθεση τους να “ακυρώσουν” αυτό που εκλαμβάνουν ως “Δυτική ιστορία”, στοχεύοντας να την 'γράψουν εκ νέου'. Και μόνο 'οι ίδιοι'.

       Στα πλαίσια αυτής της “κουλτούρας”,  ο Μέγας Αλέξανδρος δεν ήσαν παρά ένας εραστής του Ηφαιστίωνα που λίγη σχέση είχε με την στρατηγική σκέψη και την ηγεσία. Την κατάκτηση και την πολιτισμική αλληλεπίδραση.

     Από κοινού οι δύο αυτές κουλτούρες (βέβαια, έχω αμφιβολία το πως η μονολιθική τους προσέγγιση συνάδει με τον όρο 'κουλτούρα') παράγουν “ευνουχισμένα” μέλη που ομνύουν σε έναν “ακραίο δικαιωματισμό”, που αμφισβητούν τα λαμπρά επιτεύγματα της Δυτικής σκέψης, που εξιδανικεύουν τον ακτιβισμό έως του σημείου να θεωρούν πως “μόνο αυτός αξίζει,” που 'αυτο-εξαιρούνται' από οτιδήποτε περιέχει τον όρο 'πλειοψηφία'.

        Θερμά συγχαρητήρια για το θάρρος και για την τόλμη σας, αγαπητέ κύριε Ηλία!! 

                                                          Σίμος  Ανδρονίδης,  ΒΙΒΛΙΟκριτικός

          Β. Αγαπητέ κ. Ηλία

           Υπέροχο το άρθρο σου, εμπεριστατωμένο, κατατοπιστικό, αντικειμενικό, πολυδιάστατο, εμπνευσμένο από τα τόσα ερεθίσματα της πραγματικότητας ( woke και μη), όπως και το εκτεταμένο σχόλιο του βιβλιοκριτικού κ. Σίμου Ανδρονίδη...

          Πραγματικά ζούμε στο ”1984” του  Όργουελ... Χωρίς να το καταλάβουμε νιώθουμε ξένοι στη χώρα μας, στον πλανήτη, στην οικογένειά, στο οικείο, φιλικό, εργασιακό μας περιβάλλον... Ξάφνου έννοιες, αρχές, αξίες, λέξεις, νοήματα, ολόκληρη η γραπτή και προφορική μας γλώσσα και παράδοση, αμφισβητούνται, αναδιατάσσονται, αντικαθίστανται, επαναπροσδιορίζονται..Ένας βίαιος άνεμος αλλαγής πνέει πανταχόθεν μα δεν είναι της αλλαγής, είναι της σύγχυσης...

           Λέξεις απλές, της πρώτης τάξης οι βασικές, χρειάζεται να τις ξεχάσουμε ή να τις αλλάξουμε σε τραγούδια, έντυπα, βιβλία, ταινίες, θεατρικά έργα, επιγραφές , λεξικά, όπου υπάρχει καταγεγραμμένη η γλώσσα μας ...

        Ας υποθέσουμε πως τα πράγματα θα ισορροπήσουν  στη ζυγαριά της λογικής, θα έρθουμε στα ίσα μας και σε οποιαδήποτε κουλτούρα κι αν ανήκουμε ( ή νομίζουμε πως ανήκουμε) δεν θα πάψουμε ποτέ να νιώθουμε άνθρωποι, με συναισθήματα γνήσια, αγάπη για τους ανθρώπους όπως κι αν είναι , χωρίς ακρότητες, ενοχές , κόμπλεξ, να ακούμε απείραχτα τα τραγούδια μας, την προφορική μας γλώσσα, να διαβάζουμε τη λογοτεχνία και την ποίηση όπως ακριβώς την όρισαν οι δημιουργοί της...  

           Δέκτες και πομποί σε ομαλή ακρόαση, λήψη,  ερμηνεία, αποδοχή, αισθητική απόλαυση...

             Ιδιαίτερα στην αγάπη και στον έρωτα...

                                                                                           Ειρήνη Σφακιανάκη