Ο Πόλεμος και το “Δίκαιο της Πυγμής”: To“Δίκαιο” και η “Ηθική” της “Δύναμης”.

    *Μία απόπειρα ερμηνείας του Πολέμου του Ισραήλ vs Χαμάς με βάση τις θέσεις του Θουκυδίδη*.

       “Πέφυκε δε το ανθρώπειον διά παντός άρχειν μεν του είκοντος, φυλάσσεσθαι δε το επιόν”(Θουκυδίδης,Δ,61.5, Διότι είναι φυσικό στον άνθρωπο ανέκαθεν να επιβάλλει την εξουσίαν του στους υποκύπτοντας, αλλά να αμύνεται εναντίον των επιδρομέων).

      Δεν ξέρω αν είναι σύμπτωση ή οι Ισραηλινοί έχουν διαβάσει πολύ καλά τον Θουκυδίδη. Διαφορετικά δεν εξηγείται αυτή η σύμπτωση των επιχειρημάτων των Ισραηλινών με τη θέση του Συρακούσιου στρατηγού Ερμοκράτη, ενός σφοδρού εχθρού των Αθηναίων και του αθηναϊκού ιμπεριαλισμού.

        Το Ισραήλ με αφορμή τις απάνθρωπες ενέργειες της Χαμάς στο έδαφός του και γνωρίζοντας την συντριπτική του στρατιωτική ισχύ έναντι αυτής και των Παλαιστινίων επικαλείται το «δικαίωμα στην αυτοάμυνα» και το δίκαιο που απορρέει από αυτό. Έτσι ο ανηλεής βομβαρδισμός της λωρίδας της Γάζας προβάλλεται ως μία φυσική (πέφυκε) ενέργεια που στοχεύει στην υπεράσπιση του δικαιώματος των Ισραηλινών να ζουν σε συνθήκες ασφάλειας στη χώρα τους (φυλλάσεσθαι δε το επιόν).

       Σε ένα  άλλο σημείο ο Θουκυδίδης διακηρύσσει με έμφαση τη βασική θέση των Αθηναίων σχετικά με τη Φύση της «Δύναμης», ως φυσικού κινήτρου στις ανθρώπινες αλλά και στις διακρατικές σχέσεις.

     “…ουδ’ αυ πρώτοι του τοιούτου υπάρξαντες, αλλ’ αιεί καθεστώτος τον ήσσω υπό του δυνατωτέρου κατείργεσθαι” (Βιβλίο Α,76.2), Ούτε άλλωστε πρώτοι εμείς εγκαινιάσαμε τοιαύτην πολιτικήν, αλλά ανέκαθεν έχει κρατήσει η αρχή, ότι ο ασθενέστερος υποκύπτει στη θέληση του ισχυρότερου).

       Με τον ίδιο τρόπο το Ισραήλ, όπως και οι Αθηναίοι στον περίφημο διάλογο με τους Μηλίους, προβιβάζουν και υψώνουν την ιδέα της «Δύναμης» στο επίπεδο μια καθολικής και διαχρονικής κοσμοθεωρίας συμβατής και με την Ηθική. Σύμφωνα με τη θεωρία του Θουκυδίδη, την οποία ασπάζονται και οι Ισραηλινοί, η επιβολή της δύναμης επί του αδυνάτου συνιστά έναν οικουμενικό νόμο που πηγάζει και θεμελιώνεται στην ανθρώπινη φύση.          

        Εν τω μεταξύ οι κατηγορίες και οι αναθεματισμοί εκατέρωθεν διατυπώνονται με έντονο και φιλοπόλεμο χαρακτήρα με αποτέλεσμα να διχάζεται η κοινή γνώμη και η ανθρωπότητα γενικότερα.

        Οι φιλικά διακείμενες χώρες στο Ισραήλ μιλούν για ισλαμική τρομοκρατία, για ισλαμοφασισμό και για θηριωδίες τύπου ISIS. Από την άλλη πλευρά διατυπώνονται χαρακτηρισμοί του τύπου: Κράτος δολοφόνος-τρομοκράτης (Ισραήλ), διεθνής συμμορία των Σιωνιστών κι άλλα παραπλήσια.

         

     Οι φιλο-Ισραηλινές χώρες αναγνωρίζουν στο Ισραήλ το δικαίωμα στην «αυτοάμυνα» κι έτσι αιτιολογούν και δικαιολογούν τους βομβαρδισμούς της πολύπαθης Παλαιστίνης.

     Οι μουσαλμανικές χώρες και όχι μόνον αυτές μιλούν για το δίκαιο των απελπισμένων, των καταφρονημένων και των εγκλωβισμένων Παλαιστινίων. Αιτιολογούν και δικαιολογούν κάθε ενέργειά τους στο όνομα του δικαιώματός τους για μια Πατρίδα.

       Κι ενώ οι αλληκατηγορίες και οι δημόσιες δηλώσεις των διαφόρων αρχηγών κρατών συνεχίζονται, στον ΟΗΕ και στο συμβούλιο Ασφαλείας όλοι επικαλούνται υποκριτικά το «διεθνές δίκαιο» και το «δίκαιο του Πολέμου». Χύνονται κροκοδείλια δάκρυα για τους νεκρούς του πολέμου και για τα αθώα θύματα (άμαχος πληθυσμός) και ομνύουν στο βωμό της Ηθικής και της Ανθρωπιάς.

        Ωστόσο όλοι γνωρίζουν πως εκείνο που θα κρίνει την εξέλιξη των γεγονότων και την τελική έκβαση του πολέμου θα είναι η  Δ ύ ν α μ η.

         Η επίκληση του Δικαίου και της Ηθικής (και από τις δύο πλευρές αλλά και από τους συμμάχους τους)  δεν είναι μόνον υποκριτική, αλλά και δηλωτικό της άγνοιας τόσο της ανθρώπινης φύσης όσο και της ιστορικής πραγματικότητας. Μόνο οι εθελοτυφλούντες δεν θέλουν ή δεν μπορούν να αποδεχτούν την αλήθεια, όσο σκληρή κι αν είναι, που απορρέει από την πείρα παρόμοιων ιστορικών γεγονότων. Η υπόμνηση του Θουκυδίδη θα μάς φανεί χρήσιμη και εξόχως διδακτική:

     “…ον ουδείς πω παρατυχόν ισχύι τι κτήσασθαι προθείς του μη πλέον έχειν απετράπετο” (76.3, Ποτέ πράγματι άνθρωπος στον οποίο παρουσιάστηκε η ευκαιρία να αποκτήσει κάτι δια της σκαιάς βίας , δεν παρέλειψε να το κάνει, προτιμήσας τη δικαιοσύνη).

         Πολλοί διεθνολόγοι και αναλυτές θεωρούν πως η παραπάνω θέση του Θουκυδίδη βρήκε την απόλυτη εφαρμογή και δικαίωσή της στην καταστροφή της λωρίδας της Γάζας από το Ισραήλ, που χρόνια τώρα αναζητούσε ένα ισχυρό άλλοθι για την πραγμάτωση των σχεδίων του.

         Ένα άλλοθι που του πρόσφερε ανέλπιστα και απλόχερα η Χαμάς με τις θηριωδίες της. Αλήθεια η Χαμάς δεν γνώριζε την αντίδραση του Ισραήλ; Αφήνω την άποψη πως το Ισραήλ γνώριζε από καιρό τα σχέδια της Χαμάς και δεν τα ακύρωσε για να έχει το ισχυρό άλλοθι του ακρωτηριασμού της λωρίδας της Γάζας, σύμφωνα και με τα λόγια του Νετανιάχου.

       Οι ιστορικοί και οι φιλόσοφοι προβάλλουν εμφαντικά το νόμο της εναντιοδρομίας ανάμεσα στη Φύση (Ισχύς) και στο Νόμο (Ηθική). Θεωρούν,  δηλαδή, πως μεταξύ των ανθρώπων και των κρατών ισχύει απόλυτα ο νόμος της Φύσης που δεν είναι άλλος από το «δίκαιο του ισχυρότερου». Όταν υπάρχει μία ασυμμετρία ισχύος μεταξύ ανθρώπων και κρατών, τότε ο αδύνατος δεν σώζεται από την επίκληση των αρχών του δικαίου και της Ηθικής, παρά μόνον υποχωρεί όσο του επιβάλλει η αδυναμία του.

        “ότι δίκαια μεν εν τω ανθρωπείω λόγω από της ίσης ανάγκης κρίνεται, δυνατά δε οι προύχοντες πράσσουσι και οι ασθενείς ξυγχρούσιν” (E,89,…πως κατά την ανθρώπινη λογική μπορούμε να μιλάμε για δίκαιο όταν και τα δύο μέρη έχουν ίση ισχύ και ότι οι ισχυροί πράττουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν όσο τους επιβάλλει η αδυναμία τους).

         Η παραπάνω θέση του Θουκυδίδη, διαχρονική και πλήρως επιβεβαιωμένη από τα ιστορικά γεγονότα, όσο σκληρή και αν είναι, όσο κι αν αποτυπώνει με ωμότητα τη στάση των Αθηναίων απέναντι στους αδύναμους Μηλίους, δεν παύει να αποτυπώνει με καθαρότητα την πικρή ιστορική αλήθεια. Και είναι λάθος ερμηνευτικό να ψέγει κάποιος τον Θουκυδίδη για την παραπάνω θέση. Ο ιστορικός απλά κατέγραψε μία πραγματικότητα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως την υιοθετεί και την προπαγανδίζει. Είχε και αυτός τις ενστάσεις του για την ωμότητα των Αθηναίων και τις υπερβολές της πόλης του έναντι των άλλων πόλεων.

          Τα ηθικά επιχειρήματα και η επίκληση του δικαίου πολλές φορές στον πόλεμο είναι κενά περιεχομένου μπροστά στο «δίκαιο»της Δύναμης του αντιπάλου. Κι αυτό γιατί στον πόλεμο ισχύει η θέση-που τείνει να πάρει τη μορφή αξιώματος-του Θουκυδίδη πως:

     “Τα μεν ηδέα καλά νομίζουσι, τα δε ξυμφέροντα δίκαια” ( Ε,105.4…θεωρούν καλό ό,τι τους αρέσει και δίκαιο ό,τι εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους).                        

          Σε έναν πόλεμο οι επιλογές των αδύναμων και στρατιωτικά υποδεέστερων  είναι περιορισμένες. Πολλές φορές τίθεται με ωμότητα το δίλημμα: Πώς συμφέρει σε έναν λαό να είναι δούλος τη στιγμή που ο εχθρός του είναι ο κυρίαρχος; Υποδούλωση ή Πόλεμος και καταστροφή; Σχετικά στον περίφημο διάλογο Αθηναίων και Μηλίων γράφει ο Θουκυδίδης:

      “Και πώς χρήσιμον αν ξυμβαίη ημίν δουλεύσαι, ώσπερ και υμίν άρξαι; //  Ότι  υμίν μεν προ του τα δεινότατα παθείν υπακούσαι αν γένοιτο, ημείς δε μη διαφθείραντες υμάς κερδαίνοιμεν αν”(E, 92-93…Αλλά πώς μπορεί να συμβεί ώστε να είναι εξίσου συμφέρον για εμάς να γίνουμε δούλοι, όπως είναι και δικό σας συμφέρον να γίνετε κυρίαρχοί μας; // Διότι σάς παρέχετε η ευκαιρία να υποταχθείτε,  αποφεύγοντας τα χειρότερα δεινά, εμείς δε να ωφεληθούμε χωρίς να σας καταστρέψουμε).

      Με άλλα λόγια στους Παλαιστινίους σήμερα τίθεται το τραγικό δίλημμα: Καλύτερο για έναν λαό είναι η υποδούλωση ή η καταστροφή του; Έμμεσα, δηλαδή, προβάλλεται η θέση πως δεν είναι και τόσο ταπεινωτικό για ένα λαό να υποκύπτει σε μια συντριπτικά ανώτερη στρατιωτικά δύναμη.

         Οι θεωρητικοί της δύναμης και του δικαίου που απορρέει από αυτήν διατυπώνουν τη θέση πως αυτή υπακούει στο νόμο των αερίων που έχουν την τάση να καταλαμβάνουν όλον τον διαθέσιμο χώρο. Μία θέση που βρίσκεται έξω από τις κατακτήσεις του ανθρωπισμού και του πολιτισμού μας, αλλά τείνει να προκρίνεται από κάθε χώρα όταν βρεθεί στη θέση του δυνατού.

        Αυτή η διάχυση της δύναμης και η επιβολή της τείνει να ηθικοποιείται κατά περίπτωση και να προβάλλεται και ως συμβατή με το Φυσικό και Θεϊκό δίκαιο. Το «Ο Θεός είναι Μεγάλος» κάτι μπορεί να σημαίνει για κάποιους που μάχονται για το δικό τους δίκαιο.

      Όλοι στον πόλεμο συνηθίζουν να επικαλούνται την εύνοια-βοήθεια των θεών, αφού θεωρούν πως το δίκαιο και η ηθική είναι με το μέρος τους. Θεωρούν, δηλαδή, ως μία φυσική αναγκαιότητα και συμπαντικό νόμο να κυριαρχεί ο ισχυρότερος έναντι του ασθενέστερου. Εξάλλου η ιστορία μάς διδάσκει πως όσοι κατέχουν τη δύναμη συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο, πράττοντας ανερυθρίαστα όσα είχαν καταγγείλει για τις βιαιότητες των αντιπάλων-εχθρών τους.

      Ο Θουκυδίδης, ο μεγάλος ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής, προβάλλοντας ως νόμο της φύσης το «δίκαιο του δυνατού» διατύπωσε αλήθειες που η σκληρή πραγματικότητα όλων των πολέμων τις επικύρωσε. Στον πόλεμο, δηλαδή, οι αδύνατοι χρησιμοποιούν τη λογική του «δικαίου» και της «Ηθικής», ενώ οι δυνατοί την  «Ηθική» της «Δύναμής» τους.

         Αλήθεια πως μπορούμε μετά από τόσες κατακτήσεις του ανθρώπινου πνεύματος και τις τόσες αναβαθμίσεις της Ηθικής να ανατρέψουμε και να παρεκκλίνουμε από τη «θεία τάξη», το «φυσικό νόμο» και τον εσώτερο νόμο του ανθρώπινου όντος,  το «Νόμο του Ισχυρότερου»;

        Τα παρακάτω λόγια του Θουκυδίδη μάς προτρέπουν και μάς επιτάσσουν να δούμε το πραγματικό Πρόσωπο της ανθρώπινης φύσης και να μην εφησυχάζουμε στις υποκριτικές φωνές και στο «αθώο» Προσωπείο όλων εκείνων που δήθεν μάχονται για το διεθνές Δίκαιο, την Ηθική και τα ανθρώπινα Δικαιώματα.

      “Της μεν τοίνυν προς το θείον ευμενείας ουδ’ ημείς οιόμεθα λελείψεσθαι. Ουδέν γαρ έξω της ανθρωπείας των μεν ες το θείον νομίσεως, των δ’ ες σφας αυτούς βουλήσεως δικαιούμεν ή πράσσομεν. Ηγούμεθα γαρ το τε θείον δόξη το ανθρώπειόν τε σαφώς δια παντός υπό φύσεως αναγκαίας, ου αν κρατή, άρχειν. Και ημείς ούτε θέντες τον νόμον ούτε κειμένω πρώτοι χρησάμενοι, όντα δε παραλαβόντες και εσόμενον ες αιεί καταλείψοντες χρώμεθα αυτώ, ειδότες και υμάς αν και άλλους εν τη αυτή δυνάμει ημίν γενομένους δρώντας αν ταυτό” (Ε,105…Όσον αφορά την εύνοια των θεών, ούτε εμείς νομίζουμε ότι θα μάς λείψει. Γιατί τίποτε απ’ ό,τι απαιτούμε ή πράττουμε δεν αντιβαίνει σε αυτά που οφείλουν οι άνθρωποι να πιστεύουν σε σχέση με τους θεούς και να θέλουν σε σχέση με τους άλλους. Πιστεύουμε δηλαδή ό,τι και οι θεοί και, προφανώς, οι άνθρωποι από φυσική αναγκαιότητα επιβάλλουν πάντοτε την κυριαρχία τους στον ασθενέστερο. Αυτόν το φυσικό νόμο ούτε τον θεσπίσαμε εμείς ούτε πρώτοι τον εφαρμόσαμε, αλλά τον βρήκαμε να υπάρχει και θα τον αφήσουμε να ισχύει παντοτινά, και ξέρουμε πως και εσείς και κάθε άλλος που θα είχε την ίδια με εμάς δύναμη θα έκανε το ίδιο).

        Ποιος διεθνής οργανισμός, ποιο φιλειρηνικό κίνημα, ποιος πολιτικός ηγέτης, ποια ανθρώπινη επιστήμη και ποια κινητοποίηση των λαών υπέρ της ειρήνης θα μπορέσει να αποδομήσει το κύρος της παραπάνω θέσης του Θουκυδίδη που ισχύει απόλυτα εδώ και αιώνες; Ποιος θα ανατρέψει την άποψη τόσο του Θουκυδίδη όσο και του Πλάτωνα για το «δίκαιο της δύναμης» που τείνει να καταστεί φυσικός νόμος, αν δεν είναι;

      “Φημί γαρ εγώ είναι το δίκαιον ουκ άλλο τι ή το του κρείττονος συμφέρον;” (Πλάτων, Πολιτεία,338c…Λέγω πως τίποτε άλλο δεν είναι το δίκαιο παρά το συμφέρον του ισχυρότερου).

        Σε ένα άλλο σημείο ο Πλάτων υπερθεματίζει υπέρ του δικαίου του ισχυρότερου τονίζοντας πως «Ούτω το δίκαιον κέκριται, του κρείττω του ήσσονος άρχειν και πλέον έχειν»( Γοργίας,48.3δ, έτσι κρίνεται το δίκαιο, να κυριαρχεί ο ισχυρότερος πάνω στον ασθενέστερο και να κατέχει περισσότερα).

         Αν ως ανθρωπότητα δεχτούμε σήμερα το «δίκαιου του ισχυρότερου», το γνωστό και ως το «Δίκαιο της Πυγμής» που γειτνιάζει με το «δίκαιο της ζούγκλας», σίγουρα δεν θα πρέπει να υπερηφανευόμαστε για τον πολιτισμό μας. Ωστόσο, όσο κακό είναι να αποδεχόμαστε την πραγματικότητα άκριτα και χωρίς προσπάθεια να την αλλάξουμε προς το καλύτερο, άλλο τόσο κακό είναι να την αγνοούμε και να μην διδασκόμαστε από το παρελθόν.

        Ο πόλεμος Ισραηλινών και Παλαιστινίων είναι η τελευταία μας ευκαιρία να δείξουμε ως ανθρωπότητα την αξία και τη δύναμη του Διαλόγου και την απόρριψη ως εργαλείου σκέψης και επίλυσης των διαφορών τη μανιχαϊστική λογική του Μαύρου-Άσπρου, του Κακού-Καλού.

         Όταν στη λογική των δύο χωρών κυριαρχεί η άποψη πως η ύπαρξη του ενός κράτους και η ασφάλειά του προϋποθέτουν τον αφανισμό του άλλου, όπως διακηρύσσουν και οι δύο χώρες, τότε σίγουρα ανοίγει η Πύλη της Κολάσεως για τον σύγχρονο κόσμο…

                                                    Το απευχόμαστε…

       Και όσοι αποφασίζουν τον Πόλεμο ας έχουν υπόψη τους την υπόμνηση του Θουκυδίδη πως η Οργή είναι κακός σύμβουλος για τη σωστή απόφαση «Δύο τα εναντιώτατα ευβουλία είναι, τάχος τε και οργήν» κα το κυριότερο πως το Δίκαιο και το Συμφέρον δεν βαδίζουν πάντοτε παράλληλα:

    “…Τo αυτό δίκαιον και ξύμφορον  της τιμωρίας ουχ ευρίσκεται εν αυτώ δυνατόν ον άμα γίγνεσθαι” (Γ,47.5)

        *Οι θέσεις που εκφράζονται από τον Θουκυδίδη για το "δίκαιο του ισχυροτέρου" δεν υιοθετούνται υποχρεωτικά και από τον ίδιο. Απλά ο ιστορικός καταγράφει ως διαπίστωση την ιστορική αλήθεια, όπως αυτή πηγάζει από τα ιστορικά γεγονότα. Κακώς κάποιοι τον θεωρούν ως τον θεωρητικό του "αθηναϊκού ιμπεριαλισμού".

                           *Ακούστε το παρακάτω τραγούδι

                        Νάνα Μούσχουρη ~ Το παιδί με το ταμπούρλο

 .........................................................................................................................................................................

 

    *Κριτική και σχολιασμός του παραπάνω άρθρου μου από τον εκδότη της εφημερίδας «Εύβοια Προοδευτική» κ. Κωνσταντίνο Δεμερτζή.

     **Όταν η ανάγνωση και η κριτική δεν εξαντλούνται στα συνήθη like, αλλά τολμούν να αποδομήσουν - με ευγένεια και επιχειρήματα-ακόμη και το βασικό ιστό-πυρήνα των θέσεών μου.  Η Κριτική στα πάνω της.  

 

                         “Αν έχεις στο χέρι σου ένα σφυρίόλα τα προβλήματα γίνονται”.

        Σε λίγα, ίσως, από τα κομμάτια που δημοσιεύονται στις στήλες της, η εφημερίδα τούτη αισθάνθηκε τόσο την ανάγκη να επισημάνει ότι «οι απόψεις τους συγγραφέα εκφράζουν αυτόν, και όχι την εφημερίδα την ίδια». Και, για όσους θα ρωτούσαν «και γιατί το δημοσιεύεις», θα πούμε ότι θεωρούμε τον Γιαννακόπουλο έναν γνήσιο και έντιμο εκπρόσωπο μιας συγκεκριμένης μεθόδου, και θέτουμε το κείμενό του ως σημείο μεθοδολογικού προβληματισμού. Τι άλλο να κάνουμε από το περιθωριακό μεν, Αρχιμήδειο δε, σημείο απ’ όπου βλέπουμε τα πράγματα;

     Τα ζητήματα – για να μπούμε στο θέμα μας – της απόπειρας ερμηνείας ενός σημερινού πολέμου μέσω του Θουκυδίδη από έναν σημερινό Έλληνα φιλόλογο είναι πολλά. Ένα καθαυτό μεθοδολογικό: κατά πόσον είναι «ο Θουκυδίδης» που υπαγόρευσε την άποψη του άρθρου, ή εάν η άποψη προϋπάρχει, και καλείται ο Θουκυδίδης να καλύψει, με το ιστορικό του κύρος, τον συγγραφέα στην άποψή του. Εάν ο συγγραφέας «κάνει» κάτι, μήπως είναι να απενοχοποιεί την άποψή του, με την κατασκευή: «έτσι τα λέει κι ο Θουκυδίδης»; Ποια είναι αυτή η άποψη;

       Μήπως είναι η παραίτηση μπροστά στην βία, η αναγωγή της σε υπεριστορικό – δια της ιστορίας! – φαινόμενο, σε οιονεί καθολικό νόμο, για τον οποίο το μόνο που μπορεί να κάνει κανείς είναι να παραιτηθεί; Έτσι ώστε, εάν ο Καντ διάβαζε το άρθρο του Γιαννακόπουλου να συμπλήρωνε την περίφημη δήλωσή του ως εξής: «τρία πράγματα θαυμάζω: τον έναστρο ουρανό πάνω μου, τον ηθικό νόμο μέσα μου, και την ακαταμάχητη βία γύρω μου».

      Πραγματικά, από το ξεκίνημα του άρθρου «Δεν ξέρω αν είναι σύμπτωση ή οι Ισραηλινοί έχουν διαβάσει πολύ καλά τον Θουκυδίδη», το όλο πράγμα (η όλη «Κατεβασιά», για να αναφερθούμε στο βιβλίο του Παπαγεωργόπουλου της … στήλης διαγωνίως!) πάει στην κάλυψη της βίας κάτω από Θουκυδίδειες εκφράσεις.

      Κατά την γνώμη μας, δεν είναι ανάγκη καμία οι Ισραηλινοί να έχουν διαβάσει τον «δικό μας» Θουκυδίδη. Έχουν τον δικό τους, Ιησού του Ναυή: «και Ιησούς και πας Ισραήλ είδον ότι έλαβον τα ένεδρα  την πόλιν και ότι ανέβη ο καπνός της πόλεως εις τον ουρανόν, και μεταβαλόμενοι  επάταξαν  τους άνδρας της Γαι. Και ούτοι εξήλθοσαν εκ της πόλεως εις συνάντησιν και εγενήθησαν ανά μέσον της παρεμβολής, ούτοι εντεύθεν και ούτοι εντεύθεν. Και επάταξαν αυτούς έως του μη καταλειφθήναι αυτών σεσωσμένον και διαπεφευγότα.  Και τον βασιλέα της Γαι συνέλαβον ζώντα και προσήγαγον αυτόν προς τον Ιησούν. Και ως επαύσαντο οι υιοί Ισραήλ αποκτείνονταςπάντας τους εν τη Γαι, τους  εν τοις πεδίοις και εν τω όρει επί της καταβάσεως, ου κατεδίωξαν αυτούς απ’ αυτής εις τέλος, και επέστρεψεν  Ιησούν εις Γαι και επάταξεν αυτήν εν στόματι ρομφαίας. Και εγενήθησαν οι πεσόντες εν τη ημέρα εκείνη από ανδρός και έως γυναικός δώδεκα χιλιάδες, πάντας τους  κατοικούντας Γαι … και τον βασιλέα της Γαι εκρέμασεν επί ξύλου διδύμου, και ήν επί του ξύλου έως εσπέρας. Και επιδύνοντος του ηλίου συνέταξεν Ιησούς και καθείλοσαν το σώμα αυτού από του ξύλου και έρριψαν αυτό εις τον βόθρον και επέστησαν αυτώ σωρόν λίθων, έως της ημέρας ταύτης» (Ιησούς Ναυή, Η΄, 21-29).

        Έχοντας τέτοια πρότυπα στην φιλολογία τους, the real thing, δηλαδή, τι χρείαν έχουν τον Θουκυδίδη; Ή μήπως το έχουμε εμείς; Ερωτούμε! Και παραθέτουμε, από τον Γιαννακόπουλο.

  “Πέφυκε δε το ανθρώπειον διά παντός άρχειν μεν του είκοντος, φυλάσσεσθαι δε το επιόν” (Θουκυδίδης, Δ,61.5, Διότι είναι φυσικό στον άνθρωπο ανέκαθεν να επιβάλλει την εξουσίαν του στους υποκύπτοντας, αλλά να αμύνεται εναντίον των επιδρομέων).

      Δεν ξέρω αν είναι σύμπτωση ή οι Ισραηλινοί έχουν διαβάσει πολύ καλά τον Θουκυδίδη. Διαφορετικά δεν εξηγείται αυτή η σύμπτωση των επιχειρημάτων των Ισραηλινών με τη θέση του Συρακούσιου στρατηγού Ερμοκράτη, ενός σφοδρού εχθρού των Αθηναίων και του αθηναϊκού ιμπεριαλισμού.

           Ποια είναι η ακριβής αναλογία νεκρών προς νεκρούς από την μία και την άλλη μεριά; Και – στο κάτω-κάτω – ποιος σκότωσε ποιους; Στην φωτογραφία, καμένα αυτοκίνητα της 7^ης Οκτωβρίου. IX Ισραηλινών, με Ισραηλινούς μέσα, που τους σκότωσαν οι δικοί τους, χτυπώντας από ψηλά οτιδήποτε κινείται (υπάρχουν και σχετικά βίντεο – από Ισραηλινές πηγές).Βέβαια, τους νεκρούς τους φορτώσανε στην Χαμάς. Εμείς, όμως, επί ποίας πραγματολογικής βάσεως μιλάμε, για να φέρουμε τον Θουκυδίδη να … βάλει τάξη;

       Το Ισραήλ με αφορμή τις απάνθρωπες ενέργειες της Χαμάς στο έδαφός του και γνωρίζοντας την συντριπτική του στρατιωτική ισχύ έναντι αυτής και των Παλαιστινίων επικαλείται το «δικαίωμα στην αυτοάμυνα» και το δίκαιο που απορρέει από αυτό. Έτσι ο ανηλεής βομβαρδισμός της λωρίδας της Γάζας προβάλλεται ως μία φυσική (πέφυκε) ενέργεια που στοχεύει στην υπεράσπιση του δικαιώματος των Ισραηλινών να ζουν σε συνθήκες ασφάλειας στη χώρα τους (φυλλάσεσθαι δε το επιόν).

«…  ή γιατί προτιμάτε να έχετε λάθος χάρτη στα χέρια σας από το να μην έχετε κανέναν…»
(Ρολφ Ντομπέλι)

            Ο φίλος φιλόλογος και δοκιμιογράφος Ηλίας Γιαννακόπουλος, συγγραφέας του δοκιμίου «Ο πόλεμος και το δίκαιο της πυγμής» ίσως δεν θα είχε ονειρευτεί μια παράλληλη δημοσίευση του δοκιμίου του (σε συνέχειες) με σχόλια μεθοδολογικού σκεπτικισμού (πώς αλλιώς) και ολίγη αντι-πληροφόρηση, για την πραγματική βάση της συζήτησης. Όσον αφορά τον μεθοδολογικό μας σκεπτικισμό, θα θέταμε ένα ερώτημα: πώς γνωρίζουμε ότι οι Ισραηλινοί, ισοπεδώνοντας την Γάζα, έχουνε «διαβάσει» Θουκυδίδη, κι όχι τον (δικό τους) Ιησού του Ναυή, τον Σουν Τζου, ή τον Κλάουζεβιτς; (ή κάποιους άλλους από τους πάμπολλους θεωρητικούς του πολέμου που υπάρχουν και δεν τους ξέρουμε;).

       Επί μεθοδολογικού και μόνον επιπέδου, και ξεπερνώντας την ιδέα ότι «οι αρχαίοι ημών πρόγονοι πάνε με όλα» (σαν το γνωστό αναψυκτικό), εδώ έχεις ένα μεθοδολογικό ζήτημα, το λεγόμενο availability bias, το οποίο θα μεταφράζαμε ως «το σφάλμα σκέψης της στήριξης στα πλέον προσιτά δεδομένα»[1]. Το ζήτημα, βέβαια, αφορά όχι τον γενικό νόμο, που θα έλεγε (απλουστευτικά) ότι «δεν υπάρχει δίκιο παρά μόνον ανάμεσα σε ίσης ισχύος μονάδες, κατά τα λοιπά, όποιος μπορεί να κάνει κτηνωδίες, τις κάνει». Ο οποίος επίσης «σηκώνει νερό» και δεν είναι αυτός που εφαρμόζεται στην περίπτωση της εθνοκάθαρσης και των εγκλημάτων πολέμου που παρακολουθούμε σε «ζωντανή μετάδοση».

      Ο συλλογισμός, εδώ, «σηκώνει νερό», τόσο στην γενική του εφαρμογή (εν γένει υπάρχει κάποιο διεθνές δίκαιο, το οποίο εφαρμόζεται, και η εθνοκάθαρση της Γάζας είναι μια εξαίρεση, ως ειδική περίπτωση – εν πολλοίς ανεπανάληπτη, και χωρίς προηγούμενο – και, βέβαια, ουδεμία σχέση με την διαπραγμάτευση και την έκβαση της κατάληψης της Μήλου από τους Αθηναίους – όσο και στην ειδική του εφαρμογή, αφού δεν λέει τίποτα για την «συγκεκριμένη» περίπτωση, στην ειδικότητά της). Αν, όμως, ούτε στο γενικό, ούτε στο ειδικό πεδίο «πιάνει» ο συλλογισμός, τότε ποιο το νόημά του;[2]

      Σε ένα  άλλο σημείο ο Θουκυδίδης διακηρύσσει με έμφαση τη βασική θέση των Αθηναίων σχετικά με τη Φύση της «Δύναμης», ως φυσικού κινήτρου στις ανθρώπινες αλλά και στις διακρατικές σχέσεις.

     “…ουδ’ αυ πρώτοι του τοιούτου υπάρξαντες, αλλ’ αιεί καθεστώτος τον ήσσω υπό του δυνατωτέρου κατείργεσθαι” (Βιβλίο Α,76.2    Ούτε άλλωστε πρώτοι εμείς εγκαινιάσαμε τοιαύτην πολιτικήν, αλλά ανέκαθεν έχει κρατήσει η αρχή, ότι ο ασθενέστερος υποκύπτει στη θέληση του ισχυρότερου).

   

       Εικόνα που μεταδόθηκε από τα ΜΜΕ, με τις υπόγειες «σήραγγες της Χαμάς» που ανακάλυψαν οι Ισραηλινοί στο Νοσοκομείο Αλ Σίφα, όπου διέπραξαν ό,τι διέπραξαν. Δεν ήταν δύσκολο: αυτό που ανακάλυψαν ήταν υπόγειο πυρηνικό καταφύγιο, το οποίο είχαν κατασκευάσει οι ίδιοι οι Ισραηλινοί, την δεκαετία του 1980, όταν είχαν υπό την κατοχή τους την Γάζα, την οποία είχαν καταλάβει μετά τον Πόλεμο των 6 ημερών. Ήταν τότε, στη διάρκεια εκείνης της γενικής ανακαίνισης του (υπό ισραηλινό έλεγχο) νοσοκομείου Shifa, που κατασκευάστηκε ένα υπόγειο καταφύγιο υψηλής προστασίας και ένα δίκτυο από τούνελ, κάτω απ’ την νοσοκομειακή πτέρυγα νο 2. Ολοκληρώθηκε το 1983. Η ύπαρξη αυτού του υπόγειου καταφυγίου / κέντρου επιχειρήσεων του ισραηλινού στρατού, ήταν πασίγνωστη, ειδικά στη Γάζα, εφόσον για την κατασκευή του οι Ισραηλινοί είχαν χρησιμοποιήσει παλαιστίνιους εργάτες και φύλακες. Αυτές οι λεπτομέρειες, βέβαια, δεν περιελήφθησαν στα «πλέον προσιτά δεδομένα» της τωρινής προπαγάνδας, οπότε … το εάν οι αντάρτες της παλαιστινιακής αντίστασης πήγαν να κρυφτούν στο καταφύγιο που είχαν κατασκευάσει οι Ισραηλινοί – ή εάν οι Ισραηλινοί πήγαν σ’ ένα υπόγειο που ήξεραν σίγουρα και το παρουσίασαν ως αρχηγείο της «Χαμάς», ας κριθεί με βάση τον νόμο των «πλέον προσιτών δεδομένων», ανάλογης ισχύος, άλλωστε, με τους νόμους που διατυπώνει ο Θουκυδίδης στο Ιστορικό του.

       Με τον ίδιο τρόπο το Ισραήλ, όπως και οι Αθηναίοι στον περίφημο διάλογο με τους  Μηλίους, προβιβάζουν και υψώνουν την ιδέα της «Δύναμης» στο επίπεδο μια καθολικής και διαχρονικής κοσμοθεωρίας συμβατής και με την Ηθική. Σύμφωνα με τη θεωρία του Θουκυδίδη, την οποία ασπάζονται και οι Ισραηλινοί, η επιβολή της δύναμης επί του αδυνάτου συνιστά έναν οικουμενικό νόμο που πηγάζει και θεμελιώνεται στην ανθρώπινη φύση.

      Εν τω μεταξύ οι κατηγορίες και οι αναθεματισμοί εκατέρωθεν διατυπώνονται με έντονο και φιλοπόλεμο χαρακτήρα με αποτέλεσμα να διχάζεται η κοινή γνώμη και η ανθρωπότητα γενικότερα.

       Οι φιλικά διακείμενες χώρες στο Ισραήλ μιλούν για ισλαμική τρομοκρατία, για ισλαμοφασισμό και για θηριωδίες τύπου ISIS. Από την άλλη πλευρά διατυπώνονται χαρακτηρισμοί του τύπου: Κράτος δολοφόνος-τρομοκράτης (Ισραήλ), διεθνής συμμορία των Σιωνιστών κι άλλα παραπλήσια.

     Οι φιλο-Ισραηλινές χώρες αναγνωρίζουν στο Ισραήλ το δικαίωμα στην «αυτοάμυνα» κι έτσι αιτιολογούν και δικαιολογούν τους βομβαρδισμούς της πολύπαθης Παλαιστίνης.

     Οι μουσουλμανικές  χώρες και όχι μόνον αυτές μιλούν για το δίκαιο των απελπισμένων, των καταφρονημένων και των εγκλωβισμένων Παλαιστινίων. Αιτιολογούν και δικαιολογούν κάθε ενέργειά τους στο όνομα του δικαιώματός τους για μια Πατρίδα.

      Κι ενώ οι αλληλοκατηγορίες και οι δημόσιες δηλώσεις των διαφόρων αρχηγών κρατών συνεχίζονται, στον ΟΗΕ και στο συμβούλιο Ασφαλείας όλοι επικαλούνται υποκριτικά το «διεθνές δίκαιο» και το «δίκαιο του Πολέμου».        Χύνονται κροκοδείλια δάκρυα για τους νεκρούς του πολέμου και για τα αθώα θύματα (άμαχος πληθυσμός) και ομνύουν στο βωμό της Ηθικής και της Ανθρωπιάς.

      Ωστόσο όλοι γνωρίζουν πως εκείνο που θα κρίνει την εξέλιξη των γεγονότων και την τελική έκβαση του πολέμου θα είναι η Δ ύ ν α μ η.

       Για τις μεθοδολογικές μας επιφυλάξεις στην μέθοδο του Γιαννακόπουλου, σε μια γενική προοπτική, αρκούν όσα σημειώσαμε στις δύο πρώτες συνέχειες αυτής της αναδημοσίευσης. Εδώ θα σημειώσουμε δυο πράγματα για την ιστορία των Μηλίων, των οποίων τον περίφημο διάλογο με τους Αθηναίους αναπαρήγαγε ο Θουκυδίδης στο διάσημο κεφάλαιο του Ιστορικού του.

      Η γεωγραφική θέση της Μήλου – πιο κοντά στην Σπάρτη παρά στην Αθήνα – και ήταν αποικία των Λακεδαιμονίων … χωρίς αυτά τα δεδομένα, η ιστορία τους, που μας διασώζει ο Θουκυδίδης, κινδυνεύει με υπεραπλούστευση, και με υπεργενίκευση.

      Εν συνόψει: στον πόλεμο ανάμεσα στην Αθηναϊκή ηγεμονία και την Σπάρτη, οι Μήλιοι, κάτοικοι ενός από τα νοτιοδυτικά νησιά των Κυκλάδων, ανοιχτά, τρόπον τινά, της Λακεδαίμονας, και άποικοι των Λακεδαιμονίων, αξίωναν να διατηρήσουν την ουδετερότητά τους. Οι Αθηναίοι εισέβαλαν στο νησί τους, και τους έθεσαν το δίλημμα: ή μπαίνετε στην συμπολιτεία μας με το καλό (θα πληρώνετε φόρο), ή σας κατακτάμε και σας καταστρέφουμε.

     Οι Μήλιοι υπολόγισαν ότι οι Σπαρτιάτες θα τους βοηθούσαν, αφού ήταν άποικοι δικοί τους, και απάντησαν ότι προτιμούσαν να αγωνιστούν, παρά να σκλαβωθούν εθελούσια. Έτσι, οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοί τους, πολιόρκησαν τους Μηλίους, οι οποίοι αντιστάθηκαν ηρωικά επί ενάμιση χρόνο, και είχαν και κάποιες στρατιωτικές επιτυχίες, αλλά, ενόψει και του ότι η Σπάρτη δεν ενδιαφέρθηκε για την τύχη τους και δεν τους βοήθησε, τελικά υπέκυψαν. Οι Αθηναίοι, καταλαμβάνοντας την πόλη τους, σκότωσαν τους άντρες, υποδούλωσαν γυναίκες και παιδιά, και εγκατέστησαν στο νησί δικούς τους κληρούχους. Ουαί τοις ηττημένοις – vae victis!...

     Πέρα από τα επιχειρήματα που ανταλλάσσουν οι Αθηναίοι με τους Μηλίους, εκεί που επικαλούνται γενικές αρχές, η υπόθεση δεν έχει καμία σχέση με τον πρόσφατο Παλαιστινιακο-ισραηλινό πόλεμο, αφού οι Παλαιστίνιοι δεν είχαν να διαλέξουν ανάμεσα στην ουδετερότητα και την αναγκαστική στρατιωτική συμμαχία, αλλά ήταν ένα κράτος αποκλεισμένο, κράτος-φυλακή, και υπό διαρκή εισβολή και επιβολή αυθαιρεσιών, από πλευράς του Ισραήλ.

     Επίσης, καθ’ υποφοράν, ούτε στην Ουκρανία εφαρμόζεται ακριβώς το μοντέλο, αν και εδώ είναι πιο παραπλήσιο. Εδώ, η Ουκρανία είχε να επιλέξει ανάμεσα σε μια πιο ισορροπημένη πολιτική, που θα επέβαλε η θέση της ανάμεσα στην Ρωσική Ομοσπονδία και στην Ευρωπαϊκή Ένωση (και το, τότε σε παρακμή, ΝΑΤΟ), ή σε μια συμμαχία με μιαν από τις δυο πλευρές που διεκδικούσαν επιρροή επάνω της. Υπήρξε προκλητική στην επιλογή της Νατοϊκής συμμαχίας της: πύραυλοι με πυρηνικά στο έδαφός της θα σημάδευαν την Ρωσία (η ρωσική επίθεση ξεκίνησε όταν ο Ζελένσκι ζήτησε από το ΝΑΤΟ να στείλει πυρηνικά στο έδαφος της Ουκρανίας), εργαστήρια βιολογικών όπλων (ιών και άλλων), εγκατεστημένα στο έδαφός της, κ.τ.λ., πλέον μια προοπτική επίσημης εισδοχής της στο ΝΑΤΟ.

     Έτσι, πέρα από το ότι η επιλογή της ήταν αντίστροφη από εκείνη των Μηλίων (οι Μήλιοι είχαν επιλέξει ουδετερότητα, η Ουκρανία του Ζελένσκι είσοδο σε συμμαχία), η Ουκρανία υπολόγισε εξ ολοκλήρου στην στρατιωτική βοήθεια των Δυτικών, η οποία ήρθε πλουσιοπάροχη – μόνο το «κρέας για τα κανόνια» (οι στρατιώτες) ήταν, στην συντριπτική πλειοψηφία, Ουκρανικό.

        Γι’ αυτό, ο διάλογος των Αθηναίων με τους Μηλίους, αποσπασμένος από τα ειδικότερα συμφραζόμενά του, κινδυνεύει να εκφυλιστεί σε γενικολογίες, μικρής πρακτικής χρησιμότητας. Αν, λ.χ., οι Λακεδαιμόνιοι έστελναν στρατό στους Μηλίους (όπως έστειλαν – με συμβουλή του Αλκιβιάδη – στην Σικελία), και οι Αθηναίοι πάθαιναν την Σικελική καταστροφή τους στην … Μήλο, τότε … για ποιον «διάλογο Μηλίων» θα συζητούσε η ιστορία;

    Η επίκληση του Δικαίου και της Ηθικής (και από τις δύο πλευρές αλλά και από τους συμμάχους τους)  δεν είναι μόνον υποκριτική, αλλά και δηλωτικό της άγνοιας τόσο της ανθρώπινης φύσης όσο και της ιστορικής πραγματικότητας. Μόνο οι εθελοτυφλούντες δεν θέλουν ή δεν μπορούν να αποδεχτούν την αλήθεια, όσο σκληρή κι αν είναι, που απορρέει από την πείρα παρόμοιων ιστορικών γεγονότων. Η υπόμνηση του Θουκυδίδη θα μάς φανεί χρήσιμη και εξόχως διδακτική:

     “…ον ουδείς πω παρατυχόν ισχύι τι κτήσασθαι προθείς του μη πλέον έχειν απετράπετο”(76.3, Ποτέ πράγματι άνθρωπος στον οποίο παρουσιάστηκε η ευκαιρία να αποκτήσει κάτι δια της σκαιάς βίας, δεν παρέλειψε να το κάνει, προτιμήσας τη δικαιοσύνη).

       Πολλοί διεθνολόγοι και αναλυτές[3] θεωρούν πως η παραπάνω θέση του Θουκυδίδη βρήκε την απόλυτη εφαρμογή και δικαίωσή της στην καταστροφή της λωρίδας της Γάζας από το Ισραήλ, που χρόνια τώρα αναζητούσε ένα ισχυρό άλλοθι για την πραγμάτωση των σχεδίων του.

       Ένα άλλοθι που του πρόσφερε ανέλπιστα και απλόχερα η Χαμάς με τις θηριωδίες της. Αλήθεια η Χαμάς δεν γνώριζε την αντίδραση του Ισραήλ; Αφήνω την άποψη πως το Ισραήλ γνώριζε από καιρό τα σχέδια της Χαμάς και δεν τα ακύρωσε για να έχει το ισχυρό άλλοθι του ακρωτηριασμού της λωρίδας της Γάζας, σύμφωνα και με τα λόγια του Νετανιάχου.

       Εάν, συνεπώς, από τις γενικές αρχές και τα επιμέρους της μεθοδολογίας περάσουμε στα συμπεράσματα, είναι ένα σοβαρό ζήτημα εάν ο κόσμος μας κυμαίνεται ανάμεσα στην «Φύση» (Ισχύς) και στον «Νόμο» (Ηθική), όπως τα σχηματοποιεί ο Γιαννακόπουλος. Οι τρόποι που η «Ισχύς» συνδυάζεται με ένα «Δίκαιο» (στο οποίο ενσωματώνεται και οποιαδήποτε ηθική – αλλά μην τα μπερδεύουμε αυτά τα δύο), διεθνές, της ειρήνης ή του πολέμου, κ.τ.λ., είναι πολυποίκιλοι, και εκφράζονται με πολλά και ποικίλα δόγματα. Ένα τέτοιο είναι το Ρωμαϊκό: «αν θέλεις ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο» (και τότε ο πόλεμος δεν θα συμβεί).

      Ένα άλλο είναι του Κλάουζεβιτς: «Ο πόλεμος είναι συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα». Και αυτά τα δόγματα, όμως, δεν είναι παρά γενικεύσεις – και οι γενικεύσεις είναι πάντα επικίνδυνες, όταν «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες». Κάθε σύγκρουση έχει τις δικές της γενικεύσεις, τις δικές της ιδιαιτερότητες, τους δικούς της νόμους.

       Οι ιστορικοί και οι φιλόσοφοι προβάλλουν εμφαντικά το νόμο της εναντιοδρομίας ανάμεσα στη Φύση (Ισχύς) και στο Νόμο (Ηθική). Θεωρούν, δηλαδή, πως μεταξύ των ανθρώπων και των κρατών ισχύει απόλυτα ο νόμος της Φύσης που δεν είναι άλλος από το «δίκαιο του ισχυρότερου». Όταν υπάρχει μία ασυμμετρία ισχύος μεταξύ ανθρώπων και κρατών, τότε ο αδύνατος δεν σώζεται από την επίκληση των αρχών του δικαίου και της Ηθικής, παρά μόνον υποχωρεί όσο του επιβάλλει η αδυναμία του.

    “ότι δίκαια μεν εν τω ανθρωπείω λόγω από της ίσης ανάγκης κρίνεται, δυνατά δε οι προύχοντες πράσσουσι και οι ασθενείς ξυγχρούσιν” (E,89,…πως κατά την ανθρώπινη λογική μπορούμε να μιλάμε για δίκαιο όταν και τα δύο μέρη έχουν ίση ισχύ και ότι οι ισχυροί πράττουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν όσο τους επιβάλλει η αδυναμία τους).

 

     Κι αργοκουνώντας το κεφάλι – θα χαιρετίσω τον φρουρό (Διονύσης Σαββόπουλος). Οι απελευθερώσεις  ομήρων από τους Παλαιστίνιους θα πρέπει να άφησε ένα κενό στην Δυτική πλευρά: δεν έχουμε ιστορίες φρίκης, βιασμών, κακομεταχείρισης, ανακρίσεων, βασανιστηρίων … αντίθετα, έχουμε κάποιες σκηνές σχεδόν στοργικού αποχαιρετισμού ομήρων και φυλάκων τους – εδώ, η Ισραηλινή όμηρος, τη στιγμή της απελευθέρωσής της, χωρίς να την υποχρεώνει κανένας, δίνει το χέρι στον Παλαιστίνιο που την παρέδωσε και του λέει «Σαλόμ». Τέτοια βίντεο είδαμε και άλλα, τα οποία, λίγο μετά την εμφάνισή τους στο ίντερνετ, εξαφανίζονταν. Επί του σημειολογικού, η διάκριση «Χαμάς» (χαρακτηρισμένης, στα μέρη μας, ως τρομοκρατικής οργάνωσης, και επενδεδυμένης, επίσης στα μέρη μας, με τα αποκρουστικά χαρακτηριστικά του Ισλαμικού Κράτους) και Παλαιστινιακού λαού, θεωρείται υπερβολικά «δεδομένη». Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Οι ίδιοι οι Ισραηλινοί, στο στρατιωτικό τους δόγμα, με τίτλο «κουρεύοντας το χορτάρι», αναγνωρίζουν ότι (α) η «Χαμάς» (που παραπέμπει στο σύνολο της παλαιστινιακής αντίστασης) είναι μια οργάνωση που βγαίνει μέσα απ’ τον παλαιστινιακό πληθυσμό και αλληλοϋποστηρίζεται μ’ αυτόν∙(β) συνεπώς δεν μπορεί να εκμηδενιστεί με τυπικό στρατιωτικό τρόπο. Το δόγμα «κουρεύοντας το χορτάρι», με βάση αυτές τις δύο παραδοχές, δεν στηρίζεται στην αυταπάτη κάποιας «ολικής» στρατιωτικής νίκης / καταστροφής του παλαιστινιακού αντάρτικου. Αντίθετα παραδέχεται πως τα αμιγώς στρατιωτικά σημεία (υποδομές, κλπ) της παλαιστινιακής αντίστασης είναι ελάχιστα∙ η στρατηγική πηγή της δύναμής της είναι ο ίδιος ο πληθυσμός∙ συνεπώς ο πληθυσμός αποτελεί στόχο από το ίδιο το δόγμα. Αυτό, κατά κάποιο τρόπο, το γνωρίζουν και οι δικοί μας προπαγανδιστές. Το «περνάνε», όμως, στον λόγο τους, με τρεις τρόπους: (α) Την επίσημη εκδοχή του Δυτικού κόσμου: η μαζική εξόντωση αμάχων είναι «παράπλευρες απώλειες για την εξόντωση της «Χαμάς» (β) Ο Παλαιστινιακός λαός είναι θύμα των ενεργειών της Χαμάς: αφού ήξερε την αντίδραση των Ισραηλινών, γιατί έκανε την επίθεση της 7/10; Και (γ) Ο Παλαιστινιακός λαός τα’ θελε και τα’ παθε, αφού ψηφίζει … Χαμάς! Να ψήφιζε Μαχμούτ Αμπάς (Φατάχ, για όποιον ενδιαφέρεται), να μην τον σκοτώνανε τώρα οι Ισραηλινοί. Αφού ψηφίσανε Χαμάς, καλά τους κάνουνε! Επί του σημειολογικού, που λέγαμε… (με πρόσμιξη ολίγον από … Χουελμπέκ – άλλη φορά σας γράφουμε γι’ αυτόν)

         Η παραπάνω θέση του Θουκυδίδη, διαχρονική και πλήρως επιβεβαιωμένη από τα ιστορικά γεγονότα, όσο σκληρή και αν είναι, όσο κι αν αποτυπώνει με ωμότητα τη στάση των Αθηναίων απέναντι στους αδύναμους Μηλίους, δεν παύει να αποτυπώνει με καθαρότητα την πικρή ιστορική αλήθεια. Και είναι λάθος ερμηνευτικό να ψέγει κάποιος τον Θουκυδίδη για την παραπάνω θέση. Ο ιστορικός απλά κατέγραψε μία πραγματικότητα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως την υιοθετεί και την προπαγανδίζει. Είχε και αυτός τις ενστάσεις του για την ωμότητα των Αθηναίων και τις υπερβολές της πόλης του έναντι των άλλων πόλεων.

     Τα ηθικά επιχειρήματα και η επίκληση του δικαίου πολλές φορές στον πόλεμο είναι κενά περιεχομένου μπροστά στο «δίκαιο» της Δύναμης του αντιπάλου. Κι αυτό γιατί στον πόλεμο ισχύει η θέση-που τείνει να πάρει τη μορφή αξιώματος-του Θουκυδίδη πως:

     “Τα μεν ηδέα καλά νομίζουσι, τα δε ξυμφέροντα δίκαια” ( Ε,105.4…θεωρούν καλό ό,τι τους αρέσει και δίκαιο ό,τι εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους).                        

          Σε έναν πόλεμο οι επιλογές των αδύναμων και στρατιωτικά υποδεέστερων  είναι περιορισμένες. Πολλές φορές τίθεται με ωμότητα το δίλημμα: Πώς συμφέρει σε έναν λαό να είναι δούλος τη στιγμή που ο εχθρός του είναι ο κυρίαρχος; Υποδούλωση ή Πόλεμος και καταστροφή; Σχετικά στον περίφημο διάλογο Αθηναίων και Μηλίων γράφει ο Θουκυδίδης:

      “Και πώς χρήσιμον αν ξυμβαίη ημίν δουλεύσαι, ώσπερ και υμίν άρξαι; //  Ότι  υμίν μεν προ του τα δεινότατα παθείν υπακούσαι αν γένοιτο, ημείς δε μη διαφθείραντες υμάς κερδαίνοιμεν αν”(E, 92-93…Αλλά πώς μπορεί να συμβεί ώστε να είναι εξίσου συμφέρον για εμάς να γίνουμε δούλοι, όπως είναι και δικό σας συμφέρον να γίνετε κυρίαρχοί μας; // Διότι σάς παρέχετε η ευκαιρία να υποταχθείτε,  αποφεύγοντας τα χειρότερα δεινά, εμείς δε να ωφεληθούμε χωρίς να σας καταστρέψουμε).

      Με άλλα λόγια στους Παλαιστινίους σήμερα τίθεται το τραγικό δίλημμα: Καλύτερο για έναν λαό είναι η υποδούλωση ή η καταστροφή του; Έμμεσα, δηλαδή, προβάλλεται η θέση πως δεν είναι και τόσο ταπεινωτικό για ένα λαό να υποκύπτει σε μια συντριπτικά ανώτερη στρατιωτικά δύναμη.

      Στη συνέχεια του άρθρου του Γιαννακόπουλου που ακολουθεί, οι «θεωρητικοί της δύναμης» δίνουν τα ρέστα τους. Εμείς, Σωκρατιστί, θα λέγαμε, ερωτάμε μ’ ένα αντιπαράδειγμα: Αλλ’ ώ’ γαθέ. Είναι «θεωρία της δύναμης» – και «νόμος του  ισχυροτέρου» – να μπαίνεις το βράδυ στο κελί κρατουμένου και να τον σκοτώνεις στο ξύλο; Αυτό εννοείς; - γιατί εμείς, μη έχοντας μελετήσει την σχετική βιβλιογραφία, δεν είμαστε τόσο ενημερωμένοι σ’ αυτά τα πράγματα».

       Οι θεωρητικοί της δύναμης και του δικαίου που απορρέει από αυτήν[4] διατυπώνουν τη θέση πως αυτή υπακούει στο νόμο των αερίων που έχουν την τάση να καταλαμβάνουν όλον τον διαθέσιμο χώρο. Μία θέση που βρίσκεται έξω από τις κατακτήσεις του ανθρωπισμού και του πολιτισμού μας, αλλά τείνει να προκρίνεται από κάθε χώρα όταν βρεθεί στη θέση του δυνατού.

     Αυτή η διάχυση της δύναμης και η επιβολή της τείνει να ηθικοποιείται κατά περίπτωση και να προβάλλεται και ως συμβατή με το Φυσικό και Θεϊκό δίκαιο. Το «Ο Θεός είναι Μεγάλος» κάτι μπορεί να σημαίνει για κάποιους που μάχονται για το δικό τους δίκαιο.

     Όλοι στον πόλεμο συνηθίζουν να επικαλούνται την εύνοια-βοήθεια των θεών, αφού θεωρούν πως το δίκαιο και η ηθική είναι με το μέρος τους. Θεωρούν, δηλαδή, ως μία φυσική αναγκαιότητα και συμπαντικό νόμο να κυριαρχεί ο ισχυρότερος έναντι του ασθενέστερου. Εξάλλου η ιστορία μάς διδάσκει πως όσοι κατέχουν τη δύναμη συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο, πράττοντας ανερυθρίαστα όσα είχαν καταγγείλει για τις βιαιότητες των αντιπάλων-εχθρών τους.

       Ο Θουκυδίδης, ο μεγάλος ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής, προβάλλοντας ως νόμο της φύσης το «δίκαιο του δυνατού» διατύπωσε αλήθειες που η σκληρή πραγματικότητα όλων των πολέμων τις επικύρωσε. Στον πόλεμο, δηλαδή, οι αδύνατοι χρησιμοποιούν τη λογική του «δικαίου» και της «Ηθικής», ενώ οι δυνατοί την  «Ηθική» της «Δύναμής» τους.

         Αλήθεια πως μπορούμε μετά από τόσες κατακτήσεις του ανθρώπινου πνεύματος και τις τόσες αναβαθμίσεις της Ηθικής να ανατρέψουμε και να παρεκκλίνουμε από τη «θεία τάξη», το «φυσικό νόμο» και τον εσώτερο νόμο του ανθρώπινου όντος,  το «Νόμο του Ισχυρότερου»;

        Οι ειδήσεις από την ανθρωποσφαγή στην Γάζα είναι ένα πεδίο άσκησης για όλ’ αυτά. Όσο να’ ναι, σε επίπεδο προπαγάνδας, υπάρχουνε ζητήματα δύσκολο να διαχειριστείς. Πώς, ας πούμε, να διαχειριστείς την εικονιζόμενη Ισραηλινή όμηρο,85χρονη Γιοτσεβέντ Λίφσιτς, που επεστράφη στο Ισραήλ και δήλωσε ότι «Στη Γάζα την οδήγησαν μέσα σε σήραγγες, τις οποίες παρομοίασε με ιστό της αράχνης. Εκεί, όπως είπε, τη μεταχειρίστηκαν καλά. Την επισκέφθηκε γιατρός, που τις εξασφάλισε, όπως και για τους άλλους ομήρους, να παίρνουν το ίδιο είδος φαρμάκων που έπαιρναν και στο Ισραήλ. Επίσης, της έκαναν παρέα, δεν την άφηναν μόνη της και φρόντιζαν το φαγητό της» (της «ρίχτηκαν» όλα τα συστημικά μέσα- και ο ισραηλινός στρατός δήλωσε: κακώς τα είπε αυτά, άλλη φορά θα κάνουμε φροντιστήριο στους ομήρους που απελευθερώνονται, να μην λένε τέτοια πράγματα!!!». Ή την άλλη – τις άλλες – που, με την απελευθέρωσή τους, χαμογελούσαν στους οπλοφόρους συνοδούς τους και τους έδιναν χειραψία; Κάποιες ειδήσεις πάνε να βγούνε για «βασανιστήρια», «βιασμούς» (εις βάρος ομήρων) κ.τ.λ., αλλά – τι πιθανότητες έχουν να ληφθούν σοβαρά; (διαψεύδονται από τους ίδιους τους ομήρους που απελευθερώθηκαν – σαν «διαρροές από εργαστήριο κατασκευής fake news μοιάζουν). Αντίθετα, αξιόπιστη φαίνεται η είδηση ότι, στην Ισραηλινή φυλακή κράτησης της ερήμου Νεγκέβ, Παλαιστίνιος κρατούμενος ρώτησε Ισραηλινό δεσμοφύλακα εάν έγινε ανακωχή, ο δεσμοφύλακας απάντησε «όχι», και το βράδυ μπήκαν μέσα στο κελί του δεσμοφύλακες και τον σκοτώσανε στο ξύλο. «Οι συνθήκες των κρατουμένων είναι πολύ σκληρές. Υπάρχει πολύ λίγο φαγητό, μας χτυπούν, υπάρχει ένας μάρτυρας [Σ.Σ. με την θρησκευτική έννοια του όρου], σκοτώθηκε στο τμήμα της φυλακής όπου ήμουν εγώ, ο Thaer Abu Assab». Τον χτυπούσαν και τον χτυπούσαν μέχρι που πέθανε. «Αρχίσαμε να τους φωνάζουμε να φέρουν το γιατρό, ο γιατρός έφτασε μετά από 1,5 ώρα, αλλά είχε «φύγει». Δεν νοιάστηκαν γι’ αυτόν, ακόμα και όταν ήταν ξαπλωμένος στο πάτωμα, σαν να μη συνέβαινε τίποτα. Πέθανε εκεί στο πάτωμα και παρέδωσε την ψυχή του στον Θεό. Με βασανιστήρια, ξυλοδαρμούς. Τον σκότωσαν επειδή έκανε μια ερώτηση, ρώτησε τον δεσμοφύλακα, υπάρχει ανακωχή; Ο δεσμοφύλακας απάντησε: «Όχι». Τη νύχτα μπήκαν μέσα και τον σκότωσαν». Θα σημειώσουμε ότι η δεύτερη αυτή αφήγηση είναι αξιόπιστη, όχι μόνο επειδή ο αναφερόμενος κρατούμενος είναι όντως νεκρός (το ΕΔΔΑ, αν ήταν το Ισραήλ μέλος του, θα είχε μαλλιά να ξάνει – αλλά τι να κάνει κι αυτό…), αλλά και επειδή είναι πολύ κοντά σε εικόνες που, όσοι ζήσαμε την δικτατορία της επταετίας, μεγαλώσαμε μ’ αυτές – και που, σύμφωνα με τις καταδίκες του ΕΔΔΑ κατά της Ελλάδας, είναι επίκαιρες ακόμα και σήμερα. Και έχουν εγγραφεί και στην ιστορία κάποιων Ελληνικών κτιρίων: «προχθές, κάποιος δικηγόρος δημοσιογράφος, συζητώντας στο ΚΑΣ-ΚΣΝΜ, με τον πρόεδρο, μιαν αίτηση κάποιων ηρωϊκών  Χαλκιδέων – ηρωϊκών για τον τρόπο που κινούνται «μέσα στην ερημία του πλήθους», είπε: «παλίμψηστο, κύριε πρόεδρε. Εδώ μέσα βρισκόμαστε σ’ ένα παλίμψηστο κτίριο. Σήμερα είναι Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά πριν κάτι δεκαετίες, ήταν το κτήριο όπου χτυπούσαν το βράδυ στην ταράτσα τον Αντρέα!...». 

     Μετά τον Θουκυδίδη, και ο Πλάτωνας στην επιχειρηματολογία του άρθρου του Γιαννακόπουλου. «Κάτι» θυμόμαστε κι εμείς από την Πολιτεία του Πλάτωνα. Κάτι για την εκπαίδευση των παιδιών … (το καλύπτουμε, παρακάτω, εικονογραφημένο). Αλλά επειδή οι Πλατωνικές αναφορές επεκτείνονται και στον Γοργία, είναι απ’ αυτόν τον διάλογο που έχει χαραχτεί ανεξίτηλα στη συνείδησή μας η σωκρατική απάντηση στην ερώτηση: «καλά, Σωκράτη, εσύ, αν ήταν να διαλέξεις, θα προτιμούσες να αδικήσεις – ή να αδικηθείς;», κι ο Σωκράτης ο σοφός / τους απάντησε κι αυτός: «ελοίμην αν εκάτερον». Αν μπορούσα, θα διάλεγα κανένα από τα δύο. Αλλά, αν μου λέγανε, σώνει και καλά, το ένα ή το άλλο, θα διάλεγα να αδικηθώ παρά να αδικήσω. Χίλιες φορές χειρότερο είναι να αδικείς από το να αδικείσαι. Αλλά το χειρότερο, βέβαια, σε μια πολιτεία, είναι τον «αδικούντα μη δίκην διδόναι» – να αδικεί κάποιος και να μην τιμωρείται. Πανύψηλη σύλληψη του δικαίου! Και δεν μοιάζει με το του «κρείττονος συμφέρον» ακριβώς, αλλά δεν υπεισερχόμαστε, προς το παρόν, στην λογική αυτού του τελευταίου.

      Τα παρακάτω λόγια του Θουκυδίδη μάς προτρέπουν και μάς επιτάσσουν να δούμε το πραγματικό Πρόσωπο της ανθρώπινης φύσης και να μην εφησυχάζουμε στις υποκριτικές φωνές και στο «αθώο» Προσωπείο όλων εκείνων που δήθεν μάχονται για το διεθνές Δίκαιο, την Ηθική και τα ανθρώπινα Δικαιώματα.

“Της μεν τοίνυν προς το θείον ευμενείας ουδ’ ημείς οιόμεθα λελείψεσθαι. Ουδέν γαρ έξω της ανθρωπείας των μεν ες το θείον νομίσεως, των δ’ ες σφας αυτούς βουλήσεως δικαιούμεν ή πράσσομεν. Ηγούμεθα γαρ το τε θείον δόξη το ανθρώπειόν τε σαφώς δια παντός υπό φύσεως αναγκαίας, ου αν κρατή, άρχειν. Και ημείς ούτε θέντες τον νόμον ούτε κειμένω πρώτοι χρησάμενοι, όντα δε παραλαβόντες και εσόμενον ες αιεί καταλείψοντες χρώμεθααυτώ, ειδότες και υμάς αν και άλλους εν τη αυτή δυνάμει ημίν γενομένους δρώντας αν ταυτό” (Ε,105…Όσον αφορά την εύνοια των θεών, ούτε εμείς νομίζουμε ότι θα μάς λείψει. Γιατί τίποτε απ’ ό,τι απαιτούμε ή πράττουμε δεν αντιβαίνει σε αυτά που οφείλουν οι άνθρωποι να πιστεύουν σε σχέση με τους θεούς και να θέλουν σε σχέση με τους άλλους. Πιστεύουμε δηλαδή ό,τι και οι θεοί και, προφανώς, οι άνθρωποι από φυσική αναγκαιότητα επιβάλλουν πάντοτε την κυριαρχία τους στον ασθενέστερο. Αυτόν το φυσικό νόμο ούτε τον θεσπίσαμε εμείς ούτε πρώτοι τον εφαρμόσαμε, αλλά τον βρήκαμε να υπάρχει και θα τον αφήσουμε να ισχύει παντοτινά, και ξέρουμε πως και εσείς και κάθε άλλος που θα είχε την ίδια με εμάς δύναμη θα έκανε το ίδιο).

      Η Πλατωνική Πολιτεία δίνει μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση των παιδιών. Εδώ, μικρά παιδιά στο Ισραήλ κάνουν σχολική εκδρομή, και γράφουν … αφιερώσεις (!!!) στις βόμβες που θα εκτοξευθούν για να σκοτώσουν άλλα παιδιά επέκεινα του φράχτη της Γάζας. Προφανώς, θα πρέπει να χαλκευτεί ο τύπος του ανθρώπου της «πρώτης γραμμής» του στρατοπέδου, στα μετόπισθεν του οποίου κρατάει το «ίσο» ο τραμπούκος (πρώην αριστερός) «καθοδηγητής κοινής γνώμης» της «Καθημερινής» (όνομα και μη χωριό – προς τι άλλωστε, να θίγουμε ονόματα; - πιο χρήσιμη θα ήταν η νοητική άσκηση: «ταιριάζει αυτός, λ.χ., με αυτά τα χαρακτηριστικά; Δεν είναι ένας και δύο…). Προκειμένου να έχουμε στην Ελλάδα … Ισλαμικό Κράτος, σκοτώστε τους όλους!

 

     … στο κάτω-κάτω, κατά τους θεωρητικούς «του δικαίου της δύναμης», αν έχετε τη δύναμη, έχετε και το δίκιο με το μέρος σας. Το λένε και ο Πλάτων, και ο Θουκυδίδης – κι αν τους ακούσετε να διαμαρτύρονται, μέσα απ’ τους αιώνες: NOT IN OUR NAMES! – αγνοήστε τους. Είναι ίδια τα παιδιά της μίας πλευράς και τα παιδιά της άλλης;

       

        Μια ιδέα της άλλης πλευράς μας δίνει η λίστα με τους 300 παλαιστίνιους αιχμάλωτους που σκοπεύει να «ανταλλάξει» σ’ αυτόν και σε κάποιον επόμενο γύρο το Ισραήλ. Όσοι / όσες ανήκουν σε οργάνωση, είναι μέλη της Hamas, της Fatah, της Ισλαμικής Jihad και του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP), «τρομοκρατικές» οργανώσεις μία και μία – ενώ αρκετοί δεν ανήκουν πουθενά… Κανένας / καμία απ’ αυτούς / αυτές δεν έχει καταδικαστεί για φόνο∙ πολλοί βρίσκονται στη φυλακή επειδή πετούσαν πέτρες. Όλοι είναι είτε γυναίκες είτε ανήλικοι: 287 (από τους 300) είναι κάτω από 18, πέντε είναι 14 χρονών. Οι περισσότεροι / ες έχουν συλληφθεί τα τελευταία 2 χρόνια – με την εξαίρεση 10 γυναικών απ’ την Ιερουσαλήμ και την Δυτική Όχθη που καταδικάστηκαν μεταξύ 2015 – 2017 με την κατηγορία της «απόπειρας επίθεσης με μαχαίρι σε ισραηλινούς στρατιώτες»… Ένας 18χρονος έχει φυλακιστεί επειδή φώναζε μαζί με άλλους «Allahu Akbar». Μια 18χρονη για «υποκίνηση μέσω Instagram»… «Το του κρείττονος συμφέρον» …

        Ποιος διεθνής οργανισμός, ποιο φιλειρηνικό κίνημα, ποιος πολιτικός ηγέτης, ποια ανθρώπινη επιστήμη και ποια κινητοποίηση των λαών υπέρ της ειρήνης θα μπορέσει να αποδομήσει το κύρος της παραπάνω θέσης του Θουκυδίδη που ισχύει απόλυτα εδώ και αιώνες; Ποιος θα ανατρέψει την άποψη τόσο του Θουκυδίδη όσο και του Πλάτωνα για το «δίκαιο της δύναμης» που τείνει να καταστεί φυσικός νόμος, αν δεν είναι;

   “Φημί γαρ εγώ είναι το δίκαιον ουκ άλλο τι ή το του κρείττονος συμφέρον;” (Πλάτων, Πολιτεία,338c…Λέγω πως τίποτε άλλο δεν είναι το δίκαιο παρά το συμφέρον του ισχυρότερου).

        Σε ένα άλλο σημείο ο Πλάτων υπερθεματίζει υπέρ του δικαίου του ισχυρότερου τονίζοντας πως «Ούτω το δίκαιον κέκριται, του κρείττω του ήσσονος άρχειν και πλέον έχειν» (Γοργίας,48.3δ, έτσι κρίνεται το δίκαιο, να κυριαρχεί ο ισχυρότερος πάνω στον ασθενέστερο και να κατέχει περισσότερα).

     καὶ ἐς μὲν ἀκρόασιν ἴσως τὸ μὴ μυθῶδες αὐτῶν ἀτερπέστερον φανεῖται· ὅσοι δε βουλήσονται τῶν τε γενομένων τὸ σαφὲς
σκοπεῖν καὶ τῶν μελλόντων ποτὲ αὖθις κατὰ τὸ ανθρώπινον τοιούτων καὶ παραπλησίων ἔσεσθαι, ὠφέλιμα κρίνειν αὐτὰ
ἀρκούντως ἕξει. κτῆμά τε ἐς αἰεὶ μᾶλλον ἢ ἀγώνισμα ἐς το παραχρῆμα ἀκούειν ξύγκειται.(Θουκυδίδης, 1.22.4)

       Χρωστάμε χάριτες στον φίλο φιλόλογο Ηλία Γιαννακόπουλο που μπήκε σε συζήτηση με τον Θουκυδίδη – αλλά και τον Πλάτωνα – για τόσο σύγχρονα γεγονότα. Κι εμείς, από τις στήλες μας, «είδαμε συζήτηση και μπήκαμε». Γιατί, όπως λέει κι ο Σωκράτης, στον Φαίδωνα: «τι άλλο καλύτερο να κάνουμε μέχρι την Δύση του ηλίου;» Αγαπητέ Ηλία, ολοκληρώνοντας την (σχολιασμένη και εικονογραφημένη) αναδημοσίευση του κειμένου σου, πολλές ευχαριστίες!

         Αν ως ανθρωπότητα δεχτούμε σήμερα το «δίκαιου του ισχυρότερου», το γνωστό και ως το «Δίκαιο της Πυγμής» που γειτνιάζει με το «δίκαιο της ζούγκλας», σίγουρα δεν θα πρέπει να υπερηφανευόμαστε για τον πολιτισμό μας. Ωστόσο, όσο κακό είναι να αποδεχόμαστε την πραγματικότητα άκριτα και χωρίς προσπάθεια να την αλλάξουμε προς το καλύτερο, άλλο τόσο κακό είναι να την αγνοούμε και να μην διδασκόμαστε από το παρελθόν.

        Ο πόλεμος Ισραηλινών και Παλαιστινίων είναι η τελευταία μας ευκαιρία να δείξουμε ως ανθρωπότητα την αξία και τη δύναμη του Διαλόγου και την απόρριψη ως εργαλείου σκέψης και επίλυσης των διαφορών τη μανιχαϊστική λογική του Μαύρου-Άσπρου, του Κακού-Καλού.

      Το ατερπές και το ωφέλιμον … Η επιχείρηση της 7/10/2023 από την Γάζα στο Ισραήλ φαίνεται ακατανόητη, στο σωρό των πληροφοριών, της προπαγάνδας, και των γεγονότων που ακολούθησαν. Χωρίς να εξηγούνται τα πάντα – είναι πολλά αυτά που δεν ξέρουμε, φαίνεται ότι πρωταρχικός σκοπός ήταν να απαχθούν όμηροι, για να ανταλλαχθούν με Παλαιστίνιους κρατουμένους. Γι’ αυτό θέλει κάποιον έλεγχο στις πληροφορίες για «1.400 νεκρούς» που ανακοίνωσε το Ισραήλ, για να δικαιολογήσει (για όποιον θέλει να συμπαραταχθεί) την πρόκληση, από μέρους του, 15.000 θανάτων (με αυξητική, προφανώς, τάση) στην λωρίδα της Γάζας. Σύμφωνα με την ισραηλινή καθημερινή εφημερίδα Ha’aretz που όχι μόνο ασχολήθηκε με το πως και ποιοι Ισραηλινοί σκοτώθηκαν αλλά και ανέλυσαν τις κηδείες στο Ισραήλ μετά την 7^η Οκτώβρη, και ως τις 23 Οκτώβρη είχαν εντοπίσει 683 ισραηλινούς θανάτους σχετιζόμενους με τα γεγονότα εκείνης της ημέρας και των επόμενων. Οι θάνατοι αυτοί, βέβαια, σε επίπεδο προπαγάνδας διπλασιάστηκαν τουλάχιστον. Τα θεαματικά στοιχεία που προστέθηκαν, «αποκεφαλισμένα μωρά» (καθαρά fake news, της τάξεως των «ξεφωνημένων»), και το ίδιο και οι «βιασμοί». Αυτή η είδηση «γεννήθηκε» απ’ την Avina  Klompas με ανάρτηση στο X δυόμιση ώρες μετά την εισβολή στις 7 Οκτώβρη. H κυρία Klompas είναι φανατική ακροδεξιά κρατική υπάλληλος και, μεταξύ άλλων, συνιδρύτρια του think tank Boundless Ιsrael («απεριόριστο ισραήλ»…) που απασχολείται με τον εντοπισμό όσων «μισούν το ισραήλ»… Ωστόσο ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε μερικές ώρες μετά στο αμερικανικό news week απ’ το συγκεκριμένο think tank δεν ανέφερε οτιδήποτε για βιασμούς. Ούτε οι επίσημες Ισραηλινές υπηρεσίες κάποια τέτοια καταγγελία. Βεβαίως, και οι 700 (έστω) θάνατοι Ισραηλινών από την εισβολή στο Ισραηλινό έδαφος είναι πολλοί. Από τους νεκρούς, για να μείνουμε σ’ αυτούς, οι 331 ήταν στρατιώτες ή/και αστυνομικοί,∙ άλλοι 13 περιγράφονται ως διασώστες, το πιθανότερο του στρατού∙ και 339 ως πολίτες. Αλλά και μεταξύ τους, τα θύματα δεν είναι βέβαιο ότι προκλήθηκαν από παλαιστίνιους. Από αναφορές – πάντοτε Ισραηλινής προέλευσης – προκύπτει ότι, στον πανικό που ακολούθησε την παλαιστινιακή επίθεση, οι Ισραηλινοί άρχισαν να «βαρούν στο ψαχνό», σκοτώνοντας, βέβαια, και πολλούς δικούς τους. Καθώς οι πιλότοι πάλευαν να ξεχωρίσουν ποιος είναι τι μεταξύ τρομοκρατών και πολιτών, πάρθηκε η απόφαση ότι προτεραιότητα έχει το άμεσο σταμάτημα της εισβολής των τρομοκρατών της Χαμάς και πιθανά επικίνδυνων συμμοριών απ’ την Γάζα, που περνούσαν το σύνορο… «Κτυπούσαμε αυτοκίνητα ξέροντας ότι μπορεί σ’ αυτά να υπάρχουν ισραηλινοί όμηροι… Αλλά είπα μέσα μου ότι μια τέτοια πιθανότητα είναι μικρή… Το να πυροβολείς ανθρώπους στην δική σου επικράτεια – αυτό ήταν κάτι που ποτέ δεν μου είχε περάσει απ’ το μυαλό ότι θα έπρεπε να κάνω». Ένα ρεπορτάζ σε πιλότους των Apache που έκανε η ισραηλινή εφημερίδα Yedioth  Aharanoth τόνιζε ότι «οι πιλότοι αναγνώρισαν ότι είχαν τρομακτική δυσκολία στο να διακρίνουν στα σημεία που είχαν καταληφθεί ποιος ήταν τρομοκράτης και ποιος ήταν στρατιώτης ή πολίτης… Αρχικά το πυρ ήταν τρομακτικό, και μόνο από ένα σημείο και μετά οι πιλότοι άρχισαν να είναι πιο προσεκτικοί στις επιθέσεις τους και να επιλέγουν τους στόχους τους… οι διοικητές στο πεδίο έπρεπε να πάρουν δύσκολες αποφάσεις, μεταξύ των οποίων να βομβαρδίσουν σπίτια στις δικές τους εγκαταστάσεις με σκοπό να σκοτώσουν τους τρομοκράτες μαζί με τους ομήρους» Είναι από τις ίδιες πηγές πάντα που προέκυψε ότι το δόγμα, όταν επίκειται απαγωγή ομήρων – με σκοπό την ανταλλαγή – γνωστό και ως «δόγμα Hannibal», υποβάλλει την πάση θυσία παρεμπόδιση της απαγωγής ομήρου στο «εχθρικό έδαφος», ακόμα και αν αυτό σημαίνει τον θάνατο του Ομήρου. Στην περίπτωση της 7/10/2023, εφαρμόστηκε «μαζικό Hannibal» (σύμφωνα με συνέντευξη, πάλι, Ισραηλινού σμήναρχου: το Δόγμα Hannibal προφανώς εφαρμόστηκε γιατί απ’ την στιγμή που εντοπίζεις κατάσταση ομηρίας αυτό είναι Hannibal… … αλλά το Hannibal για το οποίο κάναμε ασκήσεις τα προηγούμενα 20 χρόνια αφορούσε ένα μόνο όχημα, ξέρεις σε ποιο σημείο του φράχτη θα μπει, σε ποια μεριά του δρόμου κινείται, ακόμα και σε ποιον δρόμο. Αυτό που είδαμε ήταν ένα ΜΑΖΙΚΟ HANNIBAL. Υπήρχαν πολλά ανοίγματα στον φράχτη, χιλιάδες άνθρωποι σε πολλά διαφορετικά οχήματα με ή χωρίς ομήρους. Ήταν αδύνατο να ταυτοποιήσεις και να κάνεις αυτό που έκαναν οι πιλότοι. Αυτό που ξέρω είναι πως όποιοι είχαν διαθέσιμα οπλικά συστήματα, τόσο [οι χειριστές των] drones όσο και οι πιλότοι των επιθετικών ελικοπτέρων έκαναν ότι μπορούσαν χωρίς συντονισμό με χερσαίες δυνάμεις, γιατί τέτοιες δεν υπήρχαν…τῶν γενομένων τὸ σαφὲς σκοπεῖν, γράφει ο Θουκυδίδης!

         Όταν στη λογική των δύο χωρών κυριαρχεί η άποψη πως η ύπαρξη του ενός κράτους και η ασφάλειά του προϋποθέτουν τον αφανισμό του άλλου, όπως διακηρύσσουν και οι δύο χώρες, τότε σίγουρα ανοίγει η Πύλη της Κολάσεως για τον σύγχρονο κόσμο…

                    Το απευχόμαστε…

       Και όσοι αποφασίζουν τον Πόλεμο ας έχουν υπόψη τους την υπόμνηση του Θουκυδίδη πως η Οργή είναι κακός σύμβουλος για τη σωστή απόφαση «Δύο τα εναντιώτατα ευβουλία είναι, τάχος τε και οργήν» κα το κυριότερο πως το Δίκαιο και το Συμφέρον δεν βαδίζουν πάντοτε παράλληλα:

    “…Τo αυτό δίκαιον και ξύμφορον της τιμωρίας ουχ ευρίσκεται εν αυτώ δυνατόν ον άμα γίγνεσθαι” (Γ,47.5)

    *Οι θέσεις που εκφράζονται από τον Θουκυδίδη για το "δίκαιο του ισχυροτέρου" δεν υιοθετούνται υποχρεωτικά και από τον ίδιο. Απλά ο ιστορικός καταγράφει ως διαπίστωση την ιστορική αλήθεια, όπως αυτή πηγάζει από τα ιστορικά γεγονότα. Κακώς κάποιοι τον θεωρούν ως τον θεωρητικό του "αθηναϊκού ιμπεριαλισμού".

     *Ευχαριστώ θερμότατα τον κ. Δεμερτζή για την κριτική του και τον ενδελεχή του σχολιασμό… Έγινα σοφότερος.

 

 

 

 

---