Κριτήριο Αξιολόγησης στη Νεοελληνική Γλώσσακαι Λογοτεχνία, Γ΄ Λυκείου (Αυτογνωσία)

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Αυτοκριτική

1. Κρίνω σημαίνει ελέγχω μια γνώμη, ένα πρόσωπο ή ένα συμβάν, προτού να λάβω θέση. Είναι εκείνη η διανοητική στάση που εκπορεύεται από την αρχή πως τίποτε δεν πρέπει να γίνεται δεκτό, πριν να υποβληθεί σε αυστηρό έλεγχο, ώστε είτε να επιβεβαιωθεί και να επαληθευτεί είτε να διαψευστεί και να απορριφθεί.

2. Όσο όμως ευεργετική και αν είναι αυτή η στάση στο χώρο του πνεύματος, της κοινωνικής συμμετοχής και των διαπροσωπικών σχέσεων, τόσο βλαβερή μπορεί να αποδειχτεί, αν δε συνοδεύεται από μια παράλληλη κίνηση προς τα έσω: τον αυτοέλεγχο και την αυτοκριτική. Γιατί όταν ο άνθρωπος ελέγχει δίχως να αυτοελέγχεται, όχι μόνο άδικος μπορεί να είναι στις κρίσεις του, αλλά και καμία ωφέλεια δε θα έχει από την κριτική του στάση.

3. Η κριτική, λοιπόν, προϋποθέτει την αυτοκριτική. Δικαιούται κανείς να ελέγχει τους άλλους, και μάλιστα το κάνει σωστά και ωφέλιμα, μόνο εφόσον ελέγχει τον εαυτό του. Γιατί όποιος κρίνει δίκαια τον εαυτό του, είναι δίκαιος και με τους άλλους. Όποιος, όμως, σφαλίζει τα μάτια και μπροστά στα λάθη και τις αδυναμίες του μόνο προτερήματα βλέπει, καταντά υπερόπτης, σκληρός και άδικος στις σχέσεις του.

4. Γέννημα της αυτοκριτικής είναι η αυτογνωσία. Ο άνθρωπος που μελετά τον εαυτό του γνωρίζει ποιος πραγματικά είναι, πού υπερέχει και σε ποια σημεία υστερεί. Αποφεύγοντας, λοιπόν, το σκόπελο της έπαρσης, σχηματίζει ορθή αυτοσυνείδηση και πάνω της οικοδομεί τις πράξεις, τους στόχους και τη ζωή του εν γένει. Ό,τι κάνει είναι στενά συναρμοσμένο με τον εσωτερικό του κόσμο, συνυφασμένο με το θέλω και το μπορώ. Έτσι και τις αντιφάσεις ξεπερνά  και την ψυχική του γαλήνη στερεώνει.

5. Όσο, όμως, ωφέλιμη είναι η αυτοκριτική, τόσο βλαβερή αποβαίνει η κατάχρησή της. Στην περίπτωση αυτή ο άνθρωπος βλέπει μόνο τις αδυναμίες και τα ελαττώματα και όχι τις αρετές και τις ικανότητές του. Οδηγείται, λοιπόν, στην αυτοϋποτίμηση, είτε γιατί δε γνωρίζει τα προτερήματά του, οπότε αδυνατεί να τα αξιοποιήσει, είτε γιατί θέτει υψηλότερους στόχους απ’ τις δυνάμεις του, οπότε νιώθει ανίκανος να τους πετύχει. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση, είναι υποχρεωμένος να αντιμετωπίζει τις εξωτερικές δυσκολίες τη στιγμή που δεν έχει ξεπεράσει τις εσωτερικές του αντιφάσεις. Αναπόφευκτα, ταλαντεύεται και παλινωδεί, γιατί σε κάθε βήμα που επιχειρεί μεγαλώνει μέσα του το αίσθημα της ανασφάλειας και ο φόβος της αποτυχίας.

6. Όταν, λοιπόν, η κριτική συνοδεύεται από τον αυτοέλεγχο, γίνεται δύναμη εσωτερικής και εξωτερικής βελτίωσης. Όταν, όμως, ο αυτοέλεγχος είτε δεν ασκείται καθόλου είτε ασκείται υπέρμετρα, τότε η κριτική αποβαίνει βλαβερή και για το άτομο και για την κοινωνία.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Η Πρακτική Διάσταση της Αυτογνωσίας

1. Αυτογνωσία είναι η κίνηση γνώσης προς την αλήθεια του Εγώ, είναι η πορεία ανάγνωσης του προσωπικού αλφαβητάριου και η εξιχνίαση ενδόμυχων κατευθύνσεων, που θα οδηγήσουν στην πολύπλευρη αυτοπραγμάτωση ενός συνειδητοποιημένου προσώπου. Η αυτογνωσία είναι απαραίτητη, γιατί με τη γνώση του εαυτού του, των κλίσεων και ικανοτήτων του, καθένας μπορεί να εκλέγει ευχερέστερα το επάγγελμά του, να πετυχαίνει σ’ αυτό και να μην εκτίθεται ή απογοητεύεται αναλαμβάνοντας έργα μη ανάλογα προς τις δυνάμεις του. Δεν κάνει ούτε υπερεκτίμηση του εαυτού του, ούτε υποτίμηση∙ τον κατέχει στην πραγματική του διάσταση και είναι ευτυχής με την έκβαση των περισσοτέρων ενεργειών του. Και σε κάθε εκδήλωση της ζωής του – στον επικοινωνιακό, δημιουργικό, συναισθηματικό, πνευματικό, ηθικό τομέα – ο άνθρωπος τη χρειάζεται, μαζί με τον αυτοέλεγχο και την αυτοκριτική, για να γίνεται σοφότερος, δυναμικότερος και πιο αποτελεσματικός στις μεγάλες και μικρές ενέργειές του. Άλλωστε και ο ίδιος ο πολιτισμός, την περιπέτεια της αυτογνωσίας εκφράζει.

 

 

2. Περισσότερο χρήσιμη είναι η αυτογνωσία στον ηθικό τομέα. Ο άνθρωπος που ξέρει τον εαυτό του κατορθώνει να τον ελέγχει, μπορεί να τον βελτιώνει, αποκτά ισχυρό χαρακτήρα και ακμαία προσωπικότητα. Ο άνθρωπος της αυτογνωσίας περιορίζει τα πάθη και τον εγωισμό του, γίνεται περισσότερο ευτυχής μέσα στην αυτάρκειά του, και με αρετή προασπίζει την ελευθερία του. Γιατί ελεύθερος και ευτυχής δεν είναι αυτός που θέλει, αλλά αυτός που ξέρει τι επιθυμεί. Όσο δεν γνωρίζουμε τι θέλουμε, ποιοι είμαστε, όσο δεν έχουμε ξεκαθαρισμένες σκέψεις και αισθήματα ευθύνης, θα περνάμε από τη μια εξάρτηση στην άλλη.

3. Από την άλλη μεριά, ο στοχασμός και η αυτοκριτική δεν είναι μια αδρανής ενδοσκόπηση, μια αναχωρητική εσωστρέφεια∙ αντιθέτως, συνδέεται με την ανάγκη του ανθρώπου να διαμορφώσει την απαραίτητη ισορροπία ανάμεσα στον εσωτερικό του κόσμο και την πολυδιάστατη (εχθρική σ’ ένα βαθμό) πραγματικότητα που τον περιβάλλει. Η βασανιστική αμφιβολία και η γνώση είναι πράξεις αυτογνωσίας και ωρίμανσης, ώστε ο καθημερινός άνθρωπος να βλέπει επιφυλακτικά τους σύγχρονους μύθους, όσο δελεαστικοί κι αν είναι.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

«Οδυσσέας χωρίς Ιθάκη»

(Στο απόσπασμα ο ήρωας στοχάζεται πάνω στο σύνθετο θέμα της ανθρώπινης ψυχής)

1. Όταν ήμουνα παιδί, κύριε ανακριτή, του είπα, ονειρευόμουνα να γίνω ναυτικός. Μην απορείτε, όλοι οι άνθρωποι ονειρεύονται κάτι για να λυτρωθούν από τα δεσμά της καταθλιπτικής πραγματικότητας. Κατόρθωσα να γίνω ένας άσημος καθηγητής των μαθηματικών. Θα μου επιτρέψετε να επιμείνω σ’ αυτό που πιστεύω, θέλω να είμαι ειλικρινής μαζί σας. Ο κάθε άνθρωπος κατά τη γνώμη μου είναι αθώος και μαζί ένοχος για τις πράξεις του, όπως και για τις πράξεις όλων των άλλων ανθρώπων. Δεν ξέρω αν αυτό που παραδέχομαι είναι ή δεν είναι σωστό. Η αμφιβολία αρχίζει ευθύς αμέσως μόλις πιστέψουμε ότι είμαστε βέβαιοι. Το μόνο που ξέρω είναι ότι ο άνθρωπος έχει μέσα του πολύ μυστήριο, πολλά άλυτα αινίγματα, έναν κόσμο ακαθόριστο, αντιφατικό, παράλογο, αγγελικό, δαιμονικό, ένα άπειρο σχεδόν ανεξερεύνητο. Ποιος μπορεί να μας πει κατά ποιο ποσοστό  ένας που κάνει οποιοδήποτε έγκλημα είναι ένοχος και αθώος! Επιμένω ότι είμαστε γελασμένοι όταν βλέπουμε απόλυτα λογικά τους ανθρώπους. Στα πάθη και τις συναισθηματικές παραφορές και γενικά στις εκδηλώσεις της εσωτερικής μας ζωής δυο και δυο, κύριε ανακριτή, δεν κάνουν ποτέ τέσσερα. Χρειάζεται, όταν κοιτάζουμε τους ανθρώπους, όταν μιλάμε μαζί τους, να ερεθίζεται η φαντασία μας.

2. Πέστε μου σας παρακαλώ πόσοι από όλους αυτούς που γυρίζουν στους δρόμους, σας βλέπουν και τους βλέπετε, δεν έχουν καταστρέψει πολιτείες ολόκληρες, βασανίσει πλήθος κρατούμενους στις φυλακές και τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, κάνει τα πιο φριχτά εγκλήματα! Οι άνθρωποι πολέμησαν άγρια, σκληρά πρόσωπο με πρόσωπο ο ένας με τον άλλο, χωρίς πίστη στο Θεό και στον άνθρωπο. Η γη γέμισε νεκρούς και ερείπια. Από ποιον ζητήσατε γι’ αυτά ευθύνες, κύριε ανακριτή! Δε θα αρνηθείτε ότι κάθε άνθρωπος είναι απόλυτα υπεύθυνος για τις πράξεις του. Όμως κανείς μας δεν τολμάει να ρωτήσει τον εαυτό του γι’ αυτό που κάνει, να παραδεχτεί την ευθύνη του απέναντι στον άνθρωπο. Διαθέσαμε τη μεγαλοφυΐα μας για την εξαφάνισή μας. Ο φόβος ενός ατομικού πολέμου γεμίζει εφιαλτικά οράματα τις ώρες μας και τις στιγμές μας όπως προμηνύει το τραγικό τέλος του ανθρώπου πάνω στη γη από τα ίδια του τα χέρια. Από ποιον θα ζητήσετε για όλα αυτά, κύριε ανακριτή, ευθύνη. Δε χρειάζεται να ζητήσετε από κανένα. Μπορείτε να είστε βέβαιος για την αιωνιότητα του ανθρώπου. Μέσα στον κάθε άνθρωπο υπάρχει ένας άγγελος, που την τελευταία νύχτα του κόσμου, αν παραδεχτούμε ότι μπορεί να φτάσει μια τέτοια νύχτα, όταν ολόκληρη η γη κι οι θάλασσες θα έχουν παραδοθεί στις πορφυρές φλόγες της καταστροφής, θ’ ανοίξει τα φτερά του να τον υψώσει στον ουρανό, θ’ αναστηθεί η δύναμη και το θάρρος στην καρδιά του, θα νικήσει τον εαυτό του και θα ξαναφκιάσει τον κόσμο που του δόθηκε από το Θεό για να τον κατοικεί ελεύθερος και μαζί αθάνατος.

3. Αισθάνομαι την υγρασία τόσο διαπεραστική που είναι αδύνατο να συνεχίσω την περιπλάνησή μου στους δρόμους. Λυπάμαι γιατί είμαι υποχρεωμένος να σας αφήσω. Άλλωστε έχετε πάρει εισιτήριο για το θέατρο. Δε θέλω να σας καθυστερήσω. Αύριο, λοιπόν, θα σας περιμένω πάλι στο «Νησί της Ευτυχίας». Καληνύχτα σας.(Στέλιος Ξεφλούδας)

  

Πολυτροπικό Κείμενο

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α΄

Α1.Δώστε την περίληψη του Κ.1σε100 λέξεις.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β΄

Β1.Βάλτε τη λέξη Σωστό ή Λάθος στο τέλος των προτάσεων από το Κ.2:

α.Η αυτογνωσία διευκολύνει την ολοκλήρωση του ανθρώπου.

β.Η αυτογνωσία οδηγεί στην υποτίμηση του εαυτού μας και δυσχεραίνει την επιλογή του επαγγέλματος.

γ.Ο  πολιτισμός  αντανακλά την πορεία του πολιτισμού.

δ. Η αυτογνωσία περιορίζει τα όρια της ελευθερίας μας.

ε.Η αμφιβολία δεν σχετίζεται με την αυτογνωσία.

(Στην απάντηση να γίνεται αναφορά στο σχετικό απόσπασμα του κειμένου)

Μονάδες 10

Β2α.Με ποιο είδος κειμένου (Άρθρο, δοκίμιο, επιφυλλίδα) ο συγγραφέας προβάλλει τις θέσεις του για την αυτοκριτική; (Κ.1) Δώστε τρία γνωρίσματά του και αιτιολογήστε την επιλογή του.

Μονάδες 9

β.Στις γλωσσικές επιλογές του Κ.2 ανήκουν: Ο χρόνος των ρημάτων, οι εγκλίσεις, τα πρόσωπα, οι διαρθρωτικές λέξεις και το είδος της σύνταξης. Να βρείτε στο Κ.2 ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση χωριστά δίνοντας και την λειτουργία αυτών των υφολογικών επιλογών.

Μονάδες 6

Β3.Με ποιον τρόπο συνδέονται τόσο στην §4 (Κ.1) όσο και στην §3 (Κ.2) η αυτογνωσία – αυτοκριτική με τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου; Να τον σχολιάσετε.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Γ΄-Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Γ1. «Δε χρειάζεται...αθάνατος»(§2). Ποια βασική θέση του ήρωα προβάλλεται σε αυτό το απόσπασμα και ποια αλλαγή του ύφους – τόνου παρατηρείτε σε σχέση με το υπόλοιπο κείμενο; Ποιο εκφραστικό μέσο – σχήμα κυριαρχεί και πόσο συμβάλλει στην αποδόμηση – προβολή της βασικής θέσης;

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ΄ - Έ Κ Θ Ε Σ Η

Σε άρθρο στην διαδικτυακή εφημερίδα του σχολείου σας αναλύετε: α. Την αξία της αυτογνωσίας για το άτομο (§3) και β. Τους παράγοντες που δυσκολεύουν ή ακυρώνουν την αυτογνωσία (κοινωνία, οικογένεια, εαυτό μας). (Σύνολο λέξεων 400)

Μονάδες 30

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α΄- Περίληψη

Στο παρόν κείμενο ο συγγραφέας πραγματεύεται την αξία της αυτοκριτικής. Αρχικά ορίζεται η κριτική ως μία πνευματική διαδικασία που στοχεύει στον ακριβή έλεγχο κάθε γνώμης. Ωστόσο προβάλλεται και η αναγκαιότητα – αξία της αυτοκριτικής και του αυτοελέγχου που η απουσία τους επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία της κριτικής. Αυτή γονιμοποιείται κατά θετικό τρόπο από την αυτοκριτική αφού από το περιεχόμενό της εμπλουτίζεται ή φτωχαίνει ανάλογα και η στάση του κριτή. Στη συνέχεια προβάλλεται η συμβολή της αυτογνωσίας – ως προϊόν της αυτοκριτικής – τόσο στον καθορισμό των στόχων όσο και στην υπέρβαση των αντιφάσεων. Η κατάχρηση, όμως, της αυτοκριτικής καθίσταται βλαπτική και μπορεί να οδηγήσει είτε στην αυτοϋποτίμηση είτε στις παλινωδίες και στη γέννηση των αισθημάτων της ανασφάλειας και αποτυχίας. Επιλογικά καταγράφεται ο γονιμοποιός ρόλος του αυτοελέγχου στην άσκηση της κριτικής και οι βλαπτικές συνέπειες αυτής από την απουσία του αυτοελέγχου.

 

ΘΕΜΑ Β΄

Β1.α.Σ(«Αυτογνωσία…προσώπου», §1),β.Λ(«Η αυτογνωσία…ενεργειών του», §1),γ.Σ(«Άλλωστε…εκφράζει», §1),δ.Λ(«Ο άνθρωπος…ελευθερία του», §2),ε.Σ(«Η βασανιστική…ωρίμανσης», §3).

Β2α.Ο συγγραφέας για να προβάλει τις θέσεις του για την αξία της Κριτικής και της Αυτοκριτικής χρησιμοποιεί ως εργαλείο το γραμματειακό είδος του Δοκιμίου. Η χρήση του συγκεκριμένου κειμένου στοχεύει στην ενημέρωση και πειθώ του αναγνώστη, αφού το δοκίμιο ως εργαλείο πειθούς βοηθά σε αυτό με τη χρήση επιχειρημάτων και της λογικής διάρθρωσης των επί μέρους θέσεων και με τη χρήση του γ’ Ενικού Προσώπου – αναφορικής χρήσης της γλώσσας. Ως βασικά του γνωρίσματα είναι: 1. Επίκληση στη Λογική ως τρόπος πειθούς, 2. Λογική οργάνωση των νοημάτων, 3. Αναφορική χρήση της Γλώσσας.

β.1. Χρόνος: Χρησιμοποιείται ο Ενεστώτας, που υποδηλώνει την παροντικότητα του φαινομένου και τη διαχρονικότητά του, 2. Εγκλίσεις: Η Οριστική κυριαρχεί αφού επικυρώνει την πραγματικότητα και την παρουσία του φαινομένου, 3. Το πρόσωπο: Το γ’ Ενικό – Πληθυντικό ως πρόσωπο βοηθά στην αμερόληπτη και αντικειμενική προβολή των επί μέρους θέσεων, 4. Διαρθρωτικές λέξεις: Συμβάλλουν αποφασιστικά στη συνοχή των § αλλά και των επί μέρους νοημάτων, όπως: Ώστε, όμως, λοιπόν, όταν, έτσι, είτε…5. Είδος σύνταξης: Κατεξοχήν κυριαρχεί η Ενεργητική σύνταξη (προβολή του υποκειμένου) αλλά συνάμα υπάρχουν και παραδείγματα Παθητικής σύνταξης, όπως: υποβληθεί, επιβεβαιωθεί, ασκείται (προβολή της ενέργειας – πράξης).

Β3.Στο Κ.1, §4 προβάλλεται ο ρόλος της αυτοκριτικής – αυτογνωσίας στην ισορροπία του εσωτερικού – ψυχικού κόσμου. Ειδικότερα, τονίζεται η συμβολή της Α-Α στην υπέρβαση της «έπαρσης» και συνακόλουθα στην οικοδόμηση της ζωής με βασικούς πυλώνες τον σαφή καθορισμό των στόχων και των πράξεων. Αποτέλεσμα όλων αυτών η συμπεριφορά ως αποτέλεσμα – έκφραση του εσωτερικού του κόσμου, με κύριο άξονα τη «συμφωνία» της «βούλησης» (θέλω) και της «δυνατότητας» (μπορώ). Όλα αυτά εξασφαλίζουν την υπέρβαση των εσωτερικών αντιφάσεων και τη βίωση της «ψυχικής γαλήνης».

Αντίστοιχες επισημάνσεις υπάρχουν και στο Κ.2, §3 όπου δηλώνεται ο ρόλος της αυτοκριτικής στην επίτευξη μιας συμφωνίας – αρμονίας ανάμεσα στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου με τον περιβάλλοντα χώρο. Επιπρόσθετα η αυτοκριτική πυροδοτεί την «αμφιβολία» και τη γνώση, που μας απελευθερώνουν από τους «μύθους» που ροκανίζουν την ελευθερία μας και μας καθιστούν ψυχικά δούλους εξωγενών δυνάμεων.

Καθοριστικός, λοιπόν, είναι ο ρόλος της αυτοκριτικής – αυτογνωσίας στη διαμόρφωση του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου.

ΘΕΜΑ Γ΄- Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Γ1. Ο ήρωας απευθυνόμενος στον ανακριτή – και έμμεσα σε όλους τους ανθρώπους – διακηρύσσει με ένταση τον κρυμμένο «άγγελο» που κρύβει ο καθένας μας όταν βρεθεί σε ένα οριακό σημείο της ζωής του μπορεί να ανατρέψει τα αρνητικά δεδομένα και να διεκδικήσει με δύναμη ό,τι καλύτερο του ανήκει. Βασική θέση – πρόταση των λόγων – που έχει τη μορφή ενός μανιφέστου – διακήρυξης είναι πως ο άνθρωπος είναι προορισμένος να είναι «ελεύθερος και μαζί αθάνατος».

Ο κρυμμένος άγγελος αισθητοποιεί το απόθεμα δύναμης και αποφασιστικότητας που βρίσκεται σε μία «εν δυνάμει» κατάσταση και περιμένει την ευκαιρία και το κίνητρο να εκδηλωθεί. Μέσα από επιτυχείς εικόνες «ανοίξει φτερά/ υψώσει στον ουρανό/ γη και θάλασσα…φλόγες» αποτυπώνει το αρνητικό τοπίο το οποίο καλείται ο άνθρωπος να αλλάξει και με αρωγό την αυτογνωσία«θα νικήσει τον εαυτό του» να ξαναδημιουργήσει τον κόσμο.

Έμμεσα προβάλλεται η δύναμη, η αποφασιστικότητα και το πάθος για ελευθερία. Στόχος η αθανασία και η αιωνιότητα. Και φυσικά δεν υπονοείται η φυσική αθανασία αλλά η πνευματική. Γιατί ο άνθρωπος έχει τη δύναμη – πνευματική και ψυχική – να ξεπεράσει κάποια όρια που θέτουν οι «αναγκαιότητες» και να δημιουργήσει ένα νέο περιβάλλον υλικής και πνευματικής επιβίωσης.

Στο απόσπασμα αυτό το ύφος αλλάζει σε σχέση με όσα προηγήθηκαν όπου καταγράφονται τα αρνητικά στοιχεία της συμπεριφοράς και του πολιτισμού του ανθρώπου «καταστρέψει, βασανίσει/ πολέμησαν άγρια, γέμισε νεκρούς, φόβος ατομικού πολέμου…τραγικό τέλος». Σε αυτό το καταθλιπτικό τοπίο που αντανακλά την έκπτωση του ανθρώπου αντιτείνει μία άλλη εικόνα δημιουργίας, ανάτασης και ψυχικής δύναμης. Το αισιόδοξο κλίμα συνοδεύεται κι από τις αντίστοιχες εικόνες θετικής ενέργειας και δράσης του ανθρώπου.

Το εκφραστικό μέσο που κυριαρχεί είναι ο μακροπερίοδος λόγος που συμπληρώνεται με μία σειρά από ρήματα χρόνου μέλλοντα που τονίζουν την αισιοδοξία έως βεβαιότητα για το μέλλον του ανθρώπου. Άτυπα συνυπάρχει και το ασύνδετο σχήμα που με τη βοήθεια του γ΄ Ενικού προσώπου και την κυρίαρχη ενεργητική σύνταξη προβάλλεται εμφαντικά η αποφασιστικότητα του ανθρώπου να ζήσει ελεύθερα διεκδικώντας το δικαίωμα να αφήσει το αποτύπωμά του στον ρου του χρόνου.

Πολυτροπικό Κείμενο

Ερώτηση

Πώς αιτιολογείται η καταληκτική θέση του σκίτσου «Δεν είναι εύκολο…αυτοκριτική σου». Δώστε τα δύο επί μέρους επίπεδα της πορείας της σκέψης του υποκειμένου του σκίτσου. Αναλύστε το ρόλο ενός κειμενικού δείκτη και δώστε δύο τίτλους στο σκίτσο.

Απάντηση

Το σκίτσο προβάλλει εμφαντικά την αναγκαιότητα – αξία της αυτοκριτικής αλλά και τις δυσκολίες – απροθυμία του ατόμου να αποδεχτεί τα λάθη του. Πιο συγκεκριμένα με την τεχνική της αυτοεξομολόγησης το άτομο του σκίτσου στο πρώτο επίπεδο κρίνει αυστηρά τον εαυτό του για κάποια συμπεριφορά του αποδεχόμενο τα λάθη του (στοιχεία αυτοκριτικής). Ωστόσο σε ένα δεύτερο επίπεδο το ίδιο το άτομο επιδίδεται σε μία προσπάθεια απο-ενοχοποίησής του και δικαιολόγησης της αντίδρασης – συμπεριφοράς του ως προϊόν μιας «φυσιολογικής αντίδρασης».

Η συμπερασματική φράση – θέση «Δεν είναι…αυτοκριτική σου» συνιστά μία ομολογία της δυσκολίας αλλά και της αξίας της αυτοκριτικής για κάθε άνθρωπο.

Στόχος του σκίτσου που συμπληρώνει αποτελεσματικά τα Κ.1& Κ.2 είναι να προβάλει με το δικό του τρόπο την αναγκαιότητα της αυτοκριτικής για τον άνθρωπο. Κι αυτό γιατί η αυτοκριτική συνιστά μία αναγκαία διαδικασία αφού οδηγεί το άτομο στην κατανόηση και αποδοχή κάποιων αληθειών που σχετίζονται με τις αδυναμίες του και τα αρνητικά στοιχεία  του εαυτού του. Έτσι το άτομο οδηγείται στην αυτογνωσία ως ένας απώτατος στόχος που βοηθά το άτομο να γνωρίσει τις δυνάμεις και τα όριά του και κατ’ ακολουθία να θέσει τους στόχους του. 

Ο σκιτσογράφος επιλέγει ως τεχνική τον εσωτερικό διάλογο – μονόλογο με πολλά στοιχεία αυτοεξομολόγησης. Με την τεχνική αυτή αποδίδονται με ενάργεια οι διάφορες πτυχές της πάλης του ανθρώπου με την αλήθεια και τον επιθυμητό τρόπο δράσης και συμπεριφοράς. Ο λόγος αποκτά ζωντάνια, αμεσότητα και παραστατικότητα και στο «Εγώ» του σκιτσογράφου αντανακλάται το δικό μας Εγώ, αφού ο καθένας μας βιώνει αυτήν την πάλη προς την αλήθεια.

Ως τίτλος του σκίτσου θα μπορούσε να είναι: «Ο δρόμος της αυτοκριτικής» ή «Αυτοκριτική: Ένας διάλογος με τον εαυτό μας».

 

ΘΕΜΑ Δ΄ - Έ Κ Θ Ε Σ Η 

Σχετικό υλικό και ανάλυση του θέματος έκθεσης βρίσκεται στο blog ΙΔΕΟπολις, iliasgiannakopoulos.blogspot.com του συγγραφέα Ηλία Γιαννακόπουλου και ιδιαίτερα στα άρθρα: 1.«Αυτογνωσία και Πολιτισμός» και 2.«Αυτογνωσία: Ένα δύσκολο εγχείρημα».